De psychologie van de Zwarte Schilderijen van Goya

Wat bracht Francisco Goya ertoe om zulke obscure kunstwerken te maken zoals die in de reeks Zwarte Schilderijen? Lees verder om meer te weten te komen!

De psychologie van de Zwarte Schilderijen van Francisco Goya blijft een raadsel. Deze reeks mysterieuze en gruwelijke schilderijen die de Quinta del Sordo sierden, is gemaakt door een uniek kosmogonie, het product van een vermoeide, wanhopige geest. Ze werden bepaald door een interessante historische context die werd gekenmerkt door onderdrukking.

Was de kwelling waaraan Goya leed een gevolg van een psychische stoornis? Of was het misschien het resultaat van die wanhopige tijd die hem de ouderdom, doofheid en het dreigend geweld van een onrustig Spanje bracht?

Misschien was het een combinatie van alles. Eén ding is zeker: het is onmogelijk om het creatieve universum van de kunstenaar te negeren. Op elk canvas weerspiegelt het namelijk zijn tegenslagen.

De veertien werken waaruit de zogenaamde Zwarte Schilderijen bestaan, vormden een opmerkelijke verandering in zijn carrière. Hij ging namelijk van licht naar donker. Goya, die ooit de meester van kleur was, belandde in een huis waar duisternis de muren verkleurde.

Ondanks dat hij de meest opmerkelijke portretschilder was van de Spaanse samenleving tijdens de Verlichting, decoreerde hij uiteindelijk zijn huis met misvormde, burleske en demonische gezichten.

Deze figuren dienden misschien om zijn geest af te leiden van alle gruwelen die hij in het verleden had gezien. Als gevolg daarvan anticipeerde Goya op de hedendaagse schilderkunst zonder het zelfs maar te weten. Uiteindelijk kwam het expressionisme als resultaat van die opzettelijke vervorming en de tint van een gekwelde, zwarte ziel.

De psychologie van de Zwarte Schilderijen van Goya

Vermiljoen, orpiment, houtskoolzwart, Pruisisch blauw en verschillende tinten oker. Dit waren de pigmenten die Francisco Goya zelf bereidde en gebruikte om deze werken op de Quinta del Sordo te creëren. Dankzij verschillende historische documenten en getuigenissen uit die tijd is het mogelijk om de locatie van deze schilderijen in het verleden te kennen.

Boven bevonden zich:

• Lezende mannen
• Bedevaart naar de bron van San Isidro
• Asmodea
• De hond
• Noodlot (Atropos)
• Twee oude mannen 
• Lachende vrouwen

Vreemd genoeg schilderde hij de donkerste en meest overweldigende in de eetkamer, die zich op de begane grond bevond en werd gebruikt voor sociale evenementen. Hier bevonden zich:

• Saturnus, zijn zoon verslindend
• een Pelgrimstocht naar San Isidro
• de Heksensabbat
• Leocadia
• Twee oude mannen die soep eten 
• Judith en Holofernes

Hoewel veel van zijn gasten geschokt waren door zijn beelden, kon hem dat niets schelen. Het is essentieel om te onthouden dat Goya altijd dat ongemakkelijke personage was voor de Inquisitie. Elke kerkelijke instelling zag hem zag als een kunstenaar die niet aarzelde om de perversiteit van degenen die de macht misbruikten in zijn kunst uit te beelden.

Een van de doelen van de psychologie van Goya’s Zwarte Schilderijen is om erachter te komen wat hem ertoe bracht ze te maken. Natuurlijk vragen we ons ook af wat zijn mentale toestand was en of hij aan een psychische stoornis leed.

We vragen ons echter ook af of hij ze schilderde uit pure emotionele behoefte, voor eenvoudig plezier of dat hij een nalatenschap achter wilde laten (met name aan zijn kleinzoon), aan wie hij de Quinta del Sordo naliet. Laten we daarom enkele aspecten van zijn werken analyseren om zijn innerlijke wereld te begrijpen.

The Sleep of Reason Produces Monsters: het syndroom van Susac

Om Goya’s Zwarte Schilderijen te begrijpen, is het handig om eerst over Los Caprichos te praten. Deze 80 schilderijen laten je namelijk kennismaken met de veranderingen in het leven van de kunstenaar. Op dat moment werd hij getroffen door een auto-immuunziekte.

Het syndroom van Susac verscheen toen hij 46 jaar oud was. Beetje bij beetje begon deze ziekte zijn fysieke en psychische gezondheid te verzwakken. Hij had daardoor constant hoofdpijn, duizeligheid en visuele stoornissen. Dit alles creëerde vervolgens een nieuw pigment in de kunst van deze meester, vol duisternis en angst.

Doofheid was een van de neurologische effecten van deze zeldzame ziekte. Zijn zintuiglijke vermogens waren geschonden, ze verloren levenskracht, licht, geluid en hoop, net als de samenleving om hem heen.

Los Caprichos was de eerste benadering van het onbewuste, naar die innerlijke wereld waar hij zocht het groteske, het monsterlijke en het fantasierijke vast te leggen als geen ander.

In deze schilderijen dacht Goya na over het bijgeloof van de eenvoudige mensen van die tijd; degenen die bijvoorbeeld geloofden in geesten, heksen, demonen en nachtelijke wezens in het algemeen die de dromen van de verlichte mensen binnenvielen.

Het delirium tremens van een ziekelijk briljante geest

Verontrustende personages beslaan veel van de kunstwerken van Francisco Goya (1746-1828). Was dit de weerspiegeling van een psychische stoornis? Absoluut. Hij was een kunstenaar als geen ander die de onredelijkheid weerspiegelde van een ontaarde samenleving, een samenleving die hem omringde, die hem wanhopig maakte.

Er zijn maar weinig figuren uit de kunstwereld die innerlijke kwelling, eenzaamheid, angst en wanhoop overbrachten zoals Goya dat deed. Toen hij bij zijn landhuis La Quinta del Sordo aankwam, borrelden er nog steeds herinneringen aan het geluid  van de executies en de pijn van onder meer ballingschap en ontrouw in zijn hoofd.

Dr. Ronna Hertzano van de Universiteit van Maryland legde ook nog iets uit over het syndroom van Susac. In wezen resulteert het in hersenontsteking. Het veroorzaakt op zijn beurt hallucinaties en ook een slechte bloedtoevoer naar de ogen en de oren. Dit resulteert vervolgens in doofheid, problemen met het gezichtsvermogen en lijden.

De Zwarte Schilderijen van Goya: een wanhopige man in een chaotische wereld

Er is geen licht in de Zwarte Schilderijen omdat er geen hoop was voor Francisco Goya. Hij was een wanhopige man die leed in een chaotische wereld. Hier is ook nog een interessant feit over Freud.

Interessant genoeg gebruikte hij de mythologische figuren van Goya in Saturnus die zijn zoon verslindt en Judith en Holofernes voor zijn theorieën. Het symbolische verslag van deze nieuwste werken doet niets anders dan de donkerste en meest sinistere drijfveren van mensen te vertegenwoordigen.

Kortom, Goya deed niets anders dan contact maken met de duisternis van de wereld om zijn nachtmerrie-achtige schilderijen vorm te geven. Dankzij zijn werken kwam de donkerste menselijke natuur naar boven en konden mensen die schaduwen zien die ze niet altijd graag erkennen.