Denkvallen: wat ze zijn en hoe ze te detecteren?

Denkvallen worden georkestreerd door je cognitieve vervormingen. Het zijn benaderingen die angst aanwakkeren. We bekijken ze hier.

Denkvallen zijn negatieve redeneerpatronen. Je kunt ze voorstellen als labyrinten waarin je gezond verstand en je relativeringsvermogen, op een logische en rustige manier, vast komen te zitten. In plaats daarvan triomferen cognitieve vervormingen en emotionele filters, waardoor je ongelukkig wordt.

Iedereen heeft dit soort mentale verschijnselen wel eens meegemaakt. Ze hebben de neiging om aan te geven dat je als mens een rationeel wezen bent. Toch strookt dit beeld niet echt met de werkelijkheid. Omdat je als mens een emotioneel wezen bent dat redeneert. In feite zijn het je emoties die je manier van denken en handelen domineren.

Soms besef je niet dat jij de schuld bent van je ongeluk. Omdat je geest niet altijd objectief of logisch is, en je vaak in een zelfdestructieve spiraal terechtkomt. Laten we dat eens van dichterbij bekijken.

Denkvallen

Denkvallen zijn aanwezig in bijna elk scenario, inclusief emotionele relaties. In feite hebben op dit gebied vooringenomen en vervormde ideeën de neiging om dominant te worden, waardoor je niet kunt ontsnappen aan pijnlijke banden.

De University of North Carolina (VS) deed onderzoek (Engelse link) dat beweerde dat cognitieve vervormingen bij veel jonge mensen leiden tot datinggeweld. Het aanpakken van deze verstoringen zou dus zowel hun mentale gezondheid als hun menselijk potentieel verbeteren.

Je vermogen om gelukkig te zijn en bevredigende relaties te onderhouden, hangt grotendeels af van het detecteren van en ingrijpen in je denkvallen. Laten we eens kijken naar de meestvoorkomende en vermoeiende vormen.

Jezelf labelen en beoordelen

“Ik ben nutteloos” “Ik ben dom” “Ik kan het gewoon niet.” Een van de meestvoorkomende valkuilen bij het denken is om jezelf een kwalificerend bijvoeglijk naamwoord toe te kennen telkens wanneer de realiteit je wensen tegenspreekt.

Je maakt inderdaad snel een oordeel zonder zelfs maar te analyseren wat je in de situatie heeft gebracht. Bovendien beschouw je jezelf niet op een respectvolle of medelevende manier.

Personaliseren

“Mijn partner is heel prikkelbaar thuisgekomen van zijn werk. Het is omdat hij niet echt bij me wil zijn,” “Mijn baas is vandaag erg gestrest geweest. Ik moet iets verkeerd hebben gedaan,” “Mijn vriend geeuwt. Ik ben saai.”

Soms plaats je werkelijkheden op jezelf die je volledig vreemd zijn. Personaliseren is een nutteloze manier om jezelf te kwellen door te geloven dat jij de reden en oorsprong bent van alles wat er om je heen gebeurt.

Overgeneraliserend en catastrofaal denken

“Als ik weer een angstaanval krijg, ga ik dood,” “Ik word ontslagen, dan kan ik de hypotheek niet betalen en ben ik het huis kwijt.” Overgeneralisatie treedt op wanneer je het als vanzelfsprekend aanneemt dat een negatieve gebeurtenis een hele reeks catastrofes met zich mee zal brengen.

Filteren

Filteren is een van de meestvoorkomende denkvallen. Het betekent dat je alleen aandacht schenkt aan de negatieve aspecten van het dagelijks leven, terwijl je alle positieve negeert. Het maakt niet uit dat dingen beter beginnen te worden, je geest vangt alleen het ongunstige en lastige op.

De tirannie van moeten en zullen

De hele lijst van denkvallen of cognitieve vervormingen werd ons voor het eerst gegeven door Albert Ellis en later uitgebreid door de psychotherapeut Aaron T. Beck. Ellis was echter de eerste die ons wees op de tirannie van het ‘moeten’ en ‘zullen’.

De “ik moet” en de “ik zal” maken rigide en veeleisende regels die je geest creëert om je eraan te herinneren hoe (volgens het) de meeste dingen zouden moeten zijn. Het is ondraaglijk om uit deze schema’s te komen en je voelt je feilbaar of nutteloos.

Een voorbeeld hiervan is denken dat je partner zo of zo zou moeten zijn. Ook zou dat leven gemakkelijker moeten zijn en zou je veel vaardiger en productiever moeten zijn.

Emotioneel redeneren

Dit type denkval kaapt je rationele geest en het wordt gedomineerd door negatieve valentie-emoties. Emoties zoals boosheid, verdriet en teleurstelling. Deze zorgen ervoor dat je de wereld door deze emotionele toestanden verwerkt.

Hoe dit soort gedachten te deactiveren?

Het belangrijkste in deze gevallen is om je ervan bewust te zijn dat iedereen versterkt en in zijn eigen denkval loopt. Inderdaad, niemand is immuun voor dit soort cognitieve apparaten die ongemak en lijden veroorzaken. Weten dat ze bestaan is essentieel. Het deactiveren ervan is echter een iets complexere taak. Dat komt omdat je ze in de regel al jaren versterkt.

Cognitieve gedragstherapie (CGT) maakt in deze situaties gebruik van een uiterst effectieve hulpbron. Dit is cognitieve herstructurering. Deze therapie helpt je om je gedachten, emoties en gedrag te verwerken om de controle over je leven te vergemakkelijken en een gevoel van welzijn te herwinnen.