De ABA-methode en hoe het werkt

De ABA-methode is een veelbelovende alternatieve therapievorm. Wil je weten wat het is en welke resultaten ermee worden behaald? In dit artikel leggen we het uit.

Wij beschouwen de ABA-methode als een therapie die zich richt op het ontwikkelen van sociaal leren en communicatieve vaardigheden. In feite wordt het meestal toegepast bij gevallen van kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS). Het is echter ook een veelvoorkomend therapeutisch alternatief bij kinderen met andere problemen.

Bovendien wordt de ABA-methode de laatste jaren toegepast op zeer uiteenlopende omstandigheden. Bijvoorbeeld verslavingen, dementie, eet- en angststoornissen, woedebeheersing en posttraumatische stress. Desalniettemin is het een soort therapie die, om resultaten te boeken, ook een sterke inzet van de getroffen persoon vereist.

Het ABA-model is ontworpen op basis van verschillende onderzoeken. Deze werden in 1987 uitgevoerd door Dr. Ivar Lovaas van de afdeling Psychologie van de Universiteit van Los Angeles. Hij toonde namelijk aan dat je het gedrag van kinderen met autisme kunt aanpassen met de ABA-methode. Sindsdien is het gebruik ervan uitgebreid.

De ABA-methode: een facilitator van autonomie

De naam van de ABA-methode komt van het acroniem Applied Behaviour Analysis. In feite komt elk van deze elementen overeen met een principe van deze specifieke therapie:

• Analyse. Dit komt overeen met het principe van “experimentele gedragsanalyse.” Het verwijst naar het feit dat de voortgang wordt geëvalueerd op basis van interventies die worden geregistreerd en gemeten.
• Gedrag. Dit model is gebaseerd op de principes van klassieke en operante conditionering. Oftewel, behaviorisme.
• Toegepast. Dit verwijst naar het feit dat de principes van toepassing zijn op waargenomen gedrag. Het contrasteert met modellen die verwijzen naar afgeleid gedrag.

Het doel van de ABA-methode is de ontwikkeling en autonomie van patiënten te vergemakkelijken. Het doet dit door een specifiek en persoonlijk programma te ontwerpen van de vaardigheden die elk individu nodig heeft om vooruitgang te boeken in hun ontwikkeling.

ABA benadrukt die vaardigheden die nodig zijn om nieuw leren te verwerven. Dit zijn namelijk aandacht, samenwerking en imitatie. Bovendien bevordert het de ontwikkeling van sociale basisvaardigheden en communicatieve vaardigheden die zorgen voor een goede interactie.

De kenmerken van de ABA-methode

Naast de principes van de ABA-methode zijn er ook zeven kenmerken die de toepassing ervan bepalen. Ze zijn als volgt:

• Onderwijs gebaseerd op succes. De nodige tools worden aangereikt om opeenvolgende successen te behalen en ook onnodige frustraties te vermijden. Dit motiveert en versterkt het zelfvertrouwen.
• Structureren. De procedure is gestructureerd en opgedeeld in haalbare stappen. Ze beginnen bij het eenvoudige, evolueren naar het complexe totdat de persoon de vaardigheid met succes ontwikkelt.
• Registratie. De registratie is dagelijks en ook systematisch. Daarnaast omvat het evaluaties om objectieve informatie over de voortgang te meten en te verzamelen. Bovendien kan men het programma, indien nodig, herstructureren om het functioneler te maken.
• Individualisering. Elk programma moet worden afgestemd op de specifieke kenmerken van de persoon. Daarom is een grondige eerste evaluatie noodzakelijk.
• Generalisatie. Therapeutisch onderwijs begint thuis. Naarmate het vordert, moet het echter worden toegepast op steeds grotere instellingen.
• Gecoördineerde actie met ouders. Men stemt het werk af met de ouders. Ze moeten namelijk actief deelnemen aan de interventie om deze te versterken en aan te vullen.
• Wetenschappelijke ondersteuning. De acties en de therapie als geheel worden ondersteund door wetenschappelijke productie in dit opzicht.

Hoe werkt het?

De toepassing van de ABA-methode begint met een gedetailleerde evaluatie van het kind of de volwassen patiënt. Deze eerste beoordeling maakt het voor de therapeut bijvoorbeeld mogelijk om een persoonlijk interventieprogramma te ontwerpen.

Het zal gericht zijn op de specifieke ontwikkeling van de vaardigheden die elke individuele patiënt nodig heeft. Ze moeten vervolgens ongeveer negen uur per week aan het plan besteden.

Vervolgens zullen de therapeuten die de casus behandelen, onderzoeksbewijs identificeren of ontdekken dat hun interventie ondersteunt. Ze zullen tijdens dit proces ook hun eigen therapeutische vaardigheden verbeteren. Kinderen doorlopen samen met de ouders een opleidingstraject waarin de therapeuten hun rol binnen de therapie aan hen uitleggen.

In de regel geldt: hoe gedetailleerder een programma, hoe beter het werkt. Het moet bijvoorbeeld de uit te voeren acties, opgedeeld in stappen, bevatten. Wanneer dit deel is voltooid, zijn de vier basisacties van de ABA-methode van toepassing:

• Het discrete proces.
• Aanbieden en intrekken van steun.
• Op zoek naar effectieve versterkingen.
• Systematische registratie.

Beschikbare gegevens geven aan dat de ABA-methode zijn doel meestal bereikt. Dit is de ontwikkeling van cognitieve, sociale en communicatieve vaardigheden. De gegevens hierover zijn echter niet overtuigend.

In sommige gevallen biedt het zelfs prachtige resultaten, terwijl in andere gevallen de implementatie nauwelijks merkbaar is. Het is dan ook duidelijk dat er meer en beter onderzoek nodig is om deze therapievorm te perfectioneren.