Moeten we misbruikers vergeven (puur) om onze pijn te boven te komen?
Iemand vergiffenis schenken kan – in de praktijk – soms zeer lastig zijn. Door te vergeven stuur je als het ware een boodschap aan alle mensen die jou ooit hebben laten lijden, dat je leven doorgaat, ondanks wat er – tussen jullie – is voorgevallen. Het betekent dat we onze kostbare tijd niet meer verspillen met het denken aan degenen die onze aandacht eigenlijk totaal niet verdienen.
Natuurlijk heeft vergevingsgezindheid ook de kracht om ons van het verleden te bevrijden. Als de vergeving echt gemeend is, als we geloven in en volledig vertrouwen op de kracht ervan, dan zullen we onze wrok laten varen, en – innerlijk – afstand nemen van resterende woede en wraakgevoelens. Want zulke bloeddorstige emoties schaden onszelf uiteindelijk nog het meest: ze verlammen en verzuren ons, zowel lichamelijk als geestelijk.
Tegelijk is het belangrijk om vergeven en vergeten niet met elkaar te verwarren. Als iemand ons fysiek en psychisch heeft geschonden, zoals in meest schrijnende mate het geval is bij seksueel misbruik, zullen we dat niet zomaar uit ons geheugen wissen. Sterker nog: dat is onmogelijk, omdat ons verstand leert bij de gratie van opgedane ervaringen, zowel goed als slecht.
Het litteken op onze ziel zal nooit helemaal helen, maar waar het om gaat is dat we ermee leren leven, en we ons er niet negatief door laten blijven beïnvloeden. Dat we, ondanks alles, een bevredigend en menswaardig bestaan leiden.
Wat is vergeven wél, en wat is vergeven níet?
Zoals we eerder al aangaven, is vergeven ook assertief stoppen met het verspillen en laten verpesten van onze tijd, ons bewustzijn en ons leven door dingen die toch niet meer terug te draaien, of retrospectief te veranderen zijn. Wat er ook is gebeurd, is gebeurd, en we zijn – helaas – niet bij machte om die pijnlijke herinnering – en de desbetreffende situatie zelf – voorgoed uit ons geheugen te wissen. Gelukkig hebben we wel altijd de kans om te investeren in onze toekomst, via het hier en nu.
Vergeven is van binnenuit begrijpen dat we nog steeds (meer dan) genoeg tijd, en dus de gelegenheid hebben om nieuwe, opwindende projecten te beginnen, om wonderbaarlijke mensen te ontmoeten die ons wijsheid en welzijn brengen, om verliefd te worden, te reizen, en te genieten van onze hobbies. En niemand, maar dan ook echt níemand, kan onze vleugels verschroeien, tenzij we daar zelf toestemming aan verlenen en onze onvervreemdbare autonomie verloochenen.
Vergeven, in onze gedachten, heeft meer te maken met het heden en de toekomst, dan met het verleden. Het is het gedecideerd loslaten van ons gejammer, van dat wat niet langer aan de orde is, en ons met goede moed te richten op al het mooie dat nog vóór ons ligt. Het is een affirmatief besluit: ‘Ik laat mijn geest niet langer bestoken en bespoken door donkere, droevige herinneringen. Nee, ik roep deze terug naar het huidige moment.’
Maar let op! Vergeven is nadrukkelijk niet hetzelfde als doen alsof er niets is gebeurd, alsof het onbelangrijk was; integendeel. Vergeving is een vorm van acceptatie, maar niet van fatalistische berusting of vergoelijkende conformatie. We dienen doortastend actie te ondernemen, vooral niet bij de pakken neer te zitten, de misbruiker verantwoordelijk te houden voor zijn vergrijp, en hem kordaat te confronteren met de consequenties daarvan.
Oftewel: vergeven is niet – van de ene op de andere dag – vergeten wat jou aangedaan is; dat is én onmogelijk, én onwenselijk. Je gevoelens hebben tijd nodig om te helen, net als de interne wond, wiens vocht eerst veilig moet worden afgevoerd. Het kan heilzaam zijn om in therapie te gaan, om je hart te luchten bij iemand die echt luistert, die begrijpt hoe je je voelt, en je ondersteunt in het uiten en verwerken van je smart. Langzaam maar zeker zullen je trauma’s zich transformeren…of op zijn minst: genezen.
De rouw die uitmondt in vergeving
Vergeven is – ontegenzeggelijk – geen sinecure. Al helemaal niet wanneer, door toedoen van seksueel misbruik, ons zelfvertrouwen is geslonken, onze eigenwaarde is aangetast, en we haast onafgebroken geteisterd worden door een overweldigende angst en wanhoop. We moeten bovendien beseffen dat dit normaal is, te verwachten valt zelfs, en dat we pas kunnen vergeven als we ons verdriet van binnen voldoende hebben verteerd.
Emoties zijn voor de geest, wat het immuunsysteem is voor het lichaam. Ze ontstaan niet zonder reden. Negatieve, nochtans gezonde emoties – zoals dus verdriet – helpen ons om onze ervaring te integreren en onze pijn innerlijk een plek te geven. Pas wanneer dit louteringsproces vruchtbaar voltooid is, kunnen we iemand daadwerkelijk vergeven, ons leven weer in eigen hand nemen, en positieve veranderingen doorvoeren.
Om voorbij het oeverloze verdriet te geraken, dien je bovenal te beseffen dat de treurigheid, de verbolgenheid en de woede tegenover de wereld die je geest gekoloniseerd lijken te hebben, een natuurlijke reactie zijn – waar je jezelf niet om hoeft te veroordelen. Zie het als een kwetsbare, open wond, die nog steeds aan het (na)bloeden is.
Je zult – net als nagenoeg iedereen – door verschillende fases heengaan: ontkenning, verontwaardiging, depressie, acceptatie. Maak je daar geen zorgen over, en onthoud dat dit inherent is aan het emotionele herstel waar je later zo dankbaar voor zult zijn. Tegen het eind van deze rehabilitatie, gedurende het stadium van een groeiende aanvaarding, kunnen we ook (spontaan) het initiatief nemen om degenen die ons pijn gedaan hebben, te vergeven.
Een cruciaal inzicht hierin is dat je, diep van binnen, her- en erkent dat de mensen die jou onheus hebben bejegend, niet zozeer slecht zijn – of ‘het grote kwaad’ – maar vooral ziek en verward.
Weet dat je nog jaren, of zelfs decennia, voor de boeg hebt waarin nog duizend-en-één geweldige dingen kunnen gebeuren. Sta niet langer dan strikt noodzakelijk stil bij het verleden en open jezelf voor alles wat er nog in het verschiet ligt.
Je bent weerbaar en veerkrachtig genoeg om te blijven drijven, ondanks de te verduren tegenslagen. Richt jezelf op, en vervolg – stapje voor stapje – je weg: dit is jouw leven. Laat je door niets of niemand je dromen en idealen afnemen.
Ontdek zelf – aan den lijve – het bevrijdende effect van vergeving!
5 technieken om misbruik te vermijden
Misbruik is iets dat aanwezig is in het dagelijks leven, in veel verschillende vormen. Het kan bestaan in de relatie met je partner, je ouders, een vriend of een collega… Lees meer.