"To be or not to be, that is the question": Hamlets monoloog en uitleg

Nadenken over de aard van het bestaan en de dood ligt ten grondslag aan de beroemde monoloog van William Shakespeare. Ontdek meer van zijn diepgaande reflecties in deze representatieve literatuurtekst.

Geschreven en geverifieerd door de filosoof Matías Rizzuto.

Laatste update: 23 maart, 2024

“To be or not to be, that is the question,” is misschien wel een van de meest emblematische zinnen uit het toneelstuk Hamlet van William Shakespeare, maar ook uit de universele literatuur. Deze uitspraak, die een culturele referentie is geworden, nodigt uit tot een diepgaande reflectie over het bestaan en menselijke dilemma’s.

Hier verdiepen we ons in de regels van Shakespeare. Daarbij richten we ons specifiek op het beroemde fragment uit het toneelstuk. Door het te analyseren waarderen we het genie van de schrijver en duiken we in een filosofische meditatie over de aard van de keuzes die ons leven vormgeven.

Historische en literaire context van “To be or not to be, that is the question“

Hamlet werd geschreven rond 1600, in een periode die bekend staat als het Elizabethaanse tijdperk, in Engeland. Dit was een tijd van grote bloei voor het Engelse theater, met Shakespeare als een van de meest prominente toneelschrijvers.

Zijn werk werd gekenmerkt door een diepgaand onderzoek naar de menselijke psychologie. Het zorgde voor een revolutie in de manier waarop verhalen op het toneel werden verteld.

De toneelschrijver leefde in een tijdperk van sociale, religieuze en politieke veranderingen. Deze tijd werd gekenmerkt door het begin van de overgang van feodalisme naar kapitalisme.

Deze veranderingen, samen met de uitbreiding van geografische ontdekkingen en de culturele renaissance, vormden een vruchtbare bodem voor de creatie van toneelstukken die complexe en universele thema’s verkenden.

Hamlet speelt zich af in het koninkrijk Denemarken en draait om de figuur van de prins. Het verhaal behandelt thema’s als waanzin, verraad, wraak, moraal en twijfel. Dit drama valt op door zijn ingewikkelde plot, taalkundige rijkdom en filosofische diepgang.

“To be or not to be” staat in de eerste scène van de derde akte. In deze beroemde soliloquia denkt Hamlet na over de aard van het bestaan en de dood. Die ziet hij als een mogelijke ontsnapping uit deze pijnen. De onzekerheid over wat hierna komt houdt hem echter tegen, waardoor hij zich afvraagt wat de waarde is van actie versus niets doen.

Wat is de betekenis van Hamlets monoloog “To be or not to be, that is the question”

Vanuit literair oogpunt maakt dit deel van het toneelstuk gebruik van enkele kenmerkende bronnen zoals de volgende:

• Metaforen en symboliek. Shakespeare doet hier een beroep op om thema’s als dood en onzekerheid te verkennen. De dood wordt bijvoorbeeld vergeleken met een onbekende droom, wat een laag van mysterie en angst toevoegt.
• Retorische vragen. De soliloquia zit vol vragen die Hamlets angst en besluiteloosheid weerspiegelen. Deze vragen zoeken geen antwoorden, maar dienen om de complexiteit van het denken en het emotionele conflict van het personage te verdiepen.
• Antithese. Alleen al de zin “To be or not to be” is een antithese die de ambivalentie en dualiteit van het menselijk bestaan weerspiegelt. Deze techniek van contrapositie benadrukt niet alleen Hamlets innerlijke dilemma. Het weerspiegelt ook de universele tegenstellingen tussen leven en dood, moed en angst en het dilemma tussen actie en niets doen.

Naast deze literaire kenmerken roept de vraag “to be or not to be” nog andere interessante elementen op die het overdenken waard zijn en die we hieronder zullen toelichten.

Filosofische inhoud

De iconische zin vat de essentie van het existentiële dilemma samen, dat wordt verscheurd tussen het geduldig accepteren van de verschillende ontberingen van het leven en het accepteren van de dood.

Het is echter belangrijk om in gedachten te houden dat Shakespeares opvatting van de dood in dit toneelstuk ver afstaat van de christelijke opvatting. Zoals Tomás Baviera opmerkt in Zijn of niet zijn: De vraag over ‘Hamlet’ (Spaanse link)

Zonder de berusting in het blinde lot van de ouden en zonder het vertrouwen in de Schepper God van de christenen, wordt de persoonlijke verantwoordelijkheid voor het kwaad in de wereld enorm vergroot”.

Sterven is als slapen

“To be” kan hier geïnterpreteerd worden als een actief bestaan, het leven met al zijn beproevingen en uitdagingen. Aan de andere kant suggereert “niet zijn” het niet-bestaan, de dood als een bevrijding van de zorgen van het leven.

Het probleem is dat het onmogelijk is om je zelfs maar voor te stellen welke kenmerken de slaap van degene die al gestorven is zou kunnen hebben. Er is geen zekerheid dat de dood een einde zal maken aan alle zorgen.

Daardoor verwijdert hij zich van het christelijk geloof. Deze onzekerheid wordt op zichzelf als zeer pijnlijk en schrijnend ervaren en is een belangrijke oorzaak van lijden gedurende het hele leven.

De onzekerheid van de dood maakt ons volgzaam

Mensen accepteren om zich te onderwerpen aan de aanvallen van de maatschappij, de mishandeling van tirannen en arroganten, de frustratie van de liefde, onrecht dat wordt geleden zonder genoegdoening, minachting en onbegrip om de dood te vermijden.

De dood en het geweten

Het geweten, dat achtervolgd wordt door het mysterie van de dood, maakt mensen laf. Omdat het onmogelijk is om van de dood terug te komen, verschijnt de dood als een mysterie. Een raadsel dat op de loer ligt en onze geest en ons handelen ondermijnt. Voor het geweten is er geen erger ongeluk dan de dood, die het meest ondoorgrondelijke raadsel vormt.

Culturele en literaire relevantie van dit werk

Verwijzingen naar deze monoloog worden vaak gebruikt om momenten van crisis of interne reflectie van de personages te benadrukken. Bovendien is “to be or not to be” de literaire wereld ontstegen en een iconische zin geworden in de populaire cultuur. Het wordt geciteerd en geparodieerd in films, tv-series en muziek, tot reclamespots en internetmemes.

In de literatuur zinspelen auteurs als Goethe, Joyce en T.S. Eliot, om er maar een paar te noemen, direct of indirect op de existentiële thema’s die in Hamlet worden gepresenteerd.

Dit fenomeen laat zien hoe een diep filosofisch idee, welsprekend verwoord in de literatuur, door de eeuwen heen kan resoneren. Hoe het aangepast kan worden aan verschillende media en culturele talen.

De vraag “to be or not to be” is meer dan een stukje theater

Met Hamlet werpt Shakespeare vragen op die de context van het stuk overstijgen en de kern van de menselijke ervaring raken. De conflicten tussen actie en passiviteit, leven en dood, en de zoektocht naar betekenis in een verwarrende en uitdagende wereld.

Sinds zijn oorsprong op het Elizabethaanse toneel heeft “to be or not to be” de cultuur en literatuur beïnvloed. Het is ingebed geraakt, zelfs in de moderne populaire cultuur. Op deze manier resoneert de monoloog met nieuwe generaties, past zich aan en herdefinieert zichzelf in verschillende contexten en formaten.

Uiteindelijk is het meer dan een fragment van een toneelstuk. Het is een spiegel die de zorgen, angsten en hoop van de mensheid weerspiegelt. Het nodigt ons uit om na te denken over ons eigen bestaan en de dilemma’s waar we voor staan en biedt een vruchtbare bodem voor filosofisch debat en persoonlijke introspectie.