Thanatos: is de doodsdrift zo negatief als het klinkt?
Er zijn wellicht weinig benamingen zo sinister als wat de psychoanalisten de naam doodsdrift gegeven hebben. Deze drift is altijd destructief. Toch is het geen vijand van onze overleving zolang als we maar leren hoe we het op een goede manier kunnen sturen.
Sommige levenservaringen zijn enorm hartverscheurend. Ze vervullen ons met het gevoel van een grote leegte. Die is afkomstig van het idee dat alles verloren is. Op deze momenten wordt de doodsdrift sterker. Het is net alsof het op een of andere manier profiteert van de willoosheid die ons in het niets lijkt te storten.
De psychoanalyse is een studiegebied dat Freud ontworpen heeft en dat de klemtoon legt op het onderbewuste. Volgens de psychoanalyse leiden alle menselijke driften tot handelen. Ze bezitten een eigen kracht die ervoor zorgt dat we op de ene of op de andere manier handelen.
Het doel is de opwinding te bevredigen die het teweegbrengt. Deze opwinding is verbonden met een specifiek orgaan in het lichaam en met een object dat de opwinding veroorzaakt.
In dit artikel willen we je tonen dat driften niet beslist seksuele kwesties zijn. De “doodsdrift” is ook iets dat we nodig hebben. Daarnaast tonen we jou wat de doodsdrift inhoudt en waarom het ook Thanatos genoemd wordt. Hoe komt de doodsdrift zelf in ons leven tot uiting en waarom is het niet altijd negatief?
Wat is de doodsdrift?
Thanatos of de doodsdrift is een onbewuste impuls die ons drijft tot absolute rust of met andere woorden tot niet-bestaan. Het drijft ons tot zelfdestructie, tot volledige vernietiging. Dit is een begrip dat hand in hand gaat met onze drang om te leven. Die is totaal het tegenovergestelde: het verlangen om jezelf op te bouwen.
Thanatos en onze levensdrift gaan samen. Altijd bestrijden ze elkaar om tot een evenwicht te komen. Dit evenwicht is in wezen ons zelfbehoud. Het feit dat Thanatos een vernietigende kracht is betekent echter niet dat het altijd negatief is. Daarnaast betekent dit ook niet dat onze levensdrift altijd positief is.
De doodsdrift en zijn uitingsvormen
In de context van de psychoanalyse beangstigen bepaalde begrippen ons. Dat heeft te maken met hun complexiteit. Om die reden worden ze in vele gevallen niet toegepast of gewoon aan de kant geschoven.
Hier zijn enkele manieren waarop de doodsdrift tot uiting komt:
Agressiviteit
Wanneer we agressief worden, dan kan dit tot de vernietiging van andere mensen, voorwerpen (natuurlijke of andere) of onszelf leiden. We proberen dan bewust schade te berokkenen. In zijn boek Das Unbehagen in der Kultur (Het onbehagen in de Cultuur) stelt Freud eigenlijk dat agressiviteit de grootste hindernis is voor de ontwikkeling van cultuur.
Geestesziekte
Sommige geestesziekten leiden tot zelfverwonding. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de borderline persoonlijkheidsstoornis.
Projectie
Dit is een afweermechanisme waarbij we op anderen projecteren wat eigenlijk met ons gebeurt.
Ontevredenheid
Wanneer iemand ons niet tevredenheid stelt of ons angst of ongemak bezorgt, dan komt de doodsdrift tot uiting.
Andere principes
De doodsdrift is ook verbonden met andere principes. Er is bijvoorbeeld een verband met het realiteitsprincipe. Dat is het beginsel dat ons helpt om ons leven te regelen. Anderzijds is het genotsprincipe verbonden met de bevrediging van verlangens.
Dit is hoe we op een assertieve manier in de maatschappij leven. Freud beweerde echter dat het zelfs meer te maken heeft met het principe van het nirwana. Dat is het begrip van het niets, van de totale rust en van de dood.
De doodsdrift is ook positief
Thanatos kan ons dus op het pad van zelfvernietiging brengen. Toch is zijn invloed niet altijd negatief. Aan de ene kant ontwikkelen mensen immers veerkracht in situaties waarin ze geprobeerd hebben zichzelf te vernietigen.
Anderzijds is er ook een verband tussen de doodsdrift en rust. Dit is uitermate noodzakelijk voor onze overleving. We kunnen het dus bekijken als iets dat ons helpt om ons aan te passen. Dan zullen we de meer duistere bijklank wegnemen waarmee we het meestal associëren.
Hoe helpt het ons echter om ons aan te passen? Dit is een gevolg van het simpele feit dat het er in vele situaties voor zorgt dat we vechten en onszelf verdedigen.
Freud verbindt het ook met het moment van het orgasme. Enerzijds dwingt de levensdrift ons om te streven naar seksuele bevrediging. Anderzijds kan Thanatos verbonden worden met dat moment van ontlading of terugkeer. Het is de terugkeer naar rust na de inspanning.
Daarnaast zorgt de doodsdrift ervoor dat we onszelf onderscheiden van objecten. Dit maakt het mogelijk om een identiteit te hebben en te vermijden dat we te veel verbonden raken met die objecten. Kortom, Thanatos is even vernietigend als herstellend.
De doodsdrift is essentieel voor de overleving en werkt samen met onze levensdrift. Het is een unieke kracht die ons helpt om veel over onszelf en het leven te leren.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Freud, S. (1976/1920). Más allá del principio del placer. Obras completas. Buenos Aires: Amorrortu.
- Freud, S. (2016). El malestar en la cultura. (Vol.328). Ediciones Akal.
