Kan onze geest lichamelijke pijn leren loslaten?

Pijn is een subjectieve en individuele aangelegenheid, een proprioceptieve prikkel die ons laat weten dat er op lichamelijk niveau iets (acuut) om zorg en aandacht vraagt. Als zodanig kan deze onaangename sensatie ons welzijn en dagelijks leven in hoge mate beheersen. De geest is (de hoofd)verantwoordelijk(e) voor het identificeren en verwerken van fysiek leed – daarom is het dan ook zeer belangrijk om te begrijpen hoe ons brein stimuli – zowel van buitenaf als van binnenuit – ontvangt, registreert en analyseert.

Een aantal specifieke neuronale netwerken en hersenkwabben reguleren onze pijnperceptie. Een hele hoop lijfelijke mankementen zijn bovendien innig geworteld in, en verweven met onze o zo complexe cerebrale hemisferen, en kunnen verergeren, of verslechteren, puur door toedoen van onze emotionele en psychologische houding. Omgekeerd, kunnen mentale en affectieve activiteiten ook juist een buitengewoon heilzame uitwerking hebben, bijvoorbeeld via ademhalings- en ontspanningsoefeningen, muzikale therapie of biofeedback-mechanismen.

Kenmerken van emotionele pijn

Studies hebben aangetoond dat mensen met een grotere acceptatie van hun pijn, in subjectieve zin – qua ervaring dus – minder lijden, en minder te maken krijgen met bezorgdheids- en depressiesymptomen. Uit de belangrijkste bevindingen van dit onderzoek blijkt dan ook dat de mate van acceptatie niet (evenredig) afhangt van de intensiteit van de pijn. Dat wil zeggen: mensen met minder pijn hebben – gemiddeld genomen – niet per se meer acceptatie.

Acceptatie – in de kern – gaat erom dat het geconfronteerd worden met onplezierige of pijnlijke ervaringen, geen chronisch negatieve impact op je gedrag heeft.

Lijden is een integraal onderdeel van ons leven. Als zodanig, en in bepaalde existentiële contexten (vergankelijkheid, vrijheid, eenzaamheid enz), dienen we die kwetsbare dimensies van ons bestaan – als mens – te aanvaarden. Wat overigens niet hetzelfde is als bezwijken aan obsessief pessimisme of catastrofisme, want daarmee consolideren we – eigenlijk onnodig – onze smart, en geloven dat we gedoemd zijn tot onontkoombaar onheil en tegenspoed.

Pijn en de geest

Volgens Patricia Churchland, neurowetenschapper aan de universiteit van Californië, komt onze geest voort uit het (naar behoren) functioneren van onze hersenen, en heeft hij daarom een niet te overschatten impact op onze algehele gezondheid. Tussen ons verstand – in de vorm van velerlei ideeën, herinneringen, voorstellingen etc.  – en onze fysieke gesteldheid – of welzijn – bestaat een intieme en intensieve wisselwerking. Hetzelfde geldt trouwens voor onze emoties. Je kunt bijna spreken van een soort ‘drie-eenheid’, met voortdurende onderlinge feedback en afstemming.

Dr. Sarno, professor in de rehabilitatieve (herstelgerichte) geneeskunde aan de medische faculteit van de Universiteit van New York, bevestigde al dat ons brein de facto pijn kan produceren die geen fysiologische oorzaak heeft. Met als strategisch-evolutionair ‘doel’ om onze aandacht te internaliseren, en ruimte te geven – of zelfs actief te creëren dus – aan bewustwording van onderdrukte, te lang genegeerde emotionele spanningen. Zodra we dat indringend beseffen, her- en erkennen, zullen de lichamelijke ongemakken zich oplossen en spontaan wegebben.

In een rapport van de Universiteit van Stanford wordt verder gesuggereerd dat zogeheten non-invasieve ‘breintraining’ pijn kan verminderen zonder gebruik van medicatie. Hoewel het niet voor iedereen noodzakelijkerwijs even effectief is, zal deze techniek wellicht leiden tot alternatieve behandelmethoden. Tijdens dit proces, kijkt de patiënt live, via MRI-feedback afgebeeld op een computerscherm, naar de anatomische hersenstructuren die geassocieerd worden met de de actuele pijnsensaties.

Zo kwamen de betrokken onderzoekers tot de conclusie dat het – onder bepaalde, bijzondere omstandigheden – mogelijk is om onze hersenactiviteit intentioneel te ‘controleren’, of te reguleren. Oftewel: het is haalbaar om onze pijnbeleving significant te beïnvloeden zonder een pil te hoeven slikken. Dit soort interactieve, psychosomatisch georiënteerde benaderingen en bekwaamheden openen een geheel nieuw spectrum aan potentiële medische interventies, zelfs al zijn er geen garanties dat het 100 procent aanslaat.

De combinatie van acceptatie – of dat op zijn minst willen cultiveren – en de juiste mentale ontwikkeling en training, kan het verlammende effect van pijn in en op ons leven drastisch verminderen. We zijn misschien niet bij machte om de pijn totaal te laten verdwijnen, maar met behulp van onze geest laten we ons er niet langer klein door krijgen, noch ons leven er door domineren.

De ziel helen om het lichaam te helen

Veel mensen gaan gebukt onder kwalen of pijnen waarvoor ze medische hulp inschakelen. Ze hebben een problematische migraine waardoor ze niet eens meer normaal kunnen nadenken… Lees meer.