Roberto Assagioli, de wetenschapper van de geest

Roberto Assagioli en zijn school voor psychosynthese waren een revolutie in de wereld van de psychologie. In feite legden ze de fundamenten voor het humanisme en de transpersoonlijke psychologie.

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Geschreven door Sonia Budner

Laatste update: 27 december, 2022

Roberto Assagioli was de grondlegger van de psychosynthese-denkschool. Dit is een benadering die uitging van de empirische grondslagen van de psychologie, maar die geheel buiten de parameters van de psychologie als tak van kennis stond. Het bestudeerde de persoon als persoonlijkheid en ziel.

Het onbewuste speelde een belangrijke rol in de therapieën die Roberto Assagioli ontwikkelde, maar wel in evenwicht met het rationele en bewuste werk. Verder vormden zijn theorieën over de wisselwerking tussen de psyche en het lichaam de basis van de psychosomatische geneeskunde.

Zijn voornaamste idee is dat het individu zich in een voortdurend persoonlijk groeiproces bevindt. Het bereiken van alle verborgen mogelijkheden van de mens is het uiteindelijke doel. Ook is de gezochte methode de transformatie van elk van onze mogelijkheden.

Assagioli stelde dat de menselijke persoonlijkheid substructuren of subpersoonlijkheden heeft die elkaar in de psyche van het individu afwisselen, al naar gelang onze omstandigheden.

Het doel van psychosynthese is om eerst elke substructuur te identificeren en ze dan te integreren. Dit is zodat ze samenwerken, in harmonie. Assagioli was ook geïnteresseerd in de geestelijke ontwikkeling van de mens en de problemen die zich in elk stadium van geestelijke ontwikkeling kunnen voordoen. In dit opzicht is psychosynthese diep verbonden met de transpersoonlijke psychologie.

Zijn vroege leven en jeugd

Roberto Assagioli werd in 1888 in Venetië geboren. Verder groeide hij op in een gezin met belangstelling voor kunst, muziek en literatuur. Het lijkt erop dat de theosofische studies van zijn moeder een beslissende invloed hadden op zijn overtreffende belangstelling voor oosterse filosofieën.

Hij reisde veel en ontwikkelde als tiener een bijzondere smaak voor de vrijheidsidealen van geweldloze en niet-dogmatische sociale bewegingen. Bovendien leerden zijn reizen hem dat menselijke wezens hetzelfde zijn, ongeacht waar we vandaan komen. Van jongs af aan geloofde hij dat er in alle mensen een verlangen is om hun volledige potentieel te ontwikkelen.

Wat zijn opleiding betreft, studeerde hij aan de Faculteit Geneeskunde van de Universiteit van Florence. Hij voltooide een doctoraalscriptie getiteld Psychosynthese. Daarin stelde hij zich een holistische benadering van de psychologie voor, met speciale aandacht voor menselijke groei en ervaringen van spirituele dimensies.

Zijn visie op psychologie werd geschraagd door veel van de grondslagen van de psychoanalyse. Hij nam echter afstand van deze benadering door de nabijheid van de pathologische kant van de menselijke psyche. Dit is een idee dat door veel humanistische psychologen gedeeld wordt.

Hij was ook van mening dat het menselijk bewustzijn meer lagen van bewustzijn had dan het door Freud voorgestelde model. In feite voelde Assagioli zich aangetrokken tot het soort psychologie dat ook de liefde, de wil, de wijsheid, de creativiteit en de spiritualiteit van het menselijk wezen beschouwde. In 1911 begon hij de basisbegrippen van de psychosynthese te formuleren, een werk waaraan hij zijn hele leven wijdde.

Zijn professionele loopbaan

Na zijn studie medicijnen volgde Assagioli in Zwitserland een opleiding in de psychiatrie onder Eugen Bleuler. Hij is de pionier die met de definitie van schizofrenie kwam en een van de eersten die de psychoanalyse accepteerde.

Eenmaal daar ontmoette hij Carl Jung en ze werden vrienden. Assagioli vond dat de psychologie van Jung het dichtst bij psychosynthese stond. In 1926 opende hij het eerste instituut voor psychische cultuur en therapie in Rome. Verder gaf hij in 1928 een serie lezingen onder de titel “The Energies Latent in Us and Their Use in Education and in Medicine.”

Psychosynthese werkt vanuit de premisse dat elke emotie of reactie een tegenpool heeft en dat het de taak is een synthese tussen de twee tot stand te brengen, want wat deze synthese tot stand zou brengen is het actieve zelf, het observerende zelf, de controlerende factor, en het hogere zelf.

Bovendien was hij het met de psychoanalyse eens dat de genezing van jeugdtrauma’s en een gezond ego noodzakelijke voorwaarden waren voor een goede psychologische ontwikkeling van het individu. Daar bleef het echter niet bij.

Assagioli bepleitte dat een gezond mens een groeipotentieel heeft. Dit is wat Abraham Maslow later zelfrealisatie noemde. Bovendien overwoog hij al het bovenstaande met toevoeging van de spirituele en transpersoonlijke dimensies. Daarom beschouwt men psychosynthese als een voorloper van de humanistische en transpersoonlijke psychologie.

Roberto Assagioli na de oorlog

De Tweede Wereldoorlog was een bijzonder moeilijke periode voor Assagioli. Dat kwam door zijn Joodse afkomst en zijn humanistische ideeën. In feite moest hij enige tijd opgesloten en geïsoleerd doorbrengen. Hij maakte echter het beste van zijn tijd daar en gebruikte die om studies te doen over de wil, meditatie, en het onderzoek van de verschillende inwendige gebieden van het bewustzijn.

Het lijkt erop dat de ervaringen tijdens de oorlog zijn gezondheid aanzienlijk verminderden. Toch keerde Assagioli na de oorlog terug naar zijn onderzoek en bleef in contact met mensen die een belangrijke invloed op zijn werk hadden. Rabindranath Tagore, Viktor Frankl, en Alice A. Bailey waren onder hen.

Naast zijn onderzoekswerk bestudeerde hij ook de Hindoestaanse filosofie en het boeddhisme. In feite bracht hij enige tijd door bij een Tibetaanse lama.

Zijn leven was het beste voorbeeld van zijn leringen. In feite toonde hij groot respect en liefde voor de mens en de goedheid die in alle individuen woont. Iedereen die hem kende herinnerde zich hem als iemand die vreugde en liefde uitstraalde. Iemand die een grote innerlijke vrede genoot.

Psychosynthese verspreidde zich in de loop van de jaren 1970 en 1980 over Europa en Noord-Amerika. Er waren veel scholen om vakmensen in deze specialiteit op te leiden. Eigenlijk kun je het nog steeds als masterstudie studeren aan twee instituten in de stad Londen.