De favoriet en het effect hiervan op broers en zussen
De favoriet is een pop van porselein die altijd naar de camera lacht. Zij krijgt de voorkeur boven alle andere broertjes en zusjes. In zekere zin is ze een verlenging van een ouder die wil dat zijn perfecte kind aan zijn emotionele behoeften, fantasieën of onvervulde verlangens voldoet.
Ook al is het misschien moeilijk om het binnen het gezin te herkennen, de voorkeursbehandeling tussen broers en zussen bestaat wel degelijk. Zodoende heeft het ook verreikende consequenties.
In onze samenleving denken we maar al te graag dat ouders met meerdere kinderen evenveel van elk kind houdt zonder een voorkeur te hebben. Toch blijkt uit enkele studies dat dat niet altijd het geval is.
Sommige ouders hebben wel degelijk een voorkeur voor een specifiek kind. Bovendien geeft bijna 70% van de ouders toe dat ze op een zeker moment het ene kind anders behandelden dan het andere.
“Mijn vader heeft me het mooiste cadeau gegeven dat iemand aan een ander kan geven: zijn geloof in mij.”
Het is niet meteen een halszaak om een keertje een kind anders te behandelen, of dat nou door de leeftijd komt of door bepaalde behoeften van het kind. Het wordt pas een probleem wanneer deze voorkeursbehandeling constant is en overmatige proporties aanneemt.
Wanneer ouders één van hun kinderen de voorkeur geeft en haar zodoende veel complimentjes en aandacht te geven zonder dit ook bij de anderen et doen, krijgen we te maken met het fenomeen van “de favoriet.”
Hoe de favoriet ontstaat
De favoriet is niet altijd de oudste of de jongste. Veel deskundigen in de kinderpsychologie en familiedynamiek laten ons weten dat de relaties tussen ouders en kinderen niet constant zijn. Ze veranderen op basis van interacties, de leeftijd van de kinderen en andere gebeurtenissen.
De reden waarom een favoriet en dus de bijpassende voorkeursbehandeling ontstaat, is niet altijd duidelijk. Ouders, of in ieder geval één van de twee, herkent zichzelf vaak meer in de favoriet dan in de andere kinderen.
Zo’n ouder kan zijn voorkeur ook aan dit kind geven vanwege hun uiterlijk of hun vaardigheden. Soms gaat het er simpelweg om dat de favoriet een “makkelijker” kind is dan de anderen.
Hoe dan ook, wat duidelijk gemaakt moet worden is dat deze situatie ook niet makkelijk is voor dit favoriete kind. Zij zal al vroeg in het leven leren dat ze haar eigen verlangens en behoeften zal moeten negeren om in een positief daglicht te blijven staan bij haar ouders en aan hun verwachtingen te voldoen.
Daarom is het gebruikelijk dat de favoriet naar een aantal vastgelegde doelen geleid wordt. Denk hierbij aan het beoefenen van een sport, het spelen van een instrument, modellenwerk oppakken, enzovoort.
De favoriet en narcistische gezinnen
In veel gevallen dicteert een narcistische vader of moeder het leven van de favoriet. Dit zijn mensen die van deze voorkeursbehandeling hun grootste obsessie en bron van genot maken. Dit kind zijn hun dagelijkse voorraad van positieve emoties.
De favoriet wordt zodoende een middel om verlangens mee te vervullen en niet behaalde doelen uit het verleden als nog te behalen. De favoriet wordt gedwongen deze dingen te doen voor hun ouders in het heden.
De narcistische ouder zal niet in staat zijn te erkennen dat het kind haar eigen behoeften en voorkeuren heeft en dat de rest van de kinderen in principe — in ieder geval tot op zekere hoogte — genegeerd worden. Het is een complexe situatie dat geen enkel kind zou moeten hoeven ervaren.
De favoriet en broers en zussen: allen verwaarloosde kinderen
Wanneer een kind de leeftijd van twee jaar bereikt, begint ze een identiteitsgevoel te ontwikkelen. Ze zal het gevoel krijgen ergens bij te horen. Zo ontstaan ook de eerste vergelijkingen: “Jij hebt dit en ik niet,” “jij kunt dit doen, maar ik niet,” enzovoort.
Jaloezie kan tot oorlogen leiden tussen broers en zussen. Dit wordt alleen maar verergerd wanneer ze doorhebben dat één of beide ouder(s) de voorkeur geven aan een specifiek kind.
Dit alles kan al op vroege leeftijd zijn sporen achterlaten. Wanneer een ouder een favoriet kind heeft, kan dit bij de andere kinderen tot problemen rondom het zelfvertrouwen leiden. Ze worden onzeker.
Als ze echter in staat zijn hun afgunst, tegenstrijdige emoties en de slechte relaties met hun ouders te overwinnen, kan het “vergeten kind” toch een zelfverzekerde volwassene worden.
Het is ook hier echter weer belangrijk dat we benadrukken dat ook de situatie van de favoriet niet makkelijk is. Er hangt namelijk een prijskaartje aan de ontvangen voorkeursbehandeling.
Vaak wordt het haar bijvoorbeeld onmogelijk gemaakt haar eigen levensprojecten te starten en af te maken. Ook ontwikkelen ze vaak langdurige onvolwassen trekjes, laag zelfvertrouwen en intolerantie jegens gevoelens van frustratie.
Ten slotte…
Concluderend kunnen we stellen dat dit een nare situatie is voor zowel de favoriet als de andere broers en zussen. Deze situaties zijn het resultaat van een slechte, onvolwassen en vaak narcistische opvoedingsstijl.
Opvoeding en scholing zouden gebalanceerd, consistent en respectvol moeten zijn. Zo zou dus ook voorkeursbehandelingen vermeden moeten worden. Onthoud ten slotte dat positief beoordelen ons maakt tot wie zijn.