Schizofrenie en vasculaire aandoeningen van de hersenen

Vasculaire afwijkingen in bepaalde hersengebieden kunnen ten grondslag liggen aan de ontwikkeling van schizofrenie. Het is een nieuwe verklaring voor deze ernstige psychische aandoening die de moeite waard is om te kennen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 11 mei, 2023

Leven met schizofrenie is als leven in een parallelle wereld, die vaak uiterst bedreigend en chaotisch is. In feite betekenen de symptomen van deze ernstige -en chronische- geestesziekte vaak dat de lijder niet in staat is zijn studie af te maken of een baan te behouden. Om nog maar te zwijgen van de complexiteit van hun interpersoonlijke relaties.

Wanen, hallucinaties, psychoses, denkstoornissen, verslechtering van emoties, zelfmoordgedachten… We weten dat ongeveer één procent van de bevolking aan schizofrenie lijdt. Hoewel antipsychotica hun voordelen hebben, moet de behandeling gecombineerd worden met psychosociale therapieën. Bovendien kennen we tot op heden nog steeds niet de mechanismen achter schizofrenie.

Traditioneel beschouwden wetenschappers veranderingen in zowel functie als hersenstructuur. Bijvoorbeeld bepaalde veranderingen in de productie van dopamine. Een recent onderzoek van de Federale Universiteit van Rio de Janeiro (Brazilië – Engelse link) suggereerde echter een andere interessante theorie die verband houdt met vasculariteit.

Schizofrenie en vasculaire aandoeningen van de hersenen: een mogelijk oorzakelijk verband

Het idee dat bepaalde afwijkingen in de celstructuren van de hersenen ten grondslag liggen aan schizofrenie is niet nieuw. Inderdaad erkennen deskundigen al jaren het belang van de juiste vorming van neuronen, hun synapsen en de dendritische processen voor het optimaal functioneren van oneindige psychologische processen.

De hersenen zijn als een kostbare steen die vanaf de geboorte goed gepolijst en gebeeldhouwd moet worden om goed te kunnen functioneren. Terwijl de juiste vorming van neuronen doorslaggevend is, is hun vascularisatie dat nog meer. Dit betekent de juiste ontwikkeling van de bloedvaten in het hersenweefsel.

Het efficiënt functioneren van de hersenschors vereist een nauwkeurige opbouw van de neurale en vasculaire netwerken. Zozeer zelfs dat elke verandering het ontstaan van meerdere psychische problemen kan bemiddelen. Dit verklaart het verband tussen schizofrenie en vaataandoeningen, een factor die we nu veel beter begrijpen.

Astrocyten, mogelijke triggers voor schizofrenie

De bovengenoemde studie werd onlangs gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift, Molecular Psychiatry (Engelse link). Het biedt nog een schakel in het begrip van de neurobiologische basis van schizofrenie. In feite lijkt de oorsprong ervan te liggen in de astrocyten, soorten gliacellen.

Deze kleine structuren houden zenuwcellen op hun plaats en bevorderen hun goede ontwikkeling. Ongetwijfeld spelen ze een immense rol in het functioneren van de hersenen. Tot voor kort werden ze echter volledig verwaarloosd in de neurowetenschappen. Tegenwoordig staan ze bekend als de ‘bouwers van zenuwsnelwegen’.

• Ze zijn de sleutel tot de metabolische ondersteuning van neuronen.
• Ze zijn essentieel bij regeneratieprocessen van de hersenen.
• Ook bevorderen ze de vorming van de bloed-hersenbarrière.
• Ze bouwen de informatieoverdrachtswegen in de hersenen.

Astrocyten zijn belangrijke neurovasculaire eenheden die neuronen verbinden met de plaatselijke bloedstroom, waardoor ze de juiste metabole basis krijgen. Bij schizofreniepatiënten is een opvallende bijzonderheid waargenomen.

In feite hebben patiënten die aan deze psychische stoornis lijden disfunctionele astrocyten. Ze verminderen namelijk de metabolische stroom naar verschillende hersengebieden. Deze gebrekkige vascularisatie verandert een groot aantal basale mentale processen.

Cellulaire ontsteking en de pathogenese van schizofrenie

Schizofrenie en vasculaire aandoeningen van de hersenen hebben een direct verband met astrocyten. Waarom zijn deze bouwers van zenuwsnelwegen dan verstoord? De verantwoordelijken voor het onderzoek hebben hiervoor enkele mogelijke verklaringen aangewezen.

De onderzoekers vonden ontstekingsbevorderende cytokinen en verschillende disfuncties in eiwitten in de samenstelling van astrocyten bij schizofreniepatiënten. Deze ontstekingselementen tasten de cerebrale vascularisatie aan, waardoor deze vermindert en pathologisch wordt.

Zullen er in de toekomst nieuwe behandelingen worden ontworpen?

Schizofrenie manifesteert zich in de jonge volwassenheid, tussen 21 en 30 jaar. Veranderingen in astrocyten of gliacellen verschijnen echter al in de foetale neuro-ontwikkeling. Deze stoornissen in de cerebrale vascularisatie vertalen zich geleidelijk in de rijping van een brein met afwijkingen. Op de lange termijn vormt dit de basis van neurologische ziekten zoals schizofrenie.

Het lijkt er dus op dat het een genetische trigger is die het verband tussen schizofrenie en vasculaire stoornissen van de hersenen orkestreert. Deze vroege misvorming van het hersencircuit heeft ernstige gevolgen voor de toekomst van het individu. Maar hoe groot is de kans dat er morgen een effectieve behandeling voor deze aandoening is?

Op dit moment zijn er geen behandelingen die schizofrenie effectief kunnen voorkomen of behandelen. Bovendien blijft het een chronische ziekte en moeten de medicijnen waarmee ze wordt behandeld ongetwijfeld worden verbeterd.

Daarom is er behoefte aan verder onderzoek, zowel op neuronaal gebied als naar de oorsprong van deze trieste en ernstige ziekte die de samenleving blijft teisteren.