Vijf neurowetenschappelijke ontdekkingen die de Montessori leermethode ondersteunen

“De eerste taak van educatie is het leven aanwakkeren en het toch vrij laten zich te ontwikkelen”, stelde Maria Montessori meer dan een eeuw geleden. Vandaag de dag wordt de educatieve driehoek waar de Montessori leermethode en diens fundamentele principe op gebaseerd zijn ook binnen de neurowetenschap bewezen.

Bovendien is Steve Hughes, neuropsycholoog, kinderdokter, en Montessori-vader, er streng van overtuigd dat de Montessori leermethode bepaalde hersenfuncties versterkt die iemands cognitieve ontwikkeling uitbreiden. Hij heeft deze methode zelfs een bijnaam gegeven “het originele leersysteem dat gebaseerd is op de hersenen”.

De neurologische ontwikkeling wordt ondersteund wanneer iemand leert via de Montessori leermethode. Deze stelling kan niet alleen worden onderbouwd door de honderden succesvolle voorbeelden die zich hebben voorgedaan sinds het montessorionderwijs werd opgericht, maar ook door middel van de verschillende ontdekkingen die de huidige neurowetenschap heeft gedaan. Laten we eens kijken naar vijf van deze ontdekkingen:

Illustratie door Karin Taylor

1. De handen zijn de instrumenten van de intelligentie van de mens

“Het menselijk wezen neemt zijn omgevingen waar door middel van zijn handen. Ze zijn de middelen van zijn intelligentie. Zijn handen zijn creatief, ze kunnen dingen produceren. De zintuiglijke organen en het coördinatievermogen ontwikkelen zich door middel van handmatige activiteiten,” stelt Maria Montessori.

Tegenwoordig weten we dat de middelen die de hersenen gebruiken om zintuiglijke stimuli te verwerken die ze door middel van de handen oppikken aanzienlijk superieur zijn aan de middelen die ze gebruiken om stimuli te verwerken die ze oppikken via andere delen van het lichaam. Hierdoor zou je kunnen zeggen dat het waarnemen van de wereld via de handen equivalent is aan door de voordeur van je hersenen lopen, waardoor de handen dus ook een centrale rol zouden moeten spelen in het leerproces.

De termen sensorische en motorische homunculus worden gebruikt om een verstoord menselijk wezen te omschrijven dat ertoe gedreven wordt om te reflecteren op de relatieve sensorische gebieden die onze lichaamsdelen representeren in de cerebrale cortex. In beide homunculi kunnen we zien dat de gebieden die de handen vertegenwoordigen aanzienlijk groter zijn dan de gebieden van andere lichaamsdelen.

2. Op natuurlijke wijze experimenteren versterkt een kinds vaardigheden en vermogens

“Educatie is een natuurlijk proces dat wordt uitgevoerd door het kind en niet wordt verworven door te luisteren naar woorden, maar door middel van ervaringen uit de omgeving,” stelde Maria Montessori.

Het aanmoedigen van vrije en natuurlijke verkenning houdt in dat je zowel kinderen als baby’s aanspoort om zich rond te bewegen in en te communiceren met hun omgeving. Kinderen die op een montessorischool zitten bewegen meer rond dan kinderen die op een traditionele school zitten; dat wil zeggen, er wordt een actieve relatie onderhouden met het medium, wat een betere beheersing van de motorische, sensorische, emotionele en cognitieve vaardigheden bevordert.

De voordelen die het biedt om een actieve houding te stimuleren in relatie tot de omgeving zorgt ervoor dat baby’s en kinderen beter in staat zijn om de intenties van anderen te herkennen. Deze ontdekking wordt onderbouwd door verschillende studies die gericht waren op de voordelen van het spelen met handschoenen gemaakt van klittenband om een gewenste handeling teweeg te brengen. Kortom, kinderen aanmoedigen om iets te doen helpt hen om sneller te leren dan wanneer ze alleen maar observeren, zoals ook al werd aangegeven in de tekst die in 1981 werd gepubliceerd door Kandel et al.

3. Uitvoerende functies en Montessori

Uitvoerende functies zijn die cognitieve vaardigheden die ons in staat stellen om ideeën mentaal te manipuleren. Deze mentale vaardigheden bevorderen het vermogen om op gewetensvolle, actieve, vrijwillige en effectieve wijze oplossingen te vinden voor de problemen die zich in het dagelijks leven voor kunnen doen.

Leren om jezelf flexibel op te stellen, veranderingen in de omgeving te accepteren, jezelf te concentreren op een bepaalde taak, een doel na te streven, je impulsen te weerstaan en informatie te vergaren om ermee te kunnen werken zijn onmisbare vaardigheden om verder te ontwikkelen.

De term ‘uitvoerende functies’ verdeelt deze vaardigheden onder in drie categorieën: inhibitie, het werkend geheugen en cognitieve flexibiliteit. Als deze functies onderontwikkeld zijn, dan kunnen er op basis hiervan zelfs onjuiste diagnoses worden gesteld van stoornissen als ADHD en andere leerproblemen.

Door middel van de Montessori leermethode, die ontwikkeld werd toen dit nog niet eens bekend was, wordt de ontwikkeling van deze functies door middel van verschillende activiteiten ondersteund, zoals wachten, naar materialen zoeken in een doolhof dat gecreëerd wordt door leeftijdsgenoten die bezig zijn met andere activiteiten etc. Onderzoek toont aan dat kinderen die naar een Montessori peuterschool zijn gegaan betere prestaties leveren binnen deze familie van cerebrospinale mentale processen.

Onbekende auteur

4. De gevoelige periodes of mogelijkheden gedurende de kindertijd

Maria Montessori observeerde dat er in de kindertijd sprake is van periodes waarin een kind gevoeliger is voor het leerproces. In deze evolutionaire periodes gaat een grote neuro-emotionele potentie schuil, en daarom is educatie in deze periodes van essentieel belang. In concrete zin houdt dit in dat het van essentieel belang is dat kinderen hun wereld tussen de nul en elf jaar oud zo autonoom mogelijk kunnen verkenne

In algemene zin kunnen we het dus hebben over de creatie van een Montessori microkosmos of microwereld. Dit is de creatie van een omgeving die puur kinderlijk van aard is: kindermeubilair, klein speelgoed dat verkenning en cognitieve flexibiliteit ondersteunt etc. De neurowetenschap heeft deze fases waarin de hersenen bepaalde stimulatie nodig hebben om te kunnen ontwikkelen ook weten te identificeren.

Onbekende auteur

5. Spiegelneuronen als basis voor het leerproces

De noodzaak om de wereld te ervaren en zien vormt de basis die de Montessori leermethode al bij de jongste kinderen wil inprenten. Spiegelneuronen, de neuronen die gevonden kunnen worden in de frontale kwab, helpen ons om informatie over onze omgeving via onze zintuigen te absorberen. Dit werd door Maria Montessori ontdekt door middel van observatie en later bevestigd door de wetenschappelijke ontdekking van deze neuronen, die zich specialiseren in imitatie.

Zoals je kunt zien is de Montessori leermethode een methode die wetenschappelijk steeds meer ondersteund wordt en die absoluut bestudeerd moet blijven worden, aangezien het de creatie garandeert van een universum dat gebaseerd is op genegenheid en respect voor het individuele ritme van elk kind in elke omgeving.