Diagnose van de dissociatieve identiteitsstoornis (DID)

TikTok heeft onlangs de dissociatieve identiteitsstoornis populair gemaakt. Als gevolg hiervan beweren tegenwoordig steeds meer adolescenten aan deze mentale aandoening te lijden. Maar hoe kunnen echte klinische symptomen worden onderscheiden van de mythische soorten?
Diagnose van de dissociatieve identiteitsstoornis (DID)
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 26 mei, 2023

Heb je het gevoel dat iemand buiten je soms de controle over je werkelijkheid overneemt? Voer je handelingen of zelfs uitstapjes uit die je je later niet meer herinnert? Of merk je dat je je soms losmaakt van je eigen lichaam en emoties? Hoe opvallend deze situaties ook lijken, steeds meer mensen beweren er last van te hebben. Het is een aandoening die bekend staat als dissociatieve identiteitsstoornis (DID).

Een dissociatieve identiteitsstoornis is een complexe psychische aandoening waarbij iemands persoonlijkheid dissocieert en er verschillende entiteiten in zijn geest ontstaan.

Het is een klinische stoornis waarbij storingen optreden in de integriteit van geheugen, bewustzijn en identiteit. Tot 1994 stond het bekend als meervoudige persoonlijkheidsstoornis. Een aantal boeken en films is geïnspireerd op de aandoening.

Sinds een paar jaar bezoeken jongeren psychologen en psychiaters met een zelfdiagnose van deze stoornis. Dit komt doordat TikTok-influencers die aan de stoornis lijden hun dagelijkse routines beschrijven en duizenden gebruikers van dit sociale media platform zich met hen identificeren.

Is hun bezorgdheid echter terecht? Hoe kunnen ze zien of ze echt aan de stoornis lijden? Daar kun je hier achter komen.

Achter dissociatieve identiteitsstoornis schuilt meestal een ernstig trauma dat zijn oorsprong vindt in langdurige blootstelling aan ongunstige situaties.

Huilend meisje
Dissociatieve identiteitsstoornis kan zich manifesteren in de adolescentie en de volwassenheid.

Heb jij de diagnose van de dissociatieve identiteitsstoornis gekregen?

We denken meestal aan een dissociatieve identiteitsstoornis als een ernstige psychische aandoening die alle gebieden van het psychologisch functioneren aantast. Tot nu toe beschouwden deskundigen het als zeldzaam.

Zozeer zelfs dat een onderzoek (Engelse link) van de Universiteit van New York beweerde dat de erkende incidentie ongeveer 1,5 procent van de wereldbevolking bedroeg. Er is echter één doorslaggevende nuance.

Dat is het feit dat DIS een persoonlijkheidsstoornis is die niet gemakkelijk te diagnosticeren is. In feite wordt het vaak verward met andere psychische aandoeningen.

Bovendien waren patiënten in het verleden, vanwege het stigma, vaak niet helemaal eerlijk over hun symptomen. Dat gezegd hebbende, is deze trend de laatste jaren veranderd. Men vermoedt nu dat de prevalentie rond de vijf procent ligt.

Het aantal jongeren – vooral adolescenten – dat beweert aan dissociatieve identiteitsstoornis te lijden neemt toe. De oorsprong ligt in verschillende publieke figuren die op TikTok gedetailleerd beschrijven hoe het is om met deze stoornis te leven.

Maar, professionals zijn gevoelig voor deze realiteit en zijn liever voorzichtig. Ze weten dat de sleutel ligt in het uitvoeren van een adequate psychologische evaluatie.

Laten we eens kijken welke mythen en waarheden er rond deze klinische stoornis hangen die zoveel belangstelling wekt in de wereld van vandaag.

1. Kindertrauma’s zijn significant, maar niet voldoende voor diagnose

Het lijkt erop dat jeugdervaringen sterk geassocieerd zijn met dissociatieve identiteitsstoornis. Het zijn het soort verhalen waarmee veel jongeren zich identificeren. Het lijden aan misbruik, mishandeling, ouderlijke verlating, of leven met een disfunctioneel gezin legt bijvoorbeeld vaak de basis voor een psychologisch trauma.

Maar, hoewel dit kenmerk doorslaggevend is voor de opsporing van dissociatieve identiteitsstoornis, is het niet voldoende. In dit verband verwijst onderzoek (Engelse link) gepubliceerd in Psycholog ical Bulletin naar bepaalde waarheden en fictie over de stoornis. Het onderzoek richt zich op het belang van vroeg trauma voor de ontwikkeling van dissociatieve identiteitsstoornis.

Hoewel het waar is dat het meemaken van ernstige en voortdurende traumatische gebeurtenissen cruciaal is voor een individu om aan een dissociatieve identiteitsstoornis te lijden, moeten er ook nog andere psychologische kenmerken optreden. Daarom moet trauma niet de enige sturende factor zijn.

Sociale media hebben recent dissociatieve identiteitsstoornis populair gemaakt. Dit is een complexe aandoening die mogelijk een hogere prevalentie onder de bevolking heeft dan we denken. Dat gezegd hebbende, is een passende psychologische evaluatie altijd noodzakelijk.

2. De manifestatie van een ander “ik”

“Plotseling heb ik het gevoel dat ik mijn lichaam verlaat en herken ik mezelf niet meer. Het is alsof een andere stem voor mij spreekt.” Een van de ervaringen die veel jongeren vaak beschrijven is depersonalisatie. Het bestaat uit momenten waarop ze zichzelf zien als externe waarnemers van hun eigen lichaam, gedachten en emoties.

Maar, is dit voldoende om te ontdekken of ze aan een dissociatieve identiteitsstoornis lijden? Het antwoord is nee. Rond deze klinische entiteit draaien namelijk meerdere processen, kenmerken en ervaringen. Bijvoorbeeld:

  • Geheugenverlies die het individu niet kan verklaren.
  • De plotselinge waarneming dat wat hen omringt niet echt is.
  • Het gevoel dat plotseling een of meer mensen voor hen spreken, denken en handelen. Deze persoonlijkheden hebben hun eigen karakters die verschillen van die van de lijder. Bovendien hebben ze hun eigen behoeften en hobby’s.
  • Gevoelens van klinisch ongemak op continue basis. Bijvoorbeeld angst, verdriet, moedeloosheid en moeilijkheden om de aandacht te richten.
  • Dissociatieve fuga’s. Dit betekent dat ze zich bepaalde handelingen die ze uitvoeren niet meer herinneren, zoals het zich verplaatsen van plaats naar plaats.
  • Grote sociale achteruitgang. Ze kunnen nauwelijks presteren op hun werk of in hun studie. Ook hun relaties gaan achteruit.

3. Geen geweld maar zelfvernietiging

Films als Split van M. Night Shyamalan schetsen een totaal vertekend beeld van deze psychische aandoening. In feite is DIS geen gewelddadige of gevaarlijke aandoening. Het is een complexe en ernstige klinische aandoening, omdat het gepaard gaat met zelfverwondend en suïcidaal gedrag. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het psychisch lijden dat het veroorzaakt immens is.

Lijders ervaren bijvoorbeeld gaten in hun geheugen die ze niet kunnen opvullen, wat hen grote angst bezorgt. Verder voelen ze zich binnengedrongen en bezeten door andere persoonlijkheden. Er treden niet-epileptische aanvallen op en opnames op afdelingen voor geestelijke gezondheidszorg zijn frequent.

4. Ondanks wat sociale media suggereren, zijn symptomen moeilijk te verklaren

Om erachter te komen of iemand aan een dissociatieve identiteitsstoornis (DID) lijdt, moet hij ook letten op andere bijzonderheden. In feite zijn er enkele uiterst complexe geassocieerde symptomen die vaak moeilijk te detailleren zijn. Toch veranderen ze de levenskwaliteit van de lijder volledig. Ze zijn als volgt:

  • Vermoeidheid, gebrek aan energie en mentale mist.
  • Eetstoornissen.
  • Aanvallen en vreemde lichamelijke sensaties.
  • Het constante gevoel dat ze niet echt deel uitmaken van de werkelijkheid die hen omringt.
  • Slaapstoornissen. Slapeloosheid of hypersomnie (overmatige slaap) kan optreden, evenals nachtmerries.
  • Dissociatieve flashbacks. Ze ervaren plotseling dat ze traumatische gebeurtenissen uit het verleden op een uiterst reële manier herbeleven.

Zelfs als een getroffen persoon niet gediagnosticeerd wordt met een dissociatieve persoonlijkheidsstoornis, lijden ze duidelijk geestelijk. Bijgevolg hebben ze behoeften die aangepakt moeten worden.

Vrouw in therapie
Dissociatieve identiteitsstoornis vereist langdurige gesprekstherapie.

Behandelingen

Specialisten op klinisch gebied zijn zich goed bewust van dit verschijnsel. Veel jongeren vragen hun hulp omdat ze denken dat ze aan deze klinische aandoening lijden. In alle gevallen is een juiste diagnose essentieel.

Een zeker feit is dat een dissociatieve identiteitsstoornis een hogere prevalentie heeft dan we voorheen dachten. De trend dat jongeren hun symptomen melden, maakt het misschien gemakkelijker om het vast te stellen.

Verduidelijkt moet worden dat niet iedereen die tekenen van deze aandoening vertoont, eraan lijdt. Maar dit betekent niet dat ze geen andere psychische behoeften hebben die behandeling behoeven. Daarom is het positief en raadzaam dat ze deskundige hulp inroepen. De therapeutische aanpak voor deze stoornis omvat gesprekstherapieën en cognitieve therapie.

Het doel is om de verschillende persoonlijkheden van de patiënt te deconstrueren en geleidelijk te integreren tot één. Het is een langdurig proces. De farmacologische aanpak wordt ook gebruikt in de vorm van antidepressiva en anxiolytica.

Slotbeschouwing

Onlangs was er een soortgelijk fenomeen in verband met TikTok. Video’s over het syndroom van Gilles de la Tourette gingen viraal, met duizenden kinderen die symptomen vertoonden die met de aandoening samenhangen. Wemoeten echter echt voorzichtig zijn met wat er op sociale media wordt gepubliceerd en waar onze adolescenten aan worden blootgesteld.

Natuurlijk is het volkomen aanvaardbaar en aanbevelenswaardig om zaken die verband houden met geestelijke gezondheid te promoten. Maar, dit moet verantwoord gebeuren en door de relevante medische autoriteiten. Soms wordt alleen maar bereikt dat bepaalde werkelijkheden verkeerd worden geïnterpreteerd.

Dit voegt nog meer emotioneel ongemak toe aan degenen die al lijden aan bepaalde psychische aandoeningen. Dit is iets waarover we allemaal moeten nadenken.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Brand, B. L., Sar, V., Stavropoulos, P., Krüger, C., Korzekwa, M., Martínez-Taboas, A., & Middleton, W. (2016). Separating Fact from Fiction: An Empirical Examination of Six Myths About Dissociative Identity Disorder. Harvard review of psychiatry24(4), 257–270. https://doi.org/10.1097/HRP.0000000000000100
  • Frankel F. H. (1993). Adult reconstruction of childhood events in the multiple personality literature. The American journal of psychiatry150(6), 954–958. Consultado el 31 de marzo de 2023). https://doi.org/10.1176/ajp.150.6.954
  • Lynn, S. J., Lilienfeld, S. O., Merckelbach, H., Giesbrecht, T., McNally, R. J., Loftus, E. F., Bruck, M., Garry, M., & Malaktaris, A. (2014). The trauma model of dissociation: inconvenient truths and stubborn fictions. Comment on Dalenberg et al. (2012). Psychological bulletin140(3), 896–910. https://doi.org/10.1037/a0035570
  • Mitra P, Jain A. Dissociative Identity Disorder. [Actualizado 2022 May 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK568768/
  • Rabasco, A., & Andover, M. S. (2020). The interaction of dissociation, pain tolerance, and suicidal ideation in predicting suicide attempts. Psychiatry research284, 112661. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2019.112661
  • Ross, C. A., Anderson, G., Fleisher, W. P., & Norton, G. R. (1991). The frequency of multiple personality disorder among psychiatric inpatients. The American journal of psychiatry148(12), 1717–1720. https://doi.org/10.1176/ajp.148.12.1717

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.