Wat is de relatie tussen emoties en obesitas?

Obesitas is een groot gezondheidsprobleem in de moderne wereld. De huidige wetenschap is nog niet in staat om 100% van de microbiologische processen uit te leggen die leiden tot overgewicht. We weten echter wel dat er verschillende factoren zijn, maar sommige van hen blijven nog een mysterie. Hoe zit het bijvoorbeeld met de relatie tussen emoties en obesitas?

We kunnen met zekerheid zeggen dat het aantal gevallen van obesitas wereldwijd is toegenomen. De wereldgezondheidsorganisatie spreekt zelfs over een epidemie. Vooral in landen als de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Mexico en China is het aantal mensen met overgewicht verdubbeld en in sommige gevallen zelfs verdriedubbeld.

Deze situatie heeft mythes en vooroordelen gecreëerd rondom het probleem van obesitas. Mensen associëren het met een gebrek aan zelfbeheersing, ook al is dit niet altijd waar. Sommige mensen hongeren zichzelf uit en zelfs dan verliezen ze niets aan gewicht.

Mensen associëren het, helaas kwetsend, met lelijkheid en onwenselijkheid. Het is makkelijk om te zien hoe emotioneel beladen het onderwerp is.

Een aantal decennia geleden werd er begonnen met onderzoek naar de relatie tussen emoties en obesitas. Zo min mogelijk calorieën consumeren en voortdurend sporten is niet altijd genoeg om de beste resultaten te behalen. Dit heeft ervoor gezorgd dat men is gaan denken dat er wellicht ook andere factoren zijn die een rol spelen, factoren die met ons onderbewustzijn te maken hebben.

Gewicht en obesitas

Vanuit een strikt anatomisch perspectief leidt opgehoopt vet in het lichaam niet altijd tot obesitas. Hoe hoger het vetpercentage, des te zwaarder een persoon is. Dat is logisch.

Wat echter niet zo logisch is, is of deze toename in het vetpercentage van een persoon wordt weerspiegeld in zijn totale gewicht. Want vaak verlaagt ook de spiermassa als het vetpercentage toeneemt.

Dit betekent dat iemands gewicht niet per se het vetpercentage in zijn lichaam weerspiegelt. En gewicht verliezen betekent niet gelijk er dun uitzien. Want uiteindelijk is het niet het lichaamsgewicht waar mensen zich zorgen om maken, maar de vorm van hun lichaam.

Opgehoopt vet in bepaalde gebieden wordt zichtbaar en onwenselijk, omdat we een idee hebben van hoe een perfect figuur eruit zou moeten zien. Iemand met ‘zwembandjes’ of een buik die uitsteekt weegt wellicht hetzelfde als een persoon die wat slanker is maar meer spieren heeft.

Uiteindelijk is gewicht zelf het probleem niet. Wat een psychologische invloed heeft op veel mensen, is het contrast tussen hun figuur en het ‘perfecte’ figuur.

Onbewuste factoren bij obesitas

Volgens de arts Luis Chiozza, is er belangrijk wetenschappelijk bewijs over gewichtstoename. Sommige mensen lijken vet ‘makkelijker’ op te hopen. Hun lichamen laten bovendien ook een speciale weerstand zien om geaccumuleerd vet te verbruiken.

De Argentijnse arts wilde een oorzaak voor dit fenomeen vaststellen, dus keek hij naar de essentiële functie van lichaamsvet: dienen als calorie- of energiereserve.

De auteur gaf aan dat er onbewuste ‘fantasieën’ zijn die geassocieerd zijn met het vasthouden van vet in het lichaam. Hij suggereerde dat de ophoping van lichaamsvet in de eerste plaats een adaptieve respons is.

Het is een respons op de mogelijkheid dat er wellicht moeilijke tijden aan zitten te komen. We slaan het op zodat we iets achter de hand hebben mochten we het nodig hebben. Migrerende vogels verhogen bijvoorbeeld de hoeveelheid vet in hun lichamen voordat ze aan hun uitputtende reizen beginnen.

Vet hoopt zich op bij mensen als een resultaat van het idee van langetermijnreserves. Dit is gelinkt aan ‘autarkie’. Dit betekent het niets anders nodig hebben dan jezelf. Op die manier ben je gegarandeerd van je overleving.

Een verandering in de lichaamsvorm correspondeert ook aan een derde idee. Het is het idee van uit vorm raken. Of anders gezegd: uit de ideale vorm raken.

Obesitas als verdedigingsmechanisme

Dokter Chiozza concludeert dat obesitas wellicht een soort verdedigingsmechanisme is. Het zou plaatsvinden wanneer er sprake is van een onbewust conflict dat gerelateerd is aan een gevoel van incompetentie.

Geaccumuleerd vet is een manier om onszelf voor te bereiden op een actie. Een actie die we uiteindelijk niet ondernemen uit angst om het niet goed te kunnen doen.

De toename van mensen met overgewicht kan een soort compensatie zijn voor dat gevoel van weerloosheid. We kunnen gewoonweg het gevoel van incompetentie niet verdragen. Het conflict verstopt zichzelf onder een mantel van obesitas.

Om af te ronden: laten we twee dingen uit elkaar halen als we het hebben over obesitas. Sommige mensen lopen fysiek het risico om overgewicht te ontwikkelen. En dan is er de psychische factor, bang zijn om niet aan te sluiten op wat de maatschappij schoonheid noemt.

Beide omstandigheden bestaan doorgaans gelijktijdig. Daarom is er een degelijke evaluatie nodig. Vervolgens kan de motivatie van een persoon gebruikt worden in zijn voordeel, zodat hij specifieke dieet- en trainingsrichtlijnen kan opvolgen. Samen met het metabolisme zijn dit de voornaamste regulatoren van ons gewicht.