Het verband tussen gezinsdynamiek en eetstoornissen

Bij de jonge vrouwelijke bevolking komen eetstoornissen heel vaak voor. Onderzoeken focussen zich meestal vooral op de persoon die door deze aandoeningen getroffen wordt.

Eetstoornissen zijn verstoringen of veranderingen in het gedrag dat te maken heeft met voeding en dus met de inname van voedsel. Er bestaan echter heel weinig studies omtrent het verband tussen de gezinsdynamiek en eetstoornissen.

Er zijn echter ook enkele studies waarbij men rekening houdt met hun familieleden. Het doel van dit artikel is om je te laten kennismaken met het Expressed Emotion (geuite emotie)-model bij familieleden van mensen met eetstoornissen. We zullen het ook hebben over de invloed van de gezinsdynamiek op de ontwikkeling van deze psychopathologische stoornis.

Eetstoornissen worden gedurende langere tijd in stand gehouden. Ze houden een aftakeling in van de lichamelijke gezondheid van een persoon. Bovendien is er sprake van een achteruitgang in hun psychologische, sociale en gezinsdynamiek.

Deze stoornissen worden veel onderzocht. Dit heeft te maken met hun overwicht bij de vrouwelijke bevolking. Schattingen onthullen dat op dit moment tot 4% van de tieners en vrouwelijke jongvolwassenen in de westerse wereld getroffen worden. Er zijn echter heel weinig onderzoeken over de gezinsdynamiek van mensen met eetstoornissen.

Dit is een onvermijdelijke en dringende uitdaging. Het percentage van tieners die het risico lopen om een eetstoornis te ontwikkelen, is immers enorm. Dit is een sociaal probleem.

We kunnen het rechtstreeks verbinden met de gezinsdynamiek. Het heeft namelijk vele gevolgen voor hun algemene welzijn. Bovendien is het ook uitermate relevant omdat de gezinsleden in de loop van deze stoornis een aanzienlijke invloed hebben.

Wat leidt tot eetstoornissen?

Talrijke onderzoeken proberen om niet alleen de uitlokkende factoren van eetstoornissen vast te stellen. Ze willen ook de doordringende factoren vinden.

Modellen zoals het multifactorenmodel van Vohs, Bardone, Joiner, Abrahamson en Heatherton (1999) ontstonden. Ze toonden de rol van perfectionisme aan in de ontwikkeling van de symptomen van anorexia nervosa.

Onder andere de National Autonomous University in Mexico voerde een recentere studie uit. Ze omschrijven dit perfectionisme als een overdreven bezorgdheid om het mis te hebben of fouten te maken. Dit vergelijken ze ook met besluiteloosheid.

Ze beklemtonen ook dingen als de ontevredenheid over het lichaam en een negatief zelfbeeld. Dit gaat dan samen met het starten van een streng dieet en gewichtstoename.

Er zijn ook andere risicofactoren zoals conflicten in het gezin of kritische kwesties die te maken hebben met het gewicht en met de lichaamsvorm. Ook die kunnen een rol spelen wanneer zich een eetstoornis ontwikkelt.

Wat betreft de doordringende factoren van deze aandoening zijn voedingsbeperkingen, laxerend gedrag en een heel sterk verkleinde sociale omgeving de meestvoorkomende. Het is in deze laatste factor waarin de houdingen van hun onmiddellijke familie zich weerspiegelen.

Gezinsdynamiek en eetstoornissen: de rol van geuite emotie (Expressed Emotion = EE)

Geuite emotie is de emotionele communicatiestijl binnen het gezin. Het is ook één van de doordringende factoren bij eetstoornissen. EE is een model dat in de jaren ’50 vorm begon te krijgen in het Institute of Psychiatry, Psychology and Neuroscience in Londen.

In een eerste studie stelden de onderzoekers het volgende vast. Bij mensen met schizofrenie deed de meeste terugval zich voor bij de personen die teruggebracht werden naar hun oude gezinsdynamiek.

Het resultaat was dat ze daarna onderzoeken uitvoerden om de elementen van de gezinskern te verklaren. Ze geloofden dat het iets te maken had met de terugval van die mensen die teruggekeerd waren naar hun thuis.

Brown,  Birley en Wind ontdekten in feite drie kenmerken die absoluut verbonden zijn met de ontwikkeling en de doordringende aard van de aandoening:

• Vijandigheid
• Emotioneel overdreven betrokken
• Kritiek

Andere auteurs zoals Muela en Godoy voegen daar ook warmte en positieve opmerkingen aan toe. Bij de gezinsleden van mensen met eetstoornissen stelt het EE-model kenmerken voor die lijken op de kenmerken die men in het voorgaande onderzoek van schizofrenie vond.

Elementen van geuite emotie

• Kritiek. De negatieve evaluatie door een gezinslid omtrent het gedrag van een persoon met een eetstoornis. (Niet alleen de inhoud geeft de kritiek weer maar ook de manier waarop ze het gezegd hebben.)
• Vijandigheid. De afwijzing door een gezinslid. Het is niet alleen maar kritiek op iets wat de persoon met een eetstoornis deed. Dit is ook een algemene aanval op hen als individu.
• Emotionele overdreven betrokkenheid. Intense emotionele reacties van de gezinsleden in een poging om het gedrag van een persoon met een eetstoornis onder controle te houden.
  Enerzijds kan de emotionele reactie gaan van voortdurend snikken en huilen als gevolg van de situatie. Anderzijds is er de zelfopoffering die deze aandoening vereist. Daarnaast is er ook sprake van overbescherming.
• Warmte. Gepaste emotionele reactie van de familieleden die gekenmerkt is door empathie, genegenheid en interesse.
• Positief commentaar. Verbale opmerkingen van genegenheid gericht aan de persoon met een eetstoornis.

Geuite emotie: het verband tussen gezinsdynamiek en eetstoornissen

Al deze elementen lijken een essentiële rol te spelen in de loop van de aandoening van iemand met een eetstoornis. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van hoge niveaus aan kritische commentaar, vijandigheid en emotionele overdreven betrokkenheid.

Dan wordt de gezinscontext van de persoon met problemen dwingend. De context wordt dan namelijk veel meer beschermend en minder flexibel.

Longitudinale studies in het veld tonen aan dat er verschillen zijn tussen gevallen van eetstoornissen. Ze duurden minder lang in vergelijking met de gevallen die chronisch werden. Onderzoekers stelden vast dat slechts 6% van de gezinsleden van die personen die snel herstelden, hoge niveaus van geuite emotie vertoonden.

Talrijke auteurs hebben ook het verband onderzocht tussen de EE bij gezinsleden en de ontwikkeling van de eetstoornis. Dit in tegenstelling tot alleen maar de studie van zijn doordringende aard wanneer ze de stoornis hadden. De resultaten toonden aan dat tussen 55 en 60% van de gezinsleden van mensen met een eetstoornis een hoge EE hadden.

Het belang van de gezinsdynamiek in de ontwikkeling van eetstoornissen

Rekening houdend met wat we net besproken hebben, is het nodig om psychologische opvoeding deel te laten uitmaken van de behandeling. Indien nodig, kan ook de tussenkomst van de familie van de persoon met een eetstoornis vereist zijn in de psychologische behandeling.

Een goede emotionele bijsturing van de familie is vitaal voor de verbetering bij mensen met eetstoornissen. Alle gezinsleden kunnen dan hun emoties beheersen. Ze kunnen op het juiste moment een uitweg hebben voor hun emoties.

Bovendien is het cruciaal om de gezinsleden te betrekken. Dat is vooral zo wanneer de meeste personen die door eetstoornissen getroffen zijn, jong zijn.

Niemand verwacht dat gezinsleden precies weten wat ze moeten doen en hoe ze ermee moeten omgaan. Dit is de reden waarom ze deel moeten uitmaken van de volledige behandeling. Zij zijn tenslotte een enorm onderdeel van de genezing.

Het is dus belangrijk om gezinsleden niet te beschuldigen. We moeten hen leren om op te houden degene met een eetstoornis een etiket op te plakken.

Bovendien moeten we leren om alternatieve gedragingen en verbeteringen te versterken. Of we moeten leren om diep adem te halen en geduldig te blijven terwijl we geconfronteerd worden met een aandoening die lang kan duren.