De angstige hersenen en de zorgencyclus

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Vaak hebben we negatieve gedachten en we blijven maar piekeren. Volgens de wetenschap is dit te wijten aan een aantasting van de amygdala. De angstige hersenen ervaren meestal meer zorgen dan angst. Ze voelen zich dan uitgeput en hun hulpbronnen zijn beperkt.

Dit is een gevolg van de steeds terugkerende zorgen en een voortdurend gevoel van bedreiging en druk. De neurowetenschap vertelt ons dus dat dit het resultaat is van de overactiviteit van de amygdala.

Napoleon Bonaparte zei vaak dat we onze zorgen moeten ‘s avonds moeten afleggen net zoals onze kleding om aangenamer te kunnen slapen. We maken ons echter allemaal voortdurend zorgen.

Ad Kerhof is psycholoog aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Hij heeft er op gewezen dat je zorgen maken over bepaalde dingen volledig begrijpelijk en normaal is. Het probleem is wanneer we dag na dag over dezelfde dingen piekeren.

Er is ook een andere vraag die neurowetenschappers zich al een lange tijd stellen. Wat gebeurt er in onze hersenen dat ons ertoe aanzet om naar die psychologische paden af te dwalen? Waarom vergroten we onze zorgen zodanig dat we niet kunnen ophouden met eraan te denken?

De angstige hersenen en de amygdala

Angstige hersenen zijn het tegenovergestelde van doeltreffende hersenen. Efficiënte hersenen maken optimaal gebruik van de hulpbronnen die voor handen zijn.

Ze bezitten een juist emotioneel evenwicht en houden de stressniveaus laag. Angstige hersenen zijn precies het tegendeel. Zij zijn gekenmerkt door overactiviteit, uitputting en zelfs een gevoel van ongelukkig zijn.

We weten wat angstgevoelens veroorzaakt. We weten hoe het voelt om steeds weer over dingen na te denken. Wat gebeurt er echter in onze hersenen wanneer we ons zorgen maken? De American Journal of Psychiatry heeft in 2007 een onderzoek gepubliceerd. Dit onderzoek gaf ons een interessant antwoord.

Angstige hersenen: emoties en pijn

• De artsen Stein, Simmons en Feinstein van de universiteit van Californië wezen erop dat een stijging in het reactievermogen van de amygdala en van de insulaire schors tot angstige hersenen leiden.
• Deze hersengebieden zijn ook verantwoordelijk voor het vooruitzien op een mogelijke bedreiging in onze omgeving. Ze moedigen dus een emotionele toestand aan als een reactie op die prikkels.
• Wanneer we wekenlang of zelfs maandenlang angstig zijn, treedt er nog een ander interessant proces op. Onze prefrontale cortex is niet langer zo doeltreffend als normaal. Deze cortex zorgt voor een goede zelfcontrole en rationeel denken.

Onze amygdala neemt dus in feite de controle over. Dit betekent dat ze de intensiteit van onze dwangmatige gedachten laat stijgen. Bovendien moet we nog een ander belangrijk aspect vermelden. Angstgevoelens veroorzaken pijn in de hersenen. De activatie van de cortex cingularis anterior lijkt te doen vermoeden dat dit precies is wat er gebeurt.

Sommige mensen zijn vatbaar voor extreme angstgevoelens

We weten dat je buitensporig zorgen maken tot angstgevoelens kan leiden. Waarom zijn sommige mensen dan in staat om hun dagelijkse zorgen te beheersen terwijl anderen steeds opnieuw blijven vervallen in die dwangmatige en piekerende cycli?

• De artsen Mark H. Freeston en Josée Rhéaume van de universiteit van Quebec hebben hierover een onderzoek uitgevoerd. Deze studie vertelt ons dat er mensen zijn die hun zorgen op een efficiënte manier gebruiken. Ze weten hoe ze het negatieve moeten verwijderen, de controle in handen te nemen, het schuldgevoel te verminderen en een proactieve aanpak toe te passen om een oplossing voor elk probleem te vinden. Andere mensen blijven gewoon vastzitten in negatieve emoties.
• Dit onderzoek heeft ook aangetoond dat de angstige hersenen een genetische component kunnen hebben.
• Hoogsensitieve mensen zijn vatbaar voor het ervaren van deze psychologische aandoeningen.

Hoe je op een doeltreffende manier met zorgen kan omgaan

Niemand wil angstige hersenen hebben.We willen allemaal doeltreffende, gezonde en sterke hersenen. Om dit te verwezenlijken moeten we leren om onze zorgen onder controle te houden. Dit is een vaardigheid die zal voorkomen dat we aan angstgevoelens lijden.

We zullen nu enkele heel eenvoudige sleutels overlopen die je kan gebruiken om jouw zorgen-controlerende spier te trainen.

Er is een tijd om te leven en een tijd om je zorgen te maken

• Deze strategie is even eenvoudig als efficiënt. Het is gebaseerd op een cognitief gedragsmatig instrument. Het voorstel is om je elke dag op een specifiek moment zorgen te maken: ‘s ochtends 15 minuten en ‘s avonds 15 minuten.
• Gedurende deze tijd moeten we denken aan wat ons zorgen baart en aan oplossingen.
• Buiten deze tijdsperioden mogen we dan niet aan deze zorgen denken.

Gebruik goede herinneringen als ankers

Je moet bereid zijn om jouw zorgen opzij te zetten. Een goede manier om dit te doen is door positieve en ontspannende “ankers” te scheppen. Wat bijvoorbeeld kan helpen, is een positief gevoel of een positieve herinnering.

Tot slot is het nodig dat je het volgende onthoudt: deze strategieën hebben tijd nodig. Ze vereisen wilskracht, volharding en vastberadenheid. Jouw geest temmen en jouw angstige hersenen tot rust brengen is niet gemakkelijk.

Toch is het mogelijk om de controle in handen te nemen over jouw angstige hersenen. Het enige wat je moet doen, is ophouden met aandacht te schenken aan je zorgen. Laat de druk los en stel jezelf nieuwe doelen.