Wat gebeurt er in de hersenen bij een relatiebreuk?

Tijdens een relatiebreuk kunnen je hersenen diepe angstgevoelens ervaren. Bovendien heeft de wetenschap aangetoond dat niet het hart het meest te lijden heeft. De hardste klap is een reeks hersenstructuren die jouw ontgoocheling of het gevoel dat je in de steek gelaten bent, interpreteren als een letsel. De impact van de relatiebreuk is iets dat de hersenen niet weten hoe ze het moeten verwerken. Deze neurologische situatie vertaalt zich in lichamelijke pijn, uitputting en weinig energie. Wat gebeurt er precies in de hersenen bij een relatiebreuk?

Weinig dingen hebben ons in de loop van de geschiedenis zo geïnspireerd als relatiebreuken. Ontelbare liedjes, gedichten en boeken waren rechtstreeks afkomstig uit de stukken van het gebroken hart van kunstenaars. Dit zijn erfenissen die zovelen onder ons fascineren en verrukken. We gebruiken ze zelfs als troost wanneer wij ongelukkig in de liefde zijn. In al deze voorbeelden van creatieve expressie vinden we steeds hetzelfde woord terug: pijn.

Emoties en pijn

Relatiebreuken, ontrouw, verwaarlozing… Dit alles zijn oorzaken van veel pijn. Dat weten we allemaal. De reden achter die pijn kan echter niet nog meer fascinerend zijn. Het is niet nodig dat we lichamelijk geslagen, gekrabd of verbrand worden. Relatiebreuken kunnen een combinatie van al deze dingen veroorzaken zonder jou zelfs aan te raken.

Het is de afdruk van lijden die tot uiting komt in elke vezel, elke pees en elk gewricht in je lichaam. Alles doet pijn. Alles put je uit. Je komt vast te zitten in deze emotionele storm. En wat blijkt? De storm treedt heel ver van je hart op hoewel het precies dat orgaan is dat we meestal de schuld geven.

Echt lijden begint in de hersenen. Laten we nu eens kijken hoe de hersenen bij een relatiebreuk werken.

Wat zegt de wetenschap over de hersenen bij een relatiebreuk?

Wil je begrijpen wat er in je hersenen gebeurt bij een relatiebreuk? Vergeet dan de liedjes, de poëzie en de literatuur. Je moet daarentegen de wereld van de neurowetenschappen binnentreden. We weten dat vele mensen geloven dat je liefde en haat niet in een laboratorium kan meten. Hoe kil en steriel het aanvankelijk kan lijken, toch is de wetenschap precies wat ons de meest onthullende antwoorden kan geven.

Edward Smith, een cognitieve neurowetenschapper aan de Columbia University, heeft in 2011 een reeks onderzoeken en tests uitgevoerd. De resultaten waren verrassend. Dankzij de vooruitgang in diagnostische technieken en de verbeterde resolutie van MRI was hij in staat te zien wat er in de hersenen gebeurde van mensen die pas een relatiebreuk doorgemaakt hadden.

Op de beelden hebben de hersendelen die het meest oplichten, de meeste synaptische activiteit. In het geval van de deelnemers aan het onderzoek waren de actiefste hersenstructuren dezelfde als wanneer je jezelf verbrandt. Voor de hersenen is de pijn echt.

Laten we nog wat verder op onderzoek gaan…

Onze neurotransmitters zijn de daders

Waarom blijft het lijden zo lang duren wanneer je aan het rouwen bent? Hoe komt het dat sommige herinneringen zoveel pijn veroorzaken? Waarom keert je geest steeds terug naar dat gezicht, die naam, dat verhaal uit het verleden? Het antwoord vind je bij jouw neurotransmitters.

• Wanneer je een relatiebreuk meemaakt, dan wordt de prefrontale hersenschors ‘uitgeschakeld’. Je vermogen om op een objectieve manier informatie te verwerken houdt met andere woorden op met werken.
• Tegelijkertijd worden alle structuren die verbonden zijn met hechting en verbinding geactiveerd. Het limbisch systeem regelt hormonen als oxytocine en dopamine. Op hun beurt blijven die de behoefte regelen om de andere persoon dichtbij te hebben. Deze hyperactiviteit zorgt ervoor dat we steeds weer proberen om het contact opnieuw op te starten. Het maakt het heel moeilijk om op een objectieve manier te zien wat er gebeurt.

De hersenen bevinden zich in een toestand van terugtrekking

Helen Fisher is een gevierd antropologe en deskundige in relaties. Zij gelooft dat liefde een systeem is dat op motivatie steunt. Ze denkt dat liefde een impuls is die probeert om de hersenen een reeks beloningen te geven. Deze kunnen variëren van gehechtheid, intimiteit en verbintenis, tot seks, verlichting van eenzaamheid, enzovoort…

Wat de hersenen bij een relatiebreuk dus vooral ervaren, is het verlies van al die dimensies. Wanneer dat gebeurt, raken de hersenen in een toestand van paniek. Dat beloningssysteem is gebroken. De hersenen hebben nu een tekort aan voedingsstoffen, veiligheid, aan alles.

We zien hoe de hersenen bij een relatiebreuk terechtkomen in een toestand van terugtrekking. Dit is hetzelfde als wat bij een verslaafde persoon gebeurt wanneer je de stof wegneemt waaraan ze verslaafd zijn.

Tijdens een relatiebreuk is de lichamelijke pijn echt

In het begin hebben we al vermeld dat je de pijn van een relatiebreuk op dezelfde manier ervaart als lichamelijke pijn. Wanneer iemand van wie je houdt, jou verlaat, dan duurt het niet lang vóór het lichaam een stroom van stresshormonen vrijmaakt als cortisol en noradrenaline.

Wat betekent dit allemaal? Eigenlijk betekent het dat de emotionele angst lichamelijk wordt. Het betekent ook dat die chemische stoffen vele van jouw functies aanzienlijk veranderen.

• Wanneer je te veel cortisol in de hersenen hebt, dan zenden ze signalen om de bloedtoevoer naar je spieren te verhogen. Dat veroorzaakt krampen, spanning, hoofdpijn, borstpijn, duizeligheid, lichamelijke uitputting enzovoort…

De hersenen bij een relatiebreuk zijn net een angstig organisme. Op een bepaalde manier dwingt dit jou nog maar eens om het idee te verwerpen dat je hersenen net als een computer zijn. Niets is zo onderworpen aan en bepaald door emoties dan jouw hersenen. Elke verbinding en elke structuur van dit fascinerende orgaan leeft voor de gevoelens en de drijfveren die ons menselijk maken.

De menselijke hersenen houden van de liefde. Het verlies van liefde schrikt de hersenen af. Ze reageren dus op een intense manier. We weten dat allemaal. De hersenen weten echter ook hoe ze nog iets anders moeten doen. De hersenen weten immers hoe ze een relatiebreuk kunnen overwinnen en verdergaan.

Ze zullen tijd, rust en afleidingen nodig hebben maar ze zullen zich aanpassen. We hebben genoeg vaardigheden om van allerlei beproevingen te herstellen. Uiteindelijk zullen we eruit groeien en beter worden.