Zeg vaarwel tegen chronische pijn door naar je lievelingsliedjes te luisteren

Muziek begeleidt ons in de beste en slechtste momenten van ons leven. Het kan ook heel therapeutisch zijn. In feite kan het luisteren naar de liedjes waar je het meest van houdt helpen om chronische pijn te verlichten.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog María Vélez.

Laatste update: 28 september, 2022

Sinds de jaren 1970 hebben talrijke studies onderzocht hoe muziek kan helpen bij verschillende therapeutische processen. Ze varieerden van intuïtief verwante doelen, zoals het vergemakkelijken van de slaap en het verbeteren van de communicatie bij autisme. Maar ook het verminderen van chronische pijn en het vergemakkelijken van het geheugen bij Alzheimer, tot het bevorderen van lichamelijke revalidatie na hersenbeschadiging.

Veel van deze studies hebben ontdekt dat de kenmerken van muziek samenhangen met veranderingen in sommige psychofysiologische factoren. Bijvoorbeeld het ritme of het volume van de muziek met de hartslag of de ademhaling. De interessantste resultaten zijn echter gevonden bij het analyseren van de ervaringen van mensen bij het luisteren naar muziek.

Als je naar muziek luistert, worden de hersengebieden die met je emoties te maken hebben geactiveerd, waardoor je stemming gereguleerd wordt. Bovendien, als waar je naar luistert een muziekstijl of een liedje is dat je bevalt, voel je onmiddellijk een gevoel van plezier.

Muziek en pijn

Een van de therapeutische toepassingen die voor de wetenschappelijke en klinische gemeenschap het meest interessant is geweest, is het gebruik van muziek om pijn en de negatieve effecten ervan te verminderen. De resultaten zijn verrassend.

Onderzoekers hebben zelfs ontdekt dat muziek in staat is angst in verband met pijn te verminderen. Dat geldt ook voor de intensiteit ervan, en zelfs de dosis opioïde medicijnen die patiënten nodig hebben om de pijn onder controle te houden.

Om het verband beter te begrijpen, leggen we kort uit waaruit pijn bestaat. Ook gaan we in hoe die tot uiting komt in het zenuwstelsel.

De definitie van pijn

Pijn is een ervaring die drie componenten heeft: zintuiglijke, affectieve, en cognitieve.

• De zintuiglijke component verwijst naar de informatie die via de nociceptoren het zenuwstelsel bereikt. Deze ‘boodschap’ informeert over de aanwezigheid en de aard van de pijnlijke prikkel (wond, brandwond, druk), de duur, en de intensiteit ervan.
• De emotionele en affectieve component van pijn is er verantwoordelijk voor dat die informatie als onaangenaam en pijnlijk wordt geïnterpreteerd. Pijn is, via deze dimensie, in staat een gevoel van angst of angst op te wekken.
• De cognitieve component is belast met het geven van waarde en betekenis aan wat er gebeurt en met het op gang brengen van de bijbehorende gedragingen. Het verwijst naar het geheel van mentale processen die de ervaring omgeven. Bijvoorbeeld, of we al dan niet bij de pijn aanwezig zijn of gebruik maken van de kennis die we hebben over pijn en onze eerdere ervaringen. Ook hoe we de gewaarwording beschrijven of beslissen welke acties we moeten ondernemen om de pijn te verlichten.

Deze affectieve en cognitieve componenten krijgen een bijzonder belang bij chronische pijn. Dat komt omdat het gepaard gaat met voortdurend lichamelijk en, meer nog, geestelijk ongemak. In feite is aangetoond dat dit langdurige lijden de hersenfunctie kan veranderen. Het kan ook leiden tot andere aandoeningen zoals angststoornissen of depressie.

Chronische pijn en luisteren naar je favoriete liedjes

Helaas zijn de mechanismen waarmee muziek chronische pijn verlicht nog onduidelijk. Er zijn echter enkele aanwijzingen, dankzij een veelheid aan onderzoek. Het blijkt dat de verwerking van muziek en de affectieve en cognitieve componenten van pijn een specifieke hersenstructuur delen: de cortex cingularis anterior.

Deze structuur is nauw verbonden met de amygdala en samen zijn ze sterk betrokken bij de aandachtsverwerking. In feite kunnen ze reacties van het autonome zenuwstelsel (zoals pijn) onderdrukken. Een van de modellen die muziekinterventies bij pijn ondersteunen is op dit feit gebaseerd.

Het cognitieve vitaliteitsmodel vergemakkelijkt de pijnstillende effecten van muziek omdat de ervaring betekenisvol, belonend en absorberend is.

Daarom zullen, als we de muziek mooi vinden, onze beloningssystemen gestimuleerd worden. Die werken als stimulans om er aandacht aan te besteden en ermee verbonden te blijven. Als dit gebeurt, vallen de lichamelijke gewaarwordingen niet langer op tussen andere stimuli en zal onze aandacht gericht zijn op de muziek en het plezier dat ze verschaft.

Verder hebben deskundigen gewezen op de cruciale rol van cognitieve agency. Deze term verwijst naar het gevoel van controle dat een individu over zijn omgeving heeft. Als ze dus zelf de te spelen muziek kiezen, zullen de gunstige effecten van muziek op hun chronische pijn verveelvoudigd worden.

Wetenschappelijk bewijs

Er zijn onlangs verschillende artikelen verschenen met een aantal werkelijk interessante bevindingen betreffende muziek en chronische pijn. In 2020 deed een groep onder leiding van de Universiteit van Japan onderzoek (Engelse link) naar hoe het luisteren naar onze favoriete muziekstijl onze pijndrempels en pijnperceptie beïnvloedt.

De studie onderwierp de deelnemers aan een sessie functionele magnetische resonantie beeldvorming. De deelnemers luisterden naar muziek en kregen matig pijnlijke prikkels op de huid van hun armen. Uit de resultaten bleek dat hun pijngevoeligheid lager was wanneer ze naar hun favoriete muziek luisterden. Meer bepaald verdubbelde hun pijndrempel bijna wanneer hun favoriete CD speelde.

De auteurs van dit artikel concludeerden dat de activering van de cortex cingularis anterior bij deze deelnemers verminderd was. Dit in vergelijking met degenen die luisterden naar de door de onderzoekers gekozen muziek. Het genieten van de muziek die ze zelf kozen leidde hen af van hun pijn.

Maar wat als dit effect het gevolg is van de vertrouwdheid van de liedjes? Dit werd aan de orde gesteld door Claire Howlin en haar collega’s van de Universiteit van Londen (VK) (Engelse link). Ze onderzochten wat er met 286 mensen met chronische pijn gebeurde als ze de indruk kregen dat ze de muziek zelf kozen, hoewel die in werkelijkheid door de onderzoekers werd gestuurd.

Hun bevindingen wezen erop dat degenen die dachten dat ze controle hadden over wat ze hoorden, meer betrokken waren. Als gevolg daarvan voelden ze een grotere pijnverlichting, die gedurende twee weken significant bleef.

Hoe kan het helpen?

Rekening houdend met hoe pijn verwerkt wordt en hoe muziek dat beïnvloedt, is het duidelijk dat luisteren naar je favoriete liedjes je kan helpen bij het verlichten van chronische pijn. Het belangrijkste is dat het muziek moet zijn die je echt mooi vindt om je gedachten af te leiden van inwendige gewaarwordingen.

Dit is zeker iets om te vieren. Het betekent dat je om pijn te verlichten niet hoeft te luisteren naar een specifieke melodie of een stijl die je misschien niet mooi vindt. De voordelen kunnen komen van je eigen stijl van voorkeursmuziek, of het nu metal, klassiek, pop of techno is.

De sleutel ligt in er aandacht aan te besteden. Dus, als je aan chronische pijn lijdt, probeer dan thuis wat muziektherapie. Besteed een paar minuten per dag aan het luisteren naar de soorten liedjes waar je van houdt.

Let vooral steeds op wat je voelt dat je nodig hebt. Als je zintuigen je vragen om een ballade in plaats van klassieke muziek, zet die dan op. Per slot van rekening is het een ingreep met absoluut geen erkende bijwerkingen.