Wat betekent natuurlijke selectie eigenlijk precies?

We hebben allemaal de evolutietheorie van Darwin en zijn ideeën over natuurlijke selectie bestudeerd of er in ieder geval over gehoord. Begrijpen we echter werkelijk wat evolutie betekent? Als we de meerderheid van de bevolking vragen stellen over evolutie, dan zullen we waarschijnlijk de volgende antwoorden tegenkomen:

• “Dat is de theorie die zegt dat mensen afkomstig zijn van apen.”
• “Het is het overleven van de sterkste.”
• “Natuurlijke selectie is voor dieren en de technologie zorgt ervoor dat wij het kunnen vermijden.”
• “Evolutie is wanneer soorten zich geleidelijk meer aanpassen of ontwikkelen.”

Deze uitspraken zitten vol fouten. Ze tonen ons dat weinig mensen natuurlijk selectie echt diepgaand begrijpen. Het centrale idee van het Darwinisme is dat soorten zich aan hun omgeving aanpassen om te overleven. De soorten die dit niet doen, verdwijnen.

Wat betekent “aanpassen” eigenlijk? Het verwijst naar het vermogen van een soort om zich in een bepaald ecosysteem voort te planten en de overleving van zijn nakomelingen te verzekeren.

Vanuit de verkeerde interpretatie van dit kernidee zijn vele mythen en fouten ontstaan. In dit artikel geven we een overzicht van de vergissingen die het meest voorkomen.

We zullen een aantal dingen bespreken en tegenover elkaar zetten. Dit zijn de onderwerpen: (a) natuurlijke selectie als een lineair proces, (b) de differentiële aanpassing van soorten en (c) natuurlijke selectie als een strijd tegen alles.

Natuurlijke selectie als een lineair proces

Eén van de misverstanden die het vaakst voorkomen, is dat mensen het Darwinisme zien als een lineaire ontwikkeling van een soort. Ze bekijken het dan alsof een soort van generatie op generatie verandert.

Evolutie werkt echter niet op deze manier. Deze fout kan een gevolg zijn van het feit dat men de evolutie van de mens onderwijst als een opeenvolging van verschillende mensachtigen.

Wanneer we echter natuurlijke selectie willen begrijpen, dan is de metafoor van een zeef geschikter. Vele stenen worden in de zeef gegooid. Slechts de stenen met de juiste vorm worden echter geselecteerd. De rest wordt afgedankt.

Na verloop van tijd worden deze stenen en andere nieuwe stenen in een andere zeef gegooid waar ze opnieuw geselecteerd worden. Op deze manier is er sprake van een gezeefd continuüm. Sommige stenen blijven langer en andere verdwijnen.

Samen met alle andere levende wezens spelen menselijke wezens de rol van die stenen die door de zeef geselecteerd worden. De levende wezens die zich niet aan de veranderende context aanpassen, zullen verdwijnen of  moeten hun omgeving veranderen.

In de loop van dit proces muteert en verandert de soort. Een belangrijke nuance is het feit dat ook de context na verloop van tijd varieert. Een soort of individu die zich in het verleden aangepast heeft, kan zich in de toekomst niet aanpassen en vice versa.

De differentiële aanpassing van een soort

Dit is één van de meest wijdverspreide en onjuiste ideeën. “Het menselijk wezen is het best aangepaste dier op aarde” en “We bevinden ons aan de top van de evolutionaire piramide.” Als we de definitie van aanpassing bekijken, dan zullen we zien dat het bestaat uit overleven en nakomelingen hebben die overleven.

Aanpassing betekent kortom het bestaan van de soort behouden. Bovendien kunnen we hieruit afleiden dat alle soorten die momenteel bestaan, zich ook aangepast hebben. Dit komt omdat je ofwel bestaat ofwel niet bestaat.

Met dit gegeven zullen velen zinspelen op de grote verwezenlijkingen van menselijke wezens of op hun hoge intellectuele aanleg. Ze doen dit om hen te onderscheiden van andere levende dingen.

Net zoals de kat zijn klauwen gebruikte om te overleven, hebben menselijke wezens hun intellect gebruikt. Elke soort bezit andere eigenschappen die hen toelaten om te overleven.

Het is waar dat menselijke wezens complexe samenlevingen gebouwd hebben om dit te bereiken. Een bacterie doet dit gewoon met zijn weerstand en zijn grote vermogen tot voortplanting. We kunnen menselijke wezens echter ook bekijken als leerlingen die worstelen om een leerjaar te halen.

Bacteriën zijn dan leerlingen die op de dag van de test studeren en slagen. Het resultaat is uiteindelijk voor beiden hetzelfde.

Natuurlijke selectie als een strijd tegen iedereen

Ten slotte zullen we de mythe bespreken waarbij we natuurlijke selectie als een strijd voor het bestaan of als het overleven van de sterkste beschouwen.

Vergeet niet dat die soorten overleven die zich aan hun omgeving aanpassen. Als de context diegene begunstigt die aanvallen, dan zullen zij overleven. Begunstigt de context diegene die vluchten, dan zullen zij de aangepaste soort zijn.

Hobbes zei “De mens is een wolf voor de mens.” Hij geloofde dat menselijke wezens van nature meedogenloos en egoïstisch zijn en met andere mensen wedijveren.

Je hoeft echter alleen maar de principes van de natuurlijke selectie te herbekijken en de natuur te observeren om in te zien dat dit onlogisch is. Menselijke wezens en de ruime meerderheid van de soorten zijn dankzij hun wederzijdse steun in staat geweest om te overleven.

Het vermogen om in samenwerkende gemeenschappen of kuddes te leven maakt een betere reactie mogelijk op uitdagingen in de omgeving. Dit betekent echter niet dat geweld en wedijver niet bestaan. Men heeft aangetoond dat dit in vele situaties een aangepast gedrag is.

We moeten echter ook onthouden dat vechten niet de hoofdrolspeler is in de natuurlijke selectie. Strijd en wederzijdse steun maken gewoon beide deel uit van het repertoire van de soort om de confrontatie met hun omgeving aan te gaan en met de moeilijkheden die zich kunnen voordoen.