Wat is de reticulaire formatie en wat doet het?

De reticulaire formatie maakt deel uit van je hersenstam. Het is verantwoordelijk voor het verzenden van berichten naar je centrale zenuwstelsel. Bovendien speelt het een belangrijke rol in veel van je lichaamsprocessen.

De reticulaire formatie (RF) is een verzameling zenuwkernen en vezels. In feite vormt het de hersenstamkern (tegmentum) tussen de kernen van de hersenzenuwen en de stijgende en dalende zenuwbanen.

Alle kernen van de romp behoren tot de reticulaire formatie, behalve bijvoorbeeld enkele van de hersenzenuwen. Desalniettemin lijkt het erop dat de reticulaire formatie de sleutel is als het gaat om de uitbreiding van het spinale interneuronensysteem.

Experts weten ook niet helemaal zeker uit welke delen van het zenuwstelsel de reticulaire formatie bestaat. Ze hebben echter de neiging om te denken dat het zich uitstrekt van:

• Het bovenste deel van het baarmoederhalsmerg.
• Hersenstam.
• middenhersenen.
• Diencephalon.
• Hypothalamus.
• Subthalamus.
• thalamus.

Het vervult verschillende rollen, waaronder:

• Coördinatie van hoofd- en lichaamsbewegingen via stimulatie en remming van bijvoorbeeld vrijwillige en reflexbewegingen.
• Ademen.
• Bloeddruk.
• Sensorische poortcontrole. Bijvoorbeeld met name over pijn.
• Psychologische processen zoals opwinding of aandacht.
• Slapen en dromen.
• Spierspanning.

Een zeer belangrijk onderdeel van de reticulaire formatie zijn de raphekernen. In feite wordt de dorsale raphekern namelijk geprojecteerd op delen van de frontale, pariëtale en occipitale cortex. Verder ook in de functiegerelateerde cerebellaire corticale gebieden.

Deze projecties geven serotonine af, een neurotransmitter die is afgeleid van tryptofaan.

De reticulaire formatie

In werkelijkheid, als je kijkt naar de fysiologie, is reticulaire formatie is een multineuronale post-synaptische formatie. Het heeft bijvoorbeeld axonen die transversaal en longitudinaal zijn gerangschikt. Het verzendt echter geen specifieke berichten, zoals gevoelig, regionaal of motorisch.

In feite ontvangt de reticulaire formatie signalen dat het opgaat in een uitgebreide vorm van diffuse informatie. Vervolgens geeft het deze informatie door aan de rest van het centrale zenuwstelsel (CZS). Gerangschikt in overeenstemming met de locatie van de nucleaire groepen, bestaat de reticulaire formatie namelijk uit:

De centrale kernen

Deze bezetten de bovenkant van de hersenstam. Ze zijn onderverdeeld in:

• Ventrale tegmentale kern.
• Gigantocellulaire kern (bovenste bol).
• Orale pontine en caudale pontine kernen.
• Kern van de middenhersenen.
• Laterale en ook paramediane kernen.

De laterale en mediale kernen zijn gerelateerd aan functies van het cerebellum. In feite maken ze ook deel uit van het reticulaire-hersen-reticulaire circuit, waar de vezels van de reticulaire formatie die de ventrale spinothalamische fasciculus vergezellen op de cerebellaire cortex worden geprojecteerd.

Deze vezels spelen bijvoorbeeld, samen met de kernen in het algemeen, een rol bij de coördinatie van je reflexen en spierspanning.

Mediale kernen

Ze bestaan uit:

• De grijze stof die het cerebrale aquaduct omringt.
• De raphekernen.
• De dorsale tegmentale kern van Gudden.

Wat is de functie?

De reticulaire formatie is een reeks neuronen en axonen die informatie van het zenuwstelsel associëren en combineren. Verder speelt het bijvoorbeeld een rol bij:

• Coördinatie van de werking van de kernen van de hersenzenuwen.
• Waarschuwingsborden naar sensorische centra sturen. Bovendien legt het relaties tussen regionale centra en de centra die de activiteit van naburige of onderliggende motorische centra reguleren.
• Stimuleert hogere centra. Als gevolg daarvan oefenen ze remmende of faciliterende controle uit over de centrale kernen van de reticulaire formatie.
• Cerebellaire functies. Het projecteert op het paleocerebellum. Daarom coördineert het reflexen en spiertonus.
• Vormt een verbinding tussen de hypothalamus en de hersenstam.
• Reguleert pijnperceptie.

Wat kan er gebeuren in de raphekern?

Arnold E. Eggers stelde dat verhoogde neuronactiviteit in de dorsale raphekern onder andere fysiologische stress zou kunnen veroorzaken.

Op zijn beurt treedt excitotoxische schade op in de hippocampus. Als gevolg daarvan leidt dit tot een verlies van normale negatieve feedback van de activiteit van de raphekern. Deze onbalans kan veel aandoeningen veroorzaken zoals bijvoorbeeld:

• Migraine (selectieve serotonine hyperactiviteit).
• Hypertensie.
• Temporale kwab-epilepsie (defecte neurale resonatoren).
• Schizofrenie.
• Posttraumatische stressstoornis (excitotoxische schade gevolgd door neurogenese).

Concluderend begrijpen experts de grenzen van de mogelijkheden van de reticulaire formatie nog niet volledig. Ze weten echter wel dat het een rol speelt in de specifieke delen van het lichaam die we in dit artikel noemden en tot aandoeningen kan leiden.