Wat is neurogenese precies en waarom is het belangrijk?

Er bestaat een wijdverspreide mythe die beweert dat neuronen zich slechts gedurende de kindertijd vormen. Dit is echter niet waar. Neurogenese is de geboorte van nieuwe cellen. Dit fenomeen vertegenwoordigt een sleutelfactor in de neuroplasticiteit.

Het speelt ook een essentiële rol in belangrijke processen zoals leren en geheugenopslag in de hersenen. Dit is een fundamentele ontdekking die wetenschappers momenteel onderzoeken.

Men heeft neurogenese maar heel recent ontdekt. In de jaren 60 hebben Altman en Das (1965) dit fenomeen bij knaagdieren aangetoond. Het was echter pas in 1998 dat het onderzoeksteam van Peter S. Eriksson het bij mensen ontdekte.

Gevolgtrekkingen uit eerder onderzoek (zie bijvoorbeeld de studie van Moreno R., Pedraza C. en Gallo M. uit 2013) tonen dit proces aan. Tijdens ons volwassen leven maken we nieuwe cellen aan. Het is bovendien van levensbelang dat we hun productie aanmoedigen.

Wil je ontdekken wat neurogenese is? Zou je graag weten waarom het zo belangrijk is? Blijf dan verder lezen!

Waar vindt neurogenese plaats?

Dit fenomeen treedt in de subventriculaire zone op (het lagere deel van de laterale ventrikels). Het gebeurt echter vooral in het subgranulaire gebied van de getande winding van de hippocampus (Ehnenger en Kempermann, 2007).

Deze structuur bevindt zich in de temporale hersenkwab. Het maakt deel uit van het limbisch systeem. Dit zijn enkele van de voornaamste functies van de hippocampus: functies die verbonden zijn met het geheugen, het leerproces, ruimtelijke oriëntatie en emotionele sturing.

Nieuwe cellen passen in twee categorieën

Ten eerste zijn er de stamcellen. Die kunnen zich gedurende onbepaalde tijd kopiëren.

Daarnaast hebben we de voorlopercellen. Die cellen hebben een beperkter vermogen om zich te splitsen en te vernieuwen dan de stamcellen (Arias-Carrión, 2007).

Waarom is neurogenese belangrijk?

Dit is het standpunt van Couillard-Després en anderen (2011):

“De aanhoudende voorraad van nieuwe zenuwcellen is afkomstig van reeds bestaande neurale stamcellen. Het treedt op om de uitvoering te vergemakkelijken van taken die afhankelijk zijn van de hippocampus. De daling of de blokkering van de neurogenese is namelijk verbonden met cognitieve achteruitgang.” 

Dit werpt een licht op het belang van leren en van het geheugen voor de ontwikkeling van nieuwe neuronen.

Als we dus ons hele leven lang nieuwe cellen willen aanmaken, dan moeten we activiteiten doen die de hersenen stimuleren.

Iets nieuws leren betekent niet alleen dat we een nieuwe vaardigheid verwerven. Het betekent ook dat we splinternieuwe zenuwcellen aanmaken. Een ander taal leren spreken, een instrument bespelen of een andere activiteit die de geest actief houdt, zal de productie van nieuwe cellen bevorderen. Onthoud dus dat het nooit te laat is om iets nieuws te leren.

Meer trainen, minder stress!

We weten dat lichamelijke activiteit stress laat dalen. Het helpt ons ook om in vorm te raken. Trainen bevordert echter ook de neurogenese. Dit is de stelling van Morales-Mira M. en Valenzuela-Harrington M. (2014).

“ Fysieke training stimuleert eigenlijk de neurogenese in de hippocampus van volwassen personen. Dit vertegenwoordigt een mogelijke therapeutische vertraging en herstel van hersenschade die veroorzaakt is door een letsel of door een ziekte.”

Wanneer we gestresseerd zijn, maakt de hypothalamus hormonen vrij. Die activeren de hypofyse waardoor die in staat is om glucocorticoïden (cortisol) vrij te maken. Als we de stroom van cortisol in het lichaam niet kunnen laten stoppen, dan zal het de zenuwcellen in de hippocampus aantasten. De neurogenese zal dan niet optreden.

Wanneer we trainen, regelen we het niveau van de glucocorticoïden. We stoppen dan de activatie van het hersencircuit dat stress veroorzaakt. Het zal dan voor de hippocampus gemakkelijker zijn om zich te vernieuwen. Samengevat betekent het dat een gestreste hippocampus de neurogenese niet laat gebeuren. Een gezonde hippocampus doet dit echter wel.

Besluit

Als we dus een gezonde geest willen behouden die blijft nieuwe cellen aanmaken, dan moeten we onze geest ook actief houden. We bezitten nu immers het vermogen om de neurogenese te stimuleren. Dat betekent dus dat we langer dan we dachten, een actieve geest kunnen hebben.

Lees, leer gitaar spelen, ga wandelen, mediteer, train… Er bestaan oneindig veel mogelijkheden. Je hebt dus niet langer een excuus. Zorg er vandaag nog voor dat jouw geest in vorm is!