Stimuleert muziek creativiteit?
We kunnen mensen indelen in degenen die op de achtergrond naar muziek luisteren terwijl ze aan het werk zijn en degenen die dat niet doen. Voor degenen die dat wel doen, muziek helpt hen zich te concentreren en ideeën te genereren. Voor degenen die dat niet doen, is muziek een bron van afleiding. Waardoor ze niet goed kunnen werken en zich niet laten inspireren. De vraag is: stimuleert muziek creativiteit?
Dit is een vrij populaire overtuiging. Muziek is zelfs lange tijd in verband gebracht met de ontwikkeling van de hersenen dankzij de structuur en invloed op de stemming. Zozeer zelfs, het Mozart-effect is gedefinieerd. Dit beweert dat het luisteren naar de muziek van Mozart de algemene intelligentie verhoogt.
We kunnen ons afvragen of muziek alleen de creativiteit beïnvloedt als je tegelijkertijd iets doet. Of, als het de creativiteit op de lange termijn stimuleert. Als dit het geval is, werkt elke vorm van muziek dan? Onder welke voorwaarden zou het echt nuttig zijn? Hangt het af van de uit te voeren taak?
Creativiteit
Creativiteit wordt gedefinieerd als het vermogen om ideeën, gedachten of oplossingen te genereren die origineel en nuttig zijn. Er zijn twee soorten denken in creativiteit, divergent en convergent denken.
Divergent denken noemen we in de volksmond creativiteit. Het bestaat uit het produceren, op basis van specifieke informatie of bronnen, van meerdere reacties door onverwachte combinaties. Of het transformeren van de hulpbron (ideeën, materialen…) in iets anders.
Aan de andere kant is convergent denken het vermogen om logica en mentale scherpte te gebruiken om een probleem op te lossen, met behulp van zoeken, herkenning en besluitvorming.
Voor velen zou dit soort denken niet creatief zijn. Dit is echter niet het geval, omdat het niet-geassocieerde concepten met elkaar in verband brengt, informatie moet combineren en een effectieve strategie moet bepalen om een resultaat te geven.
Beide soorten denken zijn absoluut noodzakelijk bij het uitvoeren van een taak en, net als elk ander cognitief vermogen, heeft niet iedereen hetzelfde niveau, hoewel ze kunnen worden aangemoedigd. Over het algemeen verwerven we deze ontwikkeling door training.
Specialisten uit verschillende disciplines zoeken naar manieren om onze vaardigheden op een meer passieve manier te verbeteren met elementen uit onze omgeving. Is muziek daar één van?
Hoe beïnvloedt muziek de cognitie?
De interesse in de relatie tussen muziek en cognitie kwam voort uit de studie die het Mozart-effect identificeerde. Het bleek zelfs voor te komen wanneer er muziek werd gespeeld voor ongeboren baby’s.
Desalniettemin is het aantal studies dat het directe effect van muziek op cognitieve vaardigheden heeft onderzocht, vrij laag. De uitgevoerde onderzoeken suggereren dat het versterkende effect dat kan bestaan, te wijten is aan het aandachtsniveau en de stemming die de muziek genereert.
Positievere gemoedstoestanden zijn in verband gebracht met verbeteringen in divergent denken, maar niet met convergent denken. Dit kan zijn omdat stemming cognitieve flexibiliteit bevordert, een fundamenteel vermogen om verschillende ideeën te genereren. Terwijl voor convergent denken het vermogen tot logisch redeneren en besluitvorming meer zou beïnvloeden.
Stimuleert muziek creativiteit?
Uit een onderzoek (Engelse link) van de Universiteit van Radboud (Nederland) in 2017 bleek dat muziek creativiteit aanmoedigt. Maar niet zomaar wat voor muziek.
In dit onderzoek creëerden ze vijf groepen deelnemers. Vier voerden een creativiteitstaak uit met verschillende muziekstijlen en één in stilte. De onderzoekers ontdekten dat bij het uitvoeren van taken waarvoor convergent denken nodig was, de beste resultaten kwamen bij stilte.
Daarentegen was de groep die naar vrolijke muziek luisterde degene die het beste presteerde in divergent denken. Meer bepaald met muziek van Vivaldi en Camille Saint-Saëns.
Een recentere studie (Engelse link), uitgevoerd in 2019 aan de University of Central Lancashire (Engeland), doet echter twijfel rijzen over wat de vorige studies beweerden. In dit geval werden drie experimentele condities gemaakt.
Voor de eerste werd een taak uitgevoerd die creativiteit beoordeelde door naar onbekende en buitenlandse muziek te luisteren. In de tweede, instrumentale muziek. Tot slot bekende muziek in de eigen taal van de deelnemers.
In dit onderzoek ontdekten ze dat degenen die muziek op de achtergrond hadden, van welke aard dan ook, slechter presteerden in hun taken, ongeacht of ze gewend waren om met muziek te werken of te studeren.
Bovendien waren de resultaten onafhankelijk van de stemming die elk type muziek opwekte. De auteurs legden uit dat dit nadelige effect te wijten zou kunnen zijn aan de interferentie van auditieve stimuli met aandacht.
Conclusie
Gezien de schaarste aan consistente resultaten in dit opzicht, kunnen we niet definitief zeggen dat muziek creativiteit aanmoedigt. Op dezelfde manier kunnen we niet bevestigen dat het een obstakel is. Het enige idee dat lijkt te worden ondersteund, is dat de gemoedstoestand van het individu sommige cognitieve processen zal vergemakkelijken boven andere.
Aangezien deze conclusies niet definitief zijn, moeten we geloven in wat voor ieder van ons werkt. Zoals alles hangt het hebben van achtergrondmuziek en of het je werk beïnvloedt grotendeels af van andere variabelen.
Als je ontspant door instrumentale muziek op de achtergrond te hebben, zullen je efficiëntie en creativiteit hoogstwaarschijnlijk verbeteren, omdat je hersenen hierdoor efficiënter kunnen functioneren.
Kortom, totdat we manieren vinden om ons creatieve vermogen op een ‘magische’ manier te verbeteren, is de beste oplossing om het actief te trainen. Dit kunnen we doen door oefeningen te doen die zowel aandacht als tijd vergen, maar waar we ook consistente resultaten mee behalen.
