Slaapverlamming: als nachtmerries tot leven komen

4 minuten

Laatste update: 16 mei, 2017

Kun je het je voorstellen dat je midden in de nacht wakker wordt en het gevoel hebt alsof je verlamd bent? Je lichaam is volledig immobiel, je voelt een druk op je borst, je kunt niet praten, en het ergste van alles is dat je zou zweren dat er een kwaadaardige en perverse aanwezigheid in je buurt was. Het lijkt wel een horrorfilm. Dit is wat er gebeurt bij mensen die lijden aan slaapverlamming.

Wat is slaapverlamming?

Slaapverlamming is een stoornis die ervoor zorgt dat je de normale fases van de slaap buiten de natuurlijke orde ervaart. Vaak treedt het op tijdens de remslaap, een fase van de slaap waarin alleen de ogen, longen en het hart actief zijn. Dit is dan ook de reden dat de persoon tijdens de slaapverlamming niet kan bewegen en praten. Simpel gezegd komt het erop neer dat je geest eerder wakker wordt dan je lichaam.

Normaal gesproken wanneer je naar bed gaat, val je eerst in slaap voordat de bepaalde stofjes in je hersenen ervoor zorgen dat je lichaam ‘verlamd’ raakt. Je begint te dromen en zelfs al ben je aan het rennen, springen of dansen in je dromen, zorgen je hersenen ervoor dat je stil in je bed ligt. Wanneer de dag begint aan te breken, stop je met dromen en begint de beweeglijkheid van je lichaam terug te keren. Uiteindelijk word je weer wakker.

Stel je nu eens voor dat dit proces door elkaar gehaald wordt. Wat gebeurt er als je lichaam door blijft gaan met het produceren van glycine en gamma-aminoboterzuur (de twee stoffen die ons lichaam verlammen), zelfs nadat je wakker bent geworden? Nou, dan zou je wakker worden voordat de mobiliteit van je lichaam is teruggekeerd. En wat nu als dan ook nog eens sommige kenmerken van je dromen zich zouden mengen met je bewuste geestestoestand? Dan heb je een combinatie die kan zorgen voor een ontzettend beangstigende ervaring.

Overtuigingen en symptomen

Verlamd zijn zorgt ervoor dat een persoon zich weerloos voelt. Bij slaapverlamming kan de persoon ook nog eens niet om hulp roepen of aanspraak maken op zijn normale instinct om zichzelf te beschermen. Wanneer iemand in een dusdanig kwetsbare toestand verkeert, dan kan het gebeuren dat zijn diepste angsten hem overnemen.

Het is dan ook meer dan logisch dat de persoon gedachten ervaart als ‘Als ik mijn lichaam niet controleer, wie controleert het dan wel?’ Veel mensen die slaapverlamming hebben ervaren komen tot de conclusie dat ze worden aangevallen door een kwaadaardige kracht. Deze ideeën worden beïnvloed door religieuze en culturele overtuigingen. Afhankelijk van de gebeurtenissen die plaatsvinden, kan de persoon denken dat hij bezeten is geweest door geesten, aliens, demonen of andere mystieke wezens.

Maar ongeacht hoe ieder van ons de ervaring verklaart, zijn er enkele symptomen die vrijwel de meeste mensen ervaren, te weten een gebrek aan lucht, een druk op de borst, een onvermogen om te bewegen en een onvermogen om bepaalde details in de omgeving duidelijk te zien, zoals het bed, het nachtkastje, de klok etc. In bijna alle gevallen van slaapverlamming sliep de persoon in kwestie op zijn rug.

Doe dit voor je naar bed gaat

Elke dag aan lichaamsbeweging doen zal bijdragen aan een vredigere slaap. Het zal tevens behulpzaam zijn om minstens één of twee keer per dag even pauze te nemen van je werk, waarbij je je ogen dichtdoet, ontspant en even diep ademhaalt.

Een ander advies is om een te hoge inname van cafeïne te vermijden en om te proberen om elke avond minstens dertig minuten naar buiten te gaan om wat frisse lucht te halen. Het is tevens belangrijk om een regelmatig slaapritme aan te houden zodat je elke nacht genoeg slaap krijgt.

Wat kun je doen tijdens een aanval?

Sommige mensen bereiken goede resultaten door zich te concentreren op het bewegen van één kleine spier, bijvoorbeeld hun vinger of nek, en slagen er zo in wezen in om hun lichaam ‘wakker te maken’. Anderen concentreren zich op hun ademhaling tot de beweeglijkheid van hun lichaam weer terug begint te keren. Probeer in ieder geval rustig te blijven en om datgene wat er bij je gebeurt zuiver logisch te benaderen.

Carla MacKinnon*, die al van jongs af aan aan deze stoornis lijdt en uitgebreid onderzoek naar het onderwerp heeft gedaan, zegt, “Ik heb ontdekt dat door me te concentreren op de details van de ervaring en door deze te vergelijken met mijn onderzoeken, ik mijn gedachten kan afleiden van de angstgevoelens. Op deze manier elimineer ik de donkere, overweldigende kracht die voorheen deze ervaring beheerste.”

Heb jij dit wel eens meegemaakt? Houd moed, je bent niet alleen en je kunt deze beangstigende stoornis zelfs bestrijden.

Afbeeldingen met dank aan Gabriele Negri

* Carla MacKinnon is coördinator van The Sleep Paralysis Project en maker van de korte film genaamd ‘Devil In The Room’, welke in mei 2013 werd voltooid. De film combineert technieken als stop-motion (of stop-frameanimatie), live-action en 3D Mapping (ook wel projection mapping genoemd) om de werelden die ervaren worden tussen het bewuste en de slaap te verkennen. De film was Carla MacKinnon’s afstudeeropdracht voor het mastervak Animatie aan de Royal College of Art. Zij maakte deze film in samenwerking met Seeper (seeper.com).