Emotionele geletterdheid: je emoties herkennen, begrijpen en uitdrukken
Het is niet altijd gemakkelijk om te weten wat je voelt. Sommigen van ons zijn er wellicht beter in dan anderen. Toch is de emotionele arena voor ons allemaal nog steeds een compleet mysterie. Dat is de reden waarom emotionele geletterdheid zo belangrijk is.
Niemand heeft ons ooit geleerd wat emoties zijn. We hebben nooit geleerd waarvoor emoties dienen of hoe we ze moeten herkennen. Op school is het geen onderwerp waarover men praat. En in het onderwijs heeft men het zelfs nooit erg belangrijk gevonden. Emoties zijn jarenlang ongemerkt aanwezig. Maar beetje bij beetje beginnen ze de aandacht te krijgen die ze verdienen.
We zijn niet alleen sociale wezens maar ook emotionele. Dit betekent dat de manier waarop je vanbinnen alles verwerkt, zal bepalen hoe jij je voelt. We zullen nu op een meer diepgaande manier bekijken wat emotionele geletterdheid precies is.
“Socio-emotioneel leren helpt kinderen om vaardigheden voor de communicatie en voor de sociale integratie te ontwikkelen.”
-Neva Milic Müller-
Wat is emotionele geletterdheid?
Het woord geletterdheid vergezelt meestal het proces waarbij men iemand leert lezen en schrijven. Dit zijn de basisvaardigheden om te onderwijzen. Maar het blijkt ook dat dit onderwerp zich in verschillende richtingen vertakt heeft. Het hangt af van wat je probeert aan te leren. Er is bijvoorbeeld informatieve, wetenschappelijke en technologische geletterdheid.
Eén van de voornaamste en interessantste uitdagingen voor onze gezondheid en ons geluk is emotionele geletterdheid. Het is het proces waarbij men onderwijst over emoties. Het begint op school.
Emotionele geletterdheid betekent dat mensen leren wat emoties zijn, waarvoor ze dienen en hoe ze uit te drukken. Het betekent ook mensen aanleren hoe ze zichzelf en anderen op een emotioneel niveau kunnen begrijpen. Dit is een educatieve uitdaging die steeds meer scholen en kleuterscholen aanpakken door middel van programma’s voor emotioneel onderwijs.
Even een opmerking: je kan de concepten van emotionele geletterdheid en emotioneel onderwijs als synoniemen gebruiken. Het zijn net twee treinen met verschillende namen maar met dezelfde bestemming.
“Emotioneel onderwijs is het voortdurende, aanhoudende onderwijsproces dat probeert om de emotionele ontwikkeling aan te moedigen. Het ziet dit als een noodzakelijke partner voor de cognitieve ontwikkeling omdat beide factoren sleutelelementen zijn voor de ontwikkeling van een volledige persoonlijkheid.”
-Rafael Bisquerra-
Auteurs als Daniel Goleman en Rafael Bisquerra hebben echte interesse gewekt in de ontwikkeling van dit concept. Goleman zegt dat het onderwijs over karakter, morele ontwikkeling en burgerplichten samengaat met emotionele geletterdheid en het aanleren van emotionele intelligentie.
Emotionele geletterdheid geeft je het vermogen om met storend gedrag, agressie en conflicten in je relaties om te gaan. Want een gebrek aan emotionele vaardigheden gaat tenslotte meestal gepaard met dat soort problemen. Dat is de reden waarom ze waarschijnlijk minder vaak zullen optreden als we mensen over emoties onderwijzen.
De doelstellingen van emotionele geletterdheid
Emotionele geletterdheid gaat verder dan het helpen van mensen om de wereld van de emoties te ontdekken. Het heeft ook enkele specifieke doelstellingen:
- Gevallen van slecht emotioneel handelen herkennen.
- Leren wat emoties zijn en hoe ze bij andere mensen te herkennen.
- Emoties leren classificeren.
- Emotionele niveaus regelen en verwerken.
- Tolerantie ontwikkelen voor de frustraties van het dagelijks leven.
- Het gebruik van verslavende stoffen en ander risicogedrag voorkomen.
- Veerkracht ontwikkelen
- Een positieve houding aannemen tegenover het leven.
- Interpersoonlijke conflicten voorkomen.
Er zijn ook auteurs die nog op andere doelstellingen wijzen. Kinderen leren empathie, emotionele zelfcontrole en het uitstellen van bevrediging. Dit zijn allemaal positieve gedragingen die niet alleen een rol spelen voor je eigen welzijn. Ze spelen ook een rol voor het welzijn van andere mensen.
De voordelen van emotionele geletterdheid
Onze emoties beter begrijpen maakt ons slimmer zodat we gelukkiger kunnen zijn. Dit is het soort totale intelligentie die niet alleen over cognitieve dingen gaat. Het moet dus absoluut ook emotionele en gedragsmatige delen bevatten.
Wat we bedoelen, is dat het niet alleen belangrijk is om te kijken naar wat je voelt. Het is ook van belang dat je bekijkt hoe het zichzelf tot uitdrukking brengt. Je moet ook nagaan hoe je de informatie die jouw emoties je sturen, moet verwerken. Uiteindelijk zal de manier waarop je ze verwerkt, een rol spelen in je geestelijke gezondheid.
Niet alleen kinderen profiteren van dit onderwijs- en leerproces. Leraren en de volledige onderwijsgemeenschap halen ook iets uit het onderwijzen van dit onderwerp. Zelfs ouders kunnen hieruit iets halen als ze met hun kinderen samenwerken over wat ze in de klas geleerd hebben.
Emotionele geletterdheid is een enorme uitdaging. Maar dat betekent ook dat het een geweldige kans is. Het is een waardevolle manier om jezelf en anderen te leren kennen. Het is een moment van ontwaken dat absoluut de moeite waard is.
