Emotionele onzekerheid - Wanneer angstgevoel het overneemt

Een angstgevoel is een verlammende emotionele toestand. Wanneer je dit voelt, ben je ongerust, bang en voel je je bedreigd zonder specifieke reden. Je hebt een gevoel van existentiële leegte, je voelt een gewicht op je schouders waardoor het moeilijk is om te ademen. Deze psychologische toestand is tegenwoordig heel gewoon. Hoewel het meestal geassocieerd wordt met paniekstoornissen, zijn er andere prikkels die de moeite waard zijn om te bespreken. 

Je hebt waarschijnlijk al eerder iemand verteld dat je je “angstig” voelde. Dit woord komt iedereen bekend voor, vooral bij tieners. Als je het hoort, weet je meestal precies wat de andere persoon bedoelt. Vanuit klinisch oogpunt is deze psychologische ervaring echter vrij complex.

Wat is de exacte oorsprong van deze emotie? Is het hetzelfde als ongerustheid of iets meer? Vanuit een psychologisch oogpunt is er altijd enige verwarring en onenigheid over de definitie. Filosofen zijn daarentegen altijd heel duidelijk geweest over de betekenis van deze term. Het woord angstgevoel is Duits en heeft een zeer specifieke definitie. Het is iets dat nood en leed veroorzaakt.

Neem Søren Kierkegaard bijvoorbeeld. Hij geloofde dat deze emotie de erkenning is dat mensen eindig zijn. Daarom, wanneer we nadenken over de (beperkte) toekomstige mogelijkheden, voelen we ons duizelig en bang. Jean-Paul Sartre aan de andere kant legde uit dat een angstgevoel ontstaat doordat je je ervan bewust bent dat alles wat je overkomt het gevolg is van je eigen beslissingen. Jij bent degene die echt verantwoordelijk is voor je geluk of ongeluk.

Wat is een angstgevoel precies en wat zijn de kenmerken ervan?

Angstgevoelens en ongerustheid delen dezelfde ‘gast’: angst. Dat gezegd hebbende, in het geval van een angstgevoel zijn er enkele onderliggende kenmerken die deel uitmaken van dit lijden dat zo vaak voorkomt in bepaalde levensfasen.

• Een angstgevoel is bank zijn voor iets ondefinieerbaars.
• Angstgevoelens hebben betekent anticiperen op irrationele dingen en alleen denken aan toekomstige gevaren.
• Het heden is leeg. Als je angstgevoelens hebt, verlamt het heden je. Je denkt alleen aan wat komen gaat. Morgen is ongemakkelijk en eng.
• Deze psychologische ervaring heeft ook lichamelijke symptomen. Je kunt het gevoel hebben dat je niet kunt ademen of pijn op de borst of hartkloppingen hebben.

Je kunt meteen zien dat het vrij moeilijk is om een angstgevoel te onderscheiden van simpele ongerustheid. In feite is het primaire symptoom van paniekstoornissen een gevoel van angst. Daarom is het heel gewoon dat een persoon symptomen van beide heeft. Angstgevoelens kunnen een prikkel zijn voor een paniekaanval. Dit zijn complexe klinische gevallen en de enige manier om echt een diagnose te stellen, is door elke patiënt afzonderlijk te evalueren.

Waarom ervaren we angstgevoelens?

Filosofen leggen uit dat mensen angst ervaren als ze zich bewust worden van hun bestaan. We voelen angst wanneer we ons realiseren dat we hier niet voor altijd zullen zijn. Het besef dat onze beslissingen ons beïnvloeden en dat we het verstrijken van de tijd niet kunnen stoppen, veroorzaken ook angstgevoelens. Deze onzekerheid is in deze tijd zeer aanwezig om een zeer eenvoudige reden. Als er één ding is dat waar is voor de moderne samenleving, is het dat we niet kunnen weten wat er morgen zal gebeuren. Werk, economie, relaties… Alles kan van de ene dag op de andere veranderen. Al deze onzekerheid leidt tot angstgevoelens.

Het is dus belangrijk om te verduidelijken dat het ervaren van angstgevoelens volkomen normaal is. Er is niets pathologisch aan, het betekent niet dat er iets mis is met jou. Dat wil zeggen zolang de angstgevoelens aanpasbaar zijn. Met andere woorden, de anstgevoelens die je ervaart, helpen je om over je situatie na te denken zodat je een beslissing kunt nemen over de toekomst. Dit is wat Sigmund Freud omschreef als ‘realistische angst’.

Wat zijn de oorzaken?

Nu de keerzijde daarvan is een onaangepaste angst. Dit is wat we eerder beschreven hebben. Hier zijn de oorzaken:

• Persoonlijke crises waar niet goed met wordt omgegaan. Dit zijn emotionele toestanden die chronisch worden. Ze kunnen ook gecombineerd zijn met andere aandoeningen, zoals depressie.
• Niet in staat zijn om met bepaalde situaties om te gaan. Dingen zoals werkloosheid, relatiebreuken of een aankomende verandering kunnen dit type angst teweegbrengen.
• Problemen met relaties: bedrog, meningsverschillen, etc.
• De genetische factor is ook belangrijk. Vaak voelen we angst zonder duidelijke reden. De verklaring daarvan kan genetisch zijn. We weten bijvoorbeeld dat er bepaalde mensen zijn die vatbaar zijn voor adrenalinestoten of dalingen in gamma-aminoboterzuur (GABA). Al deze neurochemische veranderingen kunnen ook angst veroorzaken.

Mensen die angstcrises ervaren, kunnen meestal voldoende verlichting ervaren met therapie. Cognitieve gedragstherapie, aanvaarding- en toewijdingstherapie, evenals technieken zoals mindfulness zijn enkele van de nuttigste strategieën. In ernstigere gevallen kan het individu medicijnen nodig hebben.