We hebben allemaal herinneringen die onze ziel ontroeren

Sommige herinneringen zijn in staat om onze ziel plotseling te ontroeren en ons een wetende, en bijna brutale glimlach te geven. Maar och, hoe therapeutisch zijn deze herinneringen wel niet! In moeilijke tijden is namelijk niets zo troostend als onszelf tot onze herinneringen keren en onszelf beetje bij beetje, op laten slokken door de essenties van het geluk van gisteren, die ons kracht geven in ons huidige moment.

Er wordt vaak gezegd dat het geheugen in staat is om geweldige momenten te verzamelen die geen enkele foto zou kunnen vastleggen. Geen enkel elektronisch apparaat kan namelijk geuren, kippenvel van genot, de smaak van een kus of het frisse briesje van een zomerochtend opwekken.

Na geweldige momenten volgen onvergetelijke herinneringen, die ons laten lachen, onze ziel ontroeren en ons laten zien dat alles dat ooit in de geest aanwezig was nog altijd voortleeft in het hart.

Een aspect dat we niet mogen vergeten, is dat het geheugen, in tegenstelling tot wat velen denken, geen bodemloze schatkist is. Het is geen oneindige ruimte waarin gegevens, beelden en ervaringen worden opgeslagen en bewaard die waarheidsgetrouw overeenstemmen met de werkelijkheid. Het geheugen is eerder als een canvas, dat in staat is om te creëren, om nieuwe schaduwen aan te brengen, om te transformeren en zelfs, om uit te wissen.

Herinneringen en het slot op ons bewustzijn

Voor William James, de beroemde filosoof, psycholoog en broer van Henry James, zijn het geheugen en het bewustzijn als een sleutel op een slot. Laten we even naar een voorbeeld kijken: Wanneer we naar een liedje of melodie luisteren, reist ons geheugen meteen af naar een moment uit ons verleden. We hebben hier helemaal geen tijdmachine voor nodig. Het is een onvrijwillige herinnering, gewoon een van de vele herinneringen die zich, bijna zonder het ons te realiseren, de hele dag door voordoen.

We blijven een paar seconden in die vage herinneringen hangen, in dat moment in de tijd dat zowel positieve als negatieve effecten teweeg kan brengen, tot ons bewustzijn ons niet snel daarna terugroept en ons weer meesleurt binnen het slot van de realiteit. De tijdelijke eenmalige, maar zeer intense reis, raakt, verre van losstaand van de realiteit en nutteloos, juist ingebed in ons eigen bewustzijn.

We zijn een groot deel van ons leven bezig met het herinneren en opwekken van dingen uit het verleden en dit doen we, zoals de neurowetenschap uitlegt, omdat het geheugen de eeuwige reiziger is die ons uitnodigt op zijn grote eiland om het verleden te evalueren, om in het heden te handelen en te plannen voor de toekomst. Dit wordt allemaal in ons bewustzijn ingebouwd, in dat bloeiende, chaotische en onderscheidende ‘alles’ dat ieder van ons karakteriseert.

De noodzaak om architecten van ons heden te zijn om positieve herinneringen te creëren

‘Positieve ervaringen creëren gelukkige herinneringen’. Dit is voor ons allemaal eigenlijk wel een no-brainer, maar het is ons tegelijkertijd ook bijna allemaal wel duidelijk dat het niet altijd binnen onze macht ligt om gelukkige, blije of aangename ervaringen te creëren. Soms is het lot ons gewoon niet gunstig gezind en staat het geluk niet aan onze kant. We krijgen te maken met teleurstellingen, veranderingen van richting, traumatische ervaringen en zelfs grijze en grauwe dagen.

Een aspect waar we aan het begin van dit artikel ook al naar verwezen en waar we nu op terug zullen komen, is het aspect aangaande ons geheugen, en het gegeven dat ons geheugen niet altijd een waarheidsgetrouwe weerspiegeling is van de feiten. Dezelfde werkelijkheid kan door twee mensen op twee verschillende manieren herinnerd worden, omdat we hetgeen we zien en waarnemen allemaal op een andere manier interpreteren. En het is juist daar waar de magie en mysterie van het menselijke geheugen verborgen ligt. Het brein is geen camera, en ook geen kopieerapparaat, het brein is een geweldige interpreet.

Dit gegeven is echter een geweldig wapen dat eigenlijk in ons voordeel werkt. Blijf doorlezen. Hieronder leggen we namelijk uit waarom.

Het geheugen en de emoties

We kunnen allemaal architecten zijn van onze eigen werkelijkheid en gebruikmaken van ons geheugen en onze emoties om met meer zelfvertrouwen en kracht verder te geraken op ons persoonlijke pad. Om dit te kunnen doen, kun je de volgende strategieën overwegen.

• Het selectieve geheugen dat ons in staat stelt om onze wonden te genezen. Laten we even kijken naar een voorbeeld: je hebt net een relatie verbroken met iemand. Een manier om met dit verdriet om te gaan is door de herinneringen aan negatieve of traumatische gebeurtenissen te vermijden. Zodoende, gaan we niet vooruit en blijven we gevangenen van onze pijn. Het gaat erom dat we ons verdriet en de gebeurtenis leren te accepteren, dat we in staat zijn om een deel van ons leven af te sluiten, en dat we meer waarde hechten aan de goede herinneringen die we hebben dan aan de negatieve. Alleen dan zullen we het zien als een ‘leven dat het waard was beleefd te worden’.
• De herinneringen die we hebben wanneer we lijden aan een depressie, kunnen zijn als een tweesnijdend zwaard. Volgens een interessante studie die gepubliceerd werd in het blad Frontiers in Psychology, kan het juist contraproductief zijn om aan een depressieve patiënt te vragen om zich blije herinneringen te herinneren. Waargenomen werd dat in dit soort gevallen de hersenen niet in staat zijn om het beloningssysteem, ook wel het mesolimbisch circuit, te activeren, aangezien depressieve mensen gekenmerkt worden door een gemoedstoestand waarin ze niet in staat zijn om te genieten van herinneringen of positieve ervaringen.

Tijdens duistere momenten is het in plaats van terug te keren naar onze ‘schatkist vol herinneringen’, dus beter om aan ons heden te bouwen, om weer in contact te komen met het hier en nu, zodat we ons kunnen realiseren dat het soms al voldoende is om simpelweg een gedachtegang te veranderen om een nieuwe emotie op te wekken die in staat zal zijn om onze werkelijkheid te verbeteren. Soms heeft de motor van verandering slechts die ene essentiële vonk nodig: een positieve, hoopvolle emotie.