Het lock-in effect en hoe het je besluitvorming beïnvloedt

Als u zich onder druk hebt gezet om providers in te huren die niet helemaal aan uw verwachtingen voldoen, maar het erg moeilijk is om naar nieuwe opties te migreren, kunt u het slachtoffer worden van dit fenomeen.

Soms gebruiken bepaalde bedrijven die technologische diensten leveren strategieën die de besluitvorming van hun klanten kunnen beïnvloeden om ervoor te zorgen dat ze van hen afhankelijk blijven. Telefoonbedrijven kunnen bijvoorbeeld een minimale aanmeldtijd eisen. Dat betekent dat klanten in feite gebonden zijn aan een provider. Dit verschijnsel staat bekend als het lock-in effect.

Afhankelijkheid van leveranciers komt in veel sectoren voor. Er zijn enkele algemene, zoals de gevolgen van het gebruik van een iPhone of een Android. Er zijn ook problemen met e-commerce. Bijvoorbeeld het besluit van bepaalde ondernemers om hun producten op marktplaatsen te verkopen in plaats van op eigen websites.

Waarom het lock-in effect schadelijk kan zijn

Wanneer gebruikers afhankelijk zijn van een specifieke technologie of dienst die door een leverancier is ontwikkeld, zijn ze slachtoffer van cognitieve lock-in (Engelse link) of vendor lock-in.

Dit type afhankelijkheid treedt op wanneer een klant de diensten van een bepaald bedrijf moet blijven contracteren. Dat komt omdat het moeilijk is om andere opties te kiezen of omdat het veranderen van leverancier grote cognitieve inspanningen zou vergen.

Het is mogelijk, dankzij bepaalde technieken die bedrijven toepassen om het klanten onmogelijk te maken gemakkelijk over te stappen op concurrerende diensten.

Daarom zorgen deze bedrijven ervoor dat klanten afhankelijk zijn van hun platforms. Sterker nog, als ze andere alternatieven willen zoeken, heeft dat voor hen kostbare en vervelende gevolgen. Dit beïnvloedt direct hun besluitvorming. Dat komt omdat deze technieken het mogelijk maken dat ze diensten blijven afnemen die niet per se bevredigend zijn, maar wel vertrouwder en toegankelijker.

Het lock-in effect bij koffiemarktplaatsen

Een voorbeeld dat de negatieve effecten van het lock-in effect aantoont, is de grote populariteit van markten die gewijd zijn aan de verkoop van koffie online. Ze worden ook wel marktplaatsen genoemd. De filosofie van deze digitale ruimtes is om kleine branders dichter bij een doelgroep te brengen die op zoek is naar koffiespecialiteiten.

Veel producenten laten zich meeslepen door de angst om de digitale wereld tegemoet te treden met een eigen website. Dat komt omdat die aanvankelijk nogal moeilijk op te zetten kan zijn. Daarom besluiten ze hun aanwezigheid op het internet kenbaar te maken via de marktplaatsen.

Als ze echter hun eigen online winkels zouden hebben, zouden ze de toegevoegde waarde hebben van het vermijden van tussenpersonen. Bovendien zouden ze hun klanten advies kunnen geven over de bijzonderheden van koffie. Bijvoorbeeld over de bereidingswijze, de maalgraad en het branden van de korrel.

Deze onzekerheid leidt ertoe dat kleine producenten uiteindelijk voorwaarden accepteren die hen niet ten goede komen. Bovendien verhinderen ze hun commerciële aanwezigheid op de markt te vergroten. Toch zijn ze overtuigd van de vermeende voordelen van de verkoop van hun koffie op deze digitale platforms.

Ze zijn ervan overtuigd dat ze een groter digitaal bereik hebben en hun verkoop kunnen vergroten en nieuwe klanten kunnen werven. Achter deze alternatieven gaat echter een groot misbruik van macht en toegang tot de markt schuil.

Degenen die het meest profiteren van marktplaatsen zijn de eigenaren. Dat komt omdat zij de macht hebben over alle beoordelingen, de algoritmen die de producten weergeven, en de klantgegevens. Helaas kan dit zich lenen voor oneerlijke situaties.

Dat komt omdat branders niet kunnen communiceren met hun klanten buiten de markt om eventuele toekomstige zaken af te ronden. Inderdaad, wanneer producenten hun eigen databases opgeven, genereert dat een groot lock-in effect.

De belangrijkste gevolgen

Als je de vrijheid hebt om te kunnen kiezen tussen de meerdere alternatieven die de markt je biedt, kun je verstandig je beste optie kiezen. Maar als je door het lock-in effect gedwongen wordt om bij een bepaalde aanbieder te blijven, loop je meestal bepaalde risico’s die in de toekomst gevolgen kunnen hebben.

In feite is het vertrouwen op één platform, dienst of oplossing een inflexibele beslissing. Die leidt tot verlies van controle over bedrijfsgegevens, infrastructuur en beveiliging. Dit dwingt klanten om volledig te vertrouwen op hun providers en hun naleving van de service-level agreement (SLA).

Een ander belangrijk gevolg van het lock-in effect is hoe duur het kan zijn om van de ene naar de andere provider over te stappen. Als je bijvoorbeeld een PlayStation of Xbox gebruiker bent en je hebt al een groot aantal videogames, dan kan het veranderen van console een hoge financiële investering betekenen. Hetzelfde geldt als je overstapt van Windows naar Mac of omgekeerd.

Hoe het lock-in effect te vermijden

Inzicht in de gevolgen (Engelse link) van het lock-in effect is belangrijk als je vanaf het begin slimme beslissingen wilt nemen. Het analyseren van het informatielandschap van de mogelijke alternatieven die je hebt is bijvoorbeeld cruciaal. Je moet ook een exit-strategie hebben gepland, in geval van onenigheid of niet-naleving van de voorwaarden.

Daarnaast moet je zoveel mogelijk niet afhankelijk zijn van één aanbieder. Dat komt omdat je gedwongen bent om al hun voorwaarden te accepteren, zelfs als ze niet helemaal bij je passen. Qua technologie is het daarom beter om open standaarden en vrije software te gebruiken.

Ten slotte, als je een nieuwe dienst aanschaft, zorg er dan voor dat je het contract en het beleid van je provider zorgvuldig leest. Vraag ook naar de hulpmiddelen die ze bieden voor het geval je wilt overstappen naar een andere provider. Zo kun je vrij beslissingen nemen die je bedrijf ten goede komen. Nog belangrijker is dat je niet gemanipuleerd wordt door het lock-in effect van digitale monopolies.