Onze geweldige hersenzenuwen en hoe ze werken

De hersenzenuwen maken deel uit van het belangrijkste communicatieraamwerk in het zenuwstelsel van ons lichaam. Ontdek hier alles over deze zenuwen!

Hersenzenuwen worden ook vaak aangeduid als craniale zenuwparen. Dit komt simpelweg omdat ze zich in paren bevinden, één in elke hersenhelft van de hersenen.

De complexiteit van het zenuwstelsel is verbazingwekkend. Door de vele verbindingen is dit systeem namelijk een van de belangrijkste systemen in ons lichaam. In dit artikel zullen we het dan ook hebben over een van de belangrijkste onderdelen ervan: de hersenzenuwen.

De hersenzenuwen, of zenuwparen, komen uit de schedelbasis en bereiken hun doelgebieden via kleine openingen die zich over de schedel verdelen. Zo communiceren ze met alle perifere gebieden. Ze krijgen de naam “paren” omdat er een zenuw aan beide zijden van de hersenen is. Er zijn twaalf zenuwen in de rechterhersenhelft en twaalf zenuwen in de linkerhersenhelft.

Classificatie van de hersenzenuwen

De hersenzenuwen kunnen op verschillende manieren worden ingedeeld:

Volgens hun functie

• Motorische hersenzenuwen. Hersenzenuwen die gerelateerd zijn aan de oogbewegingen (3, 4 en 5) en aan de bewegingen van de tong en de nek (10 en 12).
• Zintuiglijke hersenzenuwen. 1, 2, en 8.
• Gemengde hersenzenuwen. 5, 7, 9, en 10.
• Parasympatische hersenzenuwen. 3 en 7.

Volgens hun positie

Een aantal bevinden zich boven de hersenstam (paren één en twee), anderen in het bovenste deel van de hersenstam (paren drie en vier) en weer andere in de buurt van de brug (paren vijf, zes, zeven en acht). Ten slotte zijn er ook paren in het onderste deel van de medulla oblongata (paren negen, tien, elf en twaalf).

Volgens Bear, Connors en Paradiso, auteurs van het boek Neuroscience: Exploring the Brain maken de eerste twee hersenzenuwen deel uit van het centrale zenuwstelsel en zijn de andere net als de ruggenmergzenuwen.

Zij stellen dat dit zo is “in de zin dat ze axonen bevatten die tot het perifere zenuwstelsel behoren.” Elk van deze zenuwen bevat vezels die verschillende functies vervullen.

De hersenzenuwen en hun functies

Paar 1

Soorten axonen: speciale sensorische.

Dit is het kortste paar, omdat het doelgebied zich dicht bij het gebied in de hersenen bevindt waar het vandaan komt. Het wordt ook wel de reukzenuw genoemd. Zoals de naam al aangeeft, is deze verantwoordelijk voor het overbrengen van informatie met betrekking tot geuren.

Paar 2

Soorten axonen: speciale sensorische.

Deze zenuw is afkomstig uit het diencephalon, ook wel de tussenhersenen genoemd. Net als de vorige beschikt deze over afferente vezels die zenuwimpulsen van de zintuiglijke organen naar het centrale zenuwstelsel transporteren. Zijn functie is het doorgeven van visuele informatie.

Paar 3

Soorten axonen: somatische motor en viscerale motor.

Deze zenuw is ook bekend als de oogbewegingszenuw. Deze is verantwoordelijk voor de beweging van de ogen en oogleden. Daarnaast heeft de parasympathische controle over de grootte van de pupillen.

Paar 4

Soorten axonen: somatische motor.

Dit vierde paar ontstaat in het mesencephalon. Het wordt ook wel de katrolzenuw genoemd. Deze bestuurt de ogen en stuurt signalen naar de bovenste schuine oogspier.

Paar 5

Soorten axonen: somatische sensorische en somatische motor.

Dit paar is ook bekend als de drielingzenuw en heeft motorische en sensorische functies. Ten eerste stuurt het commando’s naar de spieren die verantwoordelijk zijn voor het kauwen. Ten tweede verzamelt het ook informatie over aanrakingen, pijn en proprioceptieve informatie van de mond en het gezicht.

Paar 6

Soorten axonen: somatische motor.

Dit craniale paar is verantwoordelijk voor het naar buiten bewegen van het oog, zodat je langs je neus kunt kijken. Is dat niet ongelooflijk?

Paar 7

Soorten axonen: somatische sensorische en somatische motor.

Dit is ook bekend als een gezichtspaar. Dit komt door het feit dat het verantwoordelijk is voor de bewegingen van de gelaatsspieren. Daarnaast geeft hij de smaakzin aan het bovenste gedeelte van de tong. Het stuurt ook commando’s naar de traan- en speekselklieren.

Paar 8

Soorten axonen: speciale sensorische.

Deze wordt ook wel gehoor- en evenwichtszenuw genoemd. Deze is namelijk verantwoordelijk voor het gehoor en het evenwicht. Ook gaat deze zenuw over het ontvangen van informatie over wat we horen, en onze fysieke locatie.

Paar 9

Soorten axonen: somatische motor, viscerale motoren, speciale sensorische en viscerale sensorische motoren.

Dit paar is ook bekend als de tong-keelzenuw. Het is een gemengde zenuw, en uit zijn naam kunnen we dan ook een aantal van zijn functies afleiden:

• beweging van de keelspieren
• parasympathieke controle van de speekselklieren
• detectie van veranderingen van de bloeddruk in de aorta
• smaakzin in het voorste derde deel van de tong

Paar 10

Soorten axonen: viscerale motor.

Dit wordt ook wel de zwevende zenuw genoemd. Deze is verantwoordelijk voor de parasympathische controle van het hart, de longen en de buikorganen. Daarnaast bestuurt het ook het gevoel van viscerale pijn, de beweging van de keelspieren, maar ook informatie over de smaak.

Paar 11

Soorten axonen: somatische motor.

Dit wordt ook wel de bijkomende zenuw genoemd. Deze gaat over keel- en nekspierbewegingen.

Paar 12

Soorten axonen: somatische motor.

Dit craniale zenuwpaar, de nervus hypoglossus, draagt bij aan de werking van het slikken. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor de beweging van de tong en werkt hij samen met de craniale paren 9 en 10. Daardoor wordt het slikken optimaal uitgevoerd.

Zoals je kunt zien, kan beschadiging van de hersenzenuwen ernstige problemen opleveren voor het functioneren van ons lichaam. Als resultaat van beschadigingen in het lichaam, kunnen neurologische aandoeningen zich manifesteren. We hopen dat we je  hebben geholpen deze essentiële zenuwen in onze hersenen veel meer te begrijpen en te waarderen!