Je hersenen reinigen zichzelf van onnodige informatie
Iets afleren om opnieuw te leren. Het opruimen van onnodige informatie om plaats te maken voor het nuttige en het zinvolle. Ons brein, hoe vreemd het ook lijkt, voert ook de delicate taak uit van het recyclen terwijl we slapen of mediteren. Het zuivert zichzelf. Het ‘onkruid’ weghalen om sterkere verbanden, nieuwe gedachten en veel nuttigere en waardevollere lessen te creëren.
Sir Arthur Conan Doyle, schreef in Study in Scarlet over hoe verbaasd John Watson was toen hij nog een ander talent van zijn buitengewone kamergenoot ontdekte. Sherlock Holmes wist niet dat de Aarde rond de Zon draaide. Maar de beroemde detective had een uitstekende reden waarom hij ervoor koos om dat feit en andere feiten te vergeten.
“Ik herinner me zelfs wat ik niet wil. Ik kan niet vergeten wat ik wil vergeten.”
–Cicero–
Het menselijk brein, legt Holmes uit, is als een leeg paleisje waar je alle meubels die je maar wilt kunt neerzetten. Dwaze mensen stapelen mooie, glanzende objecten op die ze hier en daar vinden. Ze denken niet na over welke echt nodig zijn.
Beetje bij beetje hebben we geen ruimte meer voor nuttige kennis. Een vakbekwame ambachtsman is echter zeer voorzichtig met wat hij in het paleis van de hersenen stopt. Hij laat alleen de gereedschappen toe die hij nodig heeft om zijn werk te doen.
Bijna zonder het te weten, leerde Conan Doyle ons een basisprincipe over de economie van het interne ‘tuinieren’. Het is waar de hersenen beslissen welke synaptische verbindingen ze willen voeden en welke ze vernietigen. En dat op basis van onze levensstijl, interesses, ervaringen en leervaardigheid.
Neurologen zeggen vaak dat we een metaforische delete-knop hebben voor dingen die we niet nodig hebben, waardoor we ruimte besparen en onnodige informatie kwijtraken. Dan kunnen we nieuwe, sterkere connecties opbouwen die we kunnen gebruiken om meer betekenisvolle kennis op te slaan. Het is een proces dat we daadwerkelijk kunnen sturen. Laten we eens kijken hoe.
In de hersenen houdt leren ook ‘vernietigen’ in
Velen van ons houden nog steeds vast aan het klassieke idee dat hoe meer synaptische verbindingen onze hersenen hebben, hoe beter. We denken dat we op die manier nieuwe dingen leren en nieuwe vaardigheden en kennis verwerven. De theorie van Sherlock Holmes heeft echter een wetenschappelijke basis. Het brein is geen paleis voor los van elkaar staande dingen die we willekeurig en obsessief verzamelen.
Het brein is een geavanceerde organisatie die graag bezuinigt en specialiseert, afhankelijk van de eigenaar. Laten we eens naar een voorbeeld kijken. Je hebt besloten om piano te leren spelen Je bent erg enthousiast en gaat één uur per week naar pianoles. In dit geval zal de impact op je hersenen minimaal zijn. Echter, als je serieus wordt en dagelijks oefent, zullen er verbazingwekkende dingen gebeuren.
Een van deze dingen is het zogenaamde ‘synaptische snoeien’. Met andere woorden, om nieuwe synapsen en nieuwe circuits te creëren met dat muzikale leren, zullen de hersenen eerst oude neuronale verbindingen die niet nuttig zijn voor de nieuwe lessen, moeten elimineren. Onnodige informatie. De hersenen hebben ruimte nodig en moeten nieuwe routes creëren, nieuwe bruggen bouwen en kabels ontkoppelen om iets nieuws te laten stromen.
Om dit concept te begrijpen, moet je je voorstellen dat je hersenen een tuin zijn. In plaats van bloemen groeien er synaptische verbindingen. Ze creëren routes tussen neuronen waardoor neurotransmitters zoals dopamine en serotonine reizen.
Voor de bloei van deze nieuwe structuren moeten we nu eerst het onkruid weghalen. We moeten de oude bladeren bij elkaar harken en opruimen om plaats te maken. De ‘microgliale cellen’ voeren deze taak uit, magische entiteiten waaraan we ons vermogen om nieuwe dingen te leren te danken hebben. Het is best verbazingwekkend!
Slapen en mediteren, twee strategieën die je hersenen gebruiken om zich te ontdoen van onnodige informatie
We weten al dat ons vermogen om te leren in veel gevallen onze eigen biologie overstijgt. Nou, om nieuwe kennis in ons geheugen te integreren, moeten we slapen. Neurologen zeggen vaak dat een van slaap beroofd brein als een wild bos is, zo dicht dat je er niet kunt bewegen. Het is enigszins chaotisch, donker, verstikkend en dichtbegroeid.
“Hij die vraagt om te vergeten, kan niet vergeten als hij zich herinnert dat hij gevraagd heeft om te vergeten.”
-Kouderon de la Barca-
Om wegen en ruimte vrij te maken, hebben we diepe, rustgevende slaap nodig. Dan komt het glymfatisch systeem in actie. Dit systeem heeft als taak het elimineren van afvalstoffen en alle dode cellen die door synaptisch snoeien ontstaan.
We hebben het over slaap, maar we moeten er rekening mee houden dat een kort dutje van vijftien minuten midden op de dag of zelfs twintig minuten van diepe meditatie ook nuttig is als het gaat om ruimte te maken voor nieuwe neuronale verbindingen.
Nog iets belangrijks dat er gebeurt, zoals neuropsychologen ons vertellen, is dat door ons gewoon nergens op te focussen we deze synapsen kunnen ‘deactiveren’. Het is alsof je op de delete-knop drukt.
Het is een fascinerend fenomeen dat meer onderzoek waard is…
