Posttraumatische stresssymptomen na een hartaanval

Wist je dat een groot percentage van de patiënten een posttraumatische stressstoornis ervaart na een hartaanval? In dit artikel gaan we de elementen achter deze associatie onderzoeken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gorka Jiménez Pajares.

Laatste update: 28 februari, 2024

Tegenwoordig worden steeds meer aandoeningen in verband gebracht met levensstijlen. Zo beschouwt men stress als een ernstig probleem voor de volksgezondheid. Ondanks de verwoestingen door de pandemie blijven hart- en vaatziekten, zoals hartaanvallen, een van de belangrijkste doodsoorzaken in de ontwikkelde landen.

In Europa veroorzaken hart- en vaatziekten jaarlijks 3,9 miljoen doden. Het is zelfs de belangrijkste doodsoorzaak in de EU. Terwijl in de VS elke 34 seconden iemand sterft aan hart- en vaatziekten.

Volgens de American Psychiatric Association is posttraumatische stressstoornis (PTSS) een klinische entiteit die mensen beschrijft die zijn blootgesteld aan een levensbedreigende situatie. Dit is verenigbaar met het overleven van een hartaanval.

Psychosociale factoren: de triggers die hartaanvallen veroorzaken

Er is veel onderzoek (Spaanse link) dat de invloed van verschillende psychosociale factoren op de evolutie van een hartaanval beschrijft. Het omvat verhoogde stress, het product van een ‘galopperende’ levensstijl waarin alles buitengewoon snel lijkt te gaan.

Het omvat ook de druk die mensen ondervinden als gevolg van hun werksituatie en de economische stress die ervaren wordt na een voortdurende prijsstijging.

Daarnaast zijn er relaties gevonden tussen persoonlijkheidsfactoren (zoals vijandigheid) en deze ziekten. Zo hebben patiënten met een neiging tot vijandigheid meer kans op een hartaanval. Ook personen met een Type D-persoonlijkheid lopen meer risico (Jackson et al., 2018).

Als gevolg van deze factoren ervaren proefpersonen een groter aantal negatief gewaardeerde emoties. Depressie en angst zijn twee van de klinische entiteiten die het meest correleren met hart- en vaatziekten.

In feite fungeren ze als de vonk die de lont van een hartaanval aansteekt. Ze zijn ook van grote invloed op het verloop (het verloop) en de prognose (of de aandoening goed zal oplossen of complicaties zal ontwikkelen).

Meta-analyses worden gedefinieerd als analyses van analyses of studies van studies. Ze vormen een van de meest verfijnde manieren om wetenschappelijk bewijs te verkrijgen. Dat komt omdat ze wetenschap “creëren” via de wetenschappelijke resultaten zelf.

De resultaten van meta-analyses wijzen er in dit verband ondubbelzinnig op dat psychosociale factoren samenhangen met het verloop en de prognose van infarcten (Castilla et al., 2022). Zoals Murielle (2022) stelt:

Posttraumatische symptomen na een hartaanval

Na het krijgen van een hartaanval melden patiënten vaak dat ze posttraumatische stresssymptomen ervaren. Maar hoewel hun verband met een infarctprognose is aangetoond, besteden verbindingsprofessionals in de cardiologie of psychologie (en andere professionals) vaak weinig aandacht aan deze symptomen.

Dit gebrek aan aandacht blijkt de kans te vergroten dat de patiënt in de toekomst opnieuw wordt opgenomen vanwege een ander hartinfarct.

Zoals we aan het begin van het artikel vermeldden, is een hartinfarct een situatie die het leven van een patiënt in gevaar brengt. Dit voldoet aan de definitie van de situatie die de American Psychiatric Association geeft.

Bovendien is het gebruikelijk dat patiënten in een situatie na een infarct in de weken na de gebeurtenis acute stresssymptomen ervaren. Als de acute stresssymptomen langer dan een maand aanhouden, kan de diagnose PTSS worden gesteld.

Vanuit klinisch oogpunt is het uitvoeren van een evaluatie van de geestelijke toestand van de proefpersoon onmiddellijk na het infarct belangrijk (Castilla et al., 2022). De exacte biologische mechanismen die stress en sterfte na een hartaanval verbinden zijn nog onbekend.

Wel wordt gesuggereerd dat er een toename van ontstekingen zou kunnen optreden. Verder zou er sprake kunnen zijn van slechte therapietrouw en ongezonde leefgewoonten.

Welke elementen voorspellen posttraumatische stresssymptomen na een hartaanval?

Er zijn verschillende kandidaten die in aanmerking komen als voorspellers van posttraumatische symptomen na een hartaanval. Volgens de onderzoekster Cristina Castilla zijn de volgende geïdentificeerd (Engelse link):

• Jong zijn.
• Laag sociaal-economisch niveau.
• Vrouw zijn.
• Het hebben van de perceptie van een ‘verlies van controle’.
• Het lijden aan depressie ten tijde van de hartaanval.
• Een psychiatrische voorgeschiedenis hebben.
• Gebrek aan sociale steun.
• De hartaanval zien als een “zeer ernstige” gebeurtenis.
• De hartaanval aan zichzelf toeschrijven. Bijvoorbeeld: “Het is gebeurd omdat ik niet op mijn gezondheid heb gelet”.

Wetenschappelijk bewijs geeft aan dat mensen die een hartaanval hebben gehad en als gevolg daarvan een negatieve affectieve toestand ontwikkelen, geneigd zijn symptomen van posttraumatische stress te ontwikkelen. Dit gebeurt omdat ze de gebeurtenis als “buitengewoon ernstig” beschouwen. Bovendien schrijven ze het vaak aan zichzelf toe (“Het is mijn schuld”).

Zoals je ziet, is het noodzakelijk dat zorgverleners die betrokken zijn bij het herstel en de revalidatie van patiënten die een hartaanval hebben gehad, aandacht besteden aan acute en posttraumatische stress symptomen. Daarom zijn correcte evaluaties essentieel. Bovendien moeten interventieprotocollen worden ontwikkeld die deze symptomen afbakenen en verminderen.