Hoe je hersenen veranderen na een trauma
Een traumatische gebeurtenis heeft de kracht om je leven volledig te veranderen. In feite kan de impact zo ernstig zijn, dat het uiteindelijk elk gebied van je bestaan beïnvloedt. Zo kunnen zelfs je hersenen veranderen na een trauma.
Er kan veel gezegd worden over het effect van trauma op fysieke en emotionele gezondheid en interpersoonlijke relaties. Vandaag richten we ons echter op een van de belangrijkste en meest complexe organen van het lichaam, en onderzoeken we hoe de hersenen veranderen na een trauma.
Trauma
Voordat we een wandeling maken door de complexe neurale straten van de geest, beginnen we met het definiëren van trauma. Terwijl je door het leven gaat, kun je te maken krijgen met een breed scala aan moeilijke en pijnlijke ervaringen, maar ze zullen niet allemaal als traumatisch worden beschouwd. Wat maakt een trauma dan een trauma?
In de regel wordt een gebeurtenis pas als een trauma beschouwd als je in die omstandigheden het gevoel hebt dat je leven wordt bedreigd.
Een trauma ontstaat namelijk doordat de emotionele en aanpassingsvereisten van je omgeving je copingstrategieën te boven gaan en overweldigen. Omdat de druk die de gebeurtenissen op je psyche uitoefenen zo hoog is, brengt het je uiteindelijk schade toe waarvan je niet gemakkelijk herstelt.
Er kan nog veel meer over worden gezegd, maar laten we nu beginnen met de definitie ervan.
Wat gebeurt er in je hersenen wanneer een trauma optreedt?
Je hersenen zijn een ongelooflijke machine die een groot aantal taken uitvoert. Zijn belangrijkste doel is het garanderen van je overleving. Om dit te doen, zet het een reeks mechanismen in werking. Deze omvatten de activering van je sympathisch zenuwstelsel en de afscheiding van stresshormonen. Dit leidt ertoe dat je een vecht- of vluchtreactie ontwikkelt om de dreiging te onderdrukken.
Onder bepaalde omstandigheden heb je ongetwijfeld je hart wel eens heel hard voelen kloppen. Op deze momenten produceren je hersenen veranderingen in je bloeddruk of hartslag. Ze bereiden je lichaam voor op vechten of vluchten, waardoor je veilig blijft. Het is een effectieve strategie die het voortbestaan van ons als soort garandeert en ons in staat stelt grote bedreigingen te overwinnen.
Er ontstaat echter een probleem wanneer je de bedreiging als te groot interpreteert om met de beschikbare opties te kunnen worden gered. Bovendien komen dit soort situaties steeds vaker voor.
Dat komt omdat de huidige levensstijl het je onmogelijk maakt om te ontsnappen aan de bron van de dreiging en je tegelijkertijd blootstelt aan ervaringen met een hoge intensiteit van negatieve emotionele lading.
Wanneer de dreiging blijft bestaan, proberen de mechanismen van je hersenen een uitweg te vinden, waarbij ze een behoorlijke hoeveelheid energie verbruiken in het proces.
Laten we eens kijken naar de belangrijkste manieren waarop je hersenen veranderen na een trauma.
De cerebrale amygdala, je emotionele operatiecentrum
De amygdala is een hersenstructuur die wordt gevormd door een groep neuronen die zich in het diepste deel van je temporale kwabben bevindt. Zijn functie is om je emotionele reacties te verwerken en bij te dragen aan het creëren van herinneringen die met die reacties te maken hebben.
Het wordt geactiveerd wanneer je een emotie ervaart en het genereert een leerproces dat deze emotie koppelt aan de gebeurtenis die haar veroorzaakte.
Dankzij deze structuur kun je leren welke situaties je blij maken en welke je boos maken. Het neemt ook deel aan de verwerking van angst (Spaanse link). Daarom speelt het een sleutelrol bij de activering van je reactiesysteem bij bedreigingen en het opstarten van je vecht- of vluchtreactie.
Wanneer een ervaring traumatisch wordt, is de reactie van je amygdala intens en aanhoudend. Dit maakt je angstrespons sterker, wat uiteindelijk je gerelateerde emotionele leerproces overspoelt.
Als gevolg daarvan worden je hersenen meer geneigd om de context als een bedreiging te interpreteren en zullen ze met een grotere intensiteit reageren, wat afbreuk doet aan elke positieve emotionele inhoud. In feite, hoewel de traumatische gebeurtenis al voorbij is, zal je amygdala handelen alsof de dreiging nog steeds bestaat. Dit verandert de werking van je hersenen en de relatie met je omgeving.
De hippocampus, de schrijver van je herinneringen
De hippocampus (Spaanse link) is een hersenstructuur die zich in je temporale kwab bevindt. Het dankt zijn naam aan het feit dat zijn vorm lijkt op die van een zeepaardje. De exacte functies ervan zijn uitgebreid bestudeerd en gebleken is dat de hippocampus een cruciale rol speelt bij de vorming van nieuwe herinneringen.
Na langdurige blootstelling aan emotionele stress kan het volume van je hippocampus afnemen. Dat komt doordat de aanmaak van nieuwe neuronen en de activering van bestaande neuronen wordt geremd. Bovendien kan de stress als gevolg van een traumatische ervaring de goede werking van deze belangrijke hersenstructuur aantasten, waardoor problemen ontstaan bij leer- en geheugenprocessen.
Op functioneel niveau maakt een gecompromitteerde hippocampus het moeilijk voor je om nieuwe herinneringen op te slaan. Dit verhoogt het gewicht van je negatieve herinneringen die verband houden met de traumatische ervaring.
De prefrontale cortex, de piloot van jouw schip
De prefrontale cortex is een van de belangrijkste delen van je hersenen. Het heeft onder andere de volgende functies: planning, besluitvorming, aanpassing aan sociale conventies, interpretatie van informatie, impulscontrole en het oplossen van problemen. Het goed functioneren ervan is essentieel voor je dagelijks leven, de ontwikkeling van je persoonlijkheid en leren.
Aanhoudende stress als gevolg van een traumatische ervaring kan het volume van je prefrontale cortex en het aantal onderlinge verbindingen met andere gebieden van je hersenen verminderen. Dit heeft een negatieve invloed op je vermogen om problemen op te lossen en je aan te passen aan de gebruikelijke eisen van je omgeving.
Alsof dat nog niet genoeg is, verhoogt de betrokkenheid van je prefrontale cortex je kwetsbaarheid voor andere aandoeningen. Bijvoorbeeld angststoornissen, stemmingsstoornissen en degeneratieve hersenziekten.
Een vicieuze cirkel
Zoals je waarschijnlijk hebt gemerkt, zijn veranderingen in deze drie hersengebieden niet onafhankelijk van elkaar. Sterker nog, het is gebruikelijk dat de verschillende gebieden van je hersenen samenwerken om te functioneren. Daarom kan schade aan één gebied de functies van vele andere beïnvloeden.
Negatieve effecten op je prefrontale cortex belemmeren je probleemoplossing en het adaptief omgaan met negatieve emoties. Dit verhoogt op zijn beurt de intensiteit van de activering van de amygdala door dergelijke emoties. Het verstoort ook de functie van je hippocampus bij het opslaan van nieuwe herinneringen.
Alles bij elkaar kunnen de veranderingen in je hersenen als gevolg van een trauma leiden tot ernstige symptomen en stoornissen:
- Slapeloosheid.
- Prikkelbaarheid.
- Aandachtsproblemen.
- Leerproblemen.
- Geheugenproblemen.
- Angstgevoelens.
- Mislukkingen in interpersoonlijke relaties.
- Herbeleving van de traumatische ervaring.
Ze kunnen ook bepaalde psychopathologieën doen ontstaan, waarvan de meest voor de hand liggende de posttraumatische stressstoornis is. Dit is echter niet de enige aandoening. In feite kan de aantasting van hersenstructuren door een traumatische gebeurtenis ook leiden tot angst- en stemmingsstoornissen.
Trauma herstelt zichzelf niet
De werking van je hersenen verandert als gevolg van de traumatische ervaring en de negatieve effecten kunnen de neurale structuren blijven aantasten.
Geconfronteerd met de voortdurende perceptie van een bedreiging, zullen je hersenen blijven proberen om zichzelf te beschermen. Daarbij zullen ze uiteindelijk nog meer schade aanrichten. Dit leidt tot een eenvoudige maar uiterst belangrijke conclusie voor geestelijke gezondheid en welzijn: trauma herstelt zichzelf niet.
Zoals je kunt zien, veranderen je hersenen na een trauma. Het beïnvloedt het functioneren en kan zelfs uiteindelijk verslechteren wie je bent en de manier waarop je met anderen omgaat.
Dit soort affectie en het gevaar dat het met zich meebrengt voor je hersenen betekent dat het essentieel is om hulp te zoeken. Een tijdige behandeling kan je helpen met de traumatische ervaring om te gaan en de negatieve effecten ervan op je hersenstructuur te stoppen. Dankzij de indrukwekkende plasticiteit van je hersenen is het bovendien zeer waarschijnlijk dat je volledig zult herstellen.
Zoals Lisa Simpson zou zeggen, moet je je hersenen niet als vanzelfsprekend beschouwen, want het is de beste vriend die je ooit zult hebben.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Sánchez-Navarro, J. P., & Román, F. (2004). Amígdala, corteza prefrontal y especialización hemisférica en la experiencia y expresión emocional. Anales de Psicología/Annals of Psychology, 20(2), 223-240.
- Trelles, L. (1993). El aprendizaje y la memoria.
