Assertief communiceren: je gevoelens uitdrukken zonder schuldgevoel

Assertief communiceren is lang niet zo eenvoudig als we denken. Het kan namelijk gepaard gaan met allerlei schuldgevoelens over hetgeen we werkelijk willen zeggen.

Hoe vaak heb je niet op je tong gebeten om je maar niet schuldig te hoeven voelen? Dit gebeurt wanneer we bang zijn om te zeggen wat we bedoelen, met name als het een meningsverschil of kritiek betreft. We voelen ons doorgaans schuldig wanneer we iets zeggen dat anderen niet graag willen horen, zelfs als wij werkelijk denken dat dit het beste is.

Leren zeggen wat we willen

Het woordje ‘assertiviteit’ is verbonden aan zekerheid. Een gevoel stevig in je schoenen te staan en zeggen wat je wil op het moment dat je dit wil zeggen. Het is waarschijnlijk meer dan eens voorgekomen dat je iets niet hebt gezegd wat je eigenlijk wel graag wilde delen. Dit wijst niet op assertiviteit; dit wijst op onzekerheid.

Het is duidelijk dat we met onze woorden anderen kunnen beledigen, dat onze woorden onaangenaam kunnen zijn en dat ze anderen zelfs kunnen kwetsen. Het is daarom vooral belangrijk om te leren hoe je deze woorden kunt uitdrukken zonder de intentie om die andere persoon pijn te doen, zelfs als dit per ongeluk wel het gevolg is van hetgeen je te zeggen hebt.

De waarheid kan hard zijn. Op de hoogte zijn van de meningen van anderen kan soms vrij onaangenaam zijn, maar toch moeten we leren om de angst om te spreken tegen te gaan.

Is het moeilijk om assertief te zijn? Is het moeilijk om effectieve, assertieve communicatie te beoefenen? Als je zeker van jezelf bent en over krachtige communicatieve vaardigheden beschikt, dan zal het veel makkelijker voor je zijn om assertief te communiceren. Als je echter een persoon bent die makkelijk gemanipuleerd kan worden, die onzeker is en last heeft van emotionele onevenwichtigheid, dan geldt juist het compleet tegenovergestelde.

Kenmerken van assertieve mensen

Wil je weten of je al een assertief persoon bent? Of je manier van spreken assertief is? Dit zijn de eigenschappen van assertieve praters:

• Ze drukken hun gevoelens en verlangens helder uit, ongeacht of deze nu positief of negatief zijn.
• Ze lossen problemen op aan de hand van hun eigen criteria, niet de criteria van anderen.
• Ze zeggen ‘nee’ zonder angst en zonder smoesjes te verzinnen.
• Ze liegen niet en ze maken ook geen ruzie.
• Ze accepteren kritiek en begrijpen het standpunt van degene die kritiek levert.
• Ze komen tot overeenstemmingen, bieden alternatieven en onderhandelen.

Als je jezelf in deze eigenschappen kunt herkennen, dan kun je jezelf een assertief persoon noemen; zo niet, dan kijken we hieronder naar een paar stappen die je kunt ondernemen om die verborgen assertiviteit in jezelf naar boven te halen.

Vertrouw jezelf

In jezelf vertrouwen is de eerste stap die je dichter bij je doel om te zeggen wat je werkelijk wil zal brengen. Alleen jij kan dit langverwachte vertrouwen bieden. Het moet vanuit jou komen.

Naast vertrouwen in jezelf hebben en zeker van jezelf zijn, moet je ook weten welke richtlijnen je aan moet houden om de dingen die je wil zeggen succesvol uit te drukken.

• Voel je goed over jezelf. Je hebt het recht om te beslissen, het recht om jezelf uit te drukken, het recht op je eigen gedachten.
• Toon zekerheid in je vermogen om te kiezen. Je hebt het recht te kiezen wat je wil en waar je naar verlangt.
• Straal kracht en overtuiging uit. Doe je dit niet, dan zullen anderen je proberen te manipuleren en zul je te prooi vallen aan de klauwen van ‘onassertiviteit’. Wees zeker van hetgeen je wil en je zult dit vanzelf delen.
• Respecteer de meningen van anderen. Elke mening is respect waardig en geen enkele mening is beter dan de andere, zo lang  de mening samenhangend is. Niemand zou zijn mening aan anderen op moeten dringen.

Dit zijn enkele dingen waar je rekening mee moet houden als je wil leren om vanaf nu assertiever te communiceren. Onthoud echter wel dat je je er bewust van moet zijn of het het juiste moment is of niet, dat je rekening moet houden met de gevoelens van de andere persoon en dat je je eigen emoties onder controle moet houden zodat je niet agressief overkomt.

Zeggen wat je wil zonder je schuldig te voelen

Als je hierin slaagt, dan heb je werkelijk iets groots bereikt: in staat zijn om je gevoelens uit te drukken zonder je er schuldig over te voelen.

Laat de assertiviteit die in je schuilgaat los en blijf toch altijd met anderen meeleven. Wees gevoelig, zodat je jezelf kunt uitdrukken zonder anderen te kwetsen. Assertieve communicatie zit in jou. Maak er gebruik van.