Wat gebeurt er in je hersenen tijdens een orgasme?
Je zenuwstelsel (waarin je brein centraal staat) is een essentieel onderdeel van je lichaam. Je kunt er niet zonder — letterlijk. Het speelt ook een grote rol tijdens seks. Dus wat gebeurt er precies in je hersenen tijdens een orgasme? Waarom bestaat er een verschil tussen de intensiteit van het genot tussen mannen en vrouwen?
Veel hersenregionen en structuren worden geactiveerd tijdens de verschillende fases van fysieke, seksuele stimulatie en het orgasme. Wanneer ze overspoeld worden met zenuwprikkelingen uit de genitaliën, wordt het beloningssysteem van de hersenen gestimuleerd. Dit is ook de reden waarom je orgasmes ervaart — en alle andere fijne gevoelens die je tijdens seks tegenkomt.
De menselijke seksuele responscyclus
Volgens het model van Masters en Johnson, twee seksuologen, kunnen we de menselijke seksuele reacties in vier verschillende fases onderverdelen.
- Opwinding. Dit is het moment waarin genitale vasocongestie plaatsvindt. Hierdoor vloeit er meer bloed naar de genitaliën. Het is het begin van de seksuele responscyclus. Mannen krijgen een erectie en beginnen voorvocht aan te maken. Vrouwen maken een lichaamseigen glijmiddel aan en hun clitoris zwelt op.
- Plateau. Deze kan alleen worden bereikt wanneer de stimulatie voortgezet wordt. Bij mannen vindt er een aanvullende groei plaats in hun penis en testikels. Hun hart zal sneller gaan kloppen, hun lichaamstemperatuur wordt verhoogd, hun ademtempo ligt hoger en ze ervaren meer spierspanning. Bij vrouwen vindt een verder gevorderde fase van vasocongestie plaats, zwellen de schaamlippen op en zal de clitoris ook een eigen soort erectie krijgen en onderhouden. De andere fysieke reacties verschillen niet zoveel van die van de mannen.
- Orgasme. Dit is het moment waar er op lichamelijk vlak het meeste gebeurt en men veel persoonsgebonden, extreem aangename lichamelijke sensaties ervaart. Bij mannen uit dit zich in het aanspannen van hun anale sluitspier, de prostaat en de spiertjes aan de basis van hun penis. Naast een ejaculatie waarbij sperma wordt geloost, duren hun orgasmes meestal tussen de 3 en 10 seconden. Vrouwen ervaren ritmische samentrekkingen van hun spieren in hun vagina, hun baarmoeder, hun bekkenbodemspieren en hun anus. Deze orgasmes kunnen tot wel 20 seconden duren.
- Resolutie. Dit is de terugkeer naar het basisniveau van de fysiologische functies. De zogenaamde ‘ongevoelige periode’ bij de meeste mannen begint, waarbij het fysiek onmogelijk voor hun is om nog een orgasme te ervaren.
Het zenuwstelsel: de hersenen tijdens een orgasme
Al de bovengenoemde lichamelijke reacties terzijde, hebben de hersenen tijdens een orgasme de controle. Het is hiervan afhankelijk of je er een kunt krijgen (als we de wijze van lichamelijke stimulering even buiten beschouwing laten). Je brein heeft echter ook nog een loyale partner: de rest van het zenuwstelsel. Zonder je perifere zenuwen en je ruggenmerg, kunnen de zenuwimpulsen je hersenen niet bereiken, waardoor een orgasme dus onmogelijk wordt. Nu gaan we dus kijken naar de hersenen tijdens een orgasme.
De zenuwen die meespelen tijdens een orgasme
Je genitale regionen huisvesten een enorm aantal zenuwen. Deze zenuwen sturen informatie over wat je meemaakt naar je hersenen. Elk van deze zenuwen en hun uiteinden veroorzaken verschillende effecten binnen ons lichaam. De clitoris alleen bevat al zo’n 8.000 zenuwuiteinden! Stel je dus eens voor hoe intens lichamelijke sensaties bij vrouwen kunnen zijn, en hoeveel dingen er in je hersenen tijdens een orgasme gebeuren!
Deze genitale zenuwen communiceren met andere, grotere zenuwen. Deze versturen de impulsen vervolgens door naar de achterzijde van je rug. Hierna volgen ze je ruggenmerg naar de hersenen. De zenuwen die de grootste rollen spelen tijdens het krijgen van een orgasme, zijn:
- Plexis hypogastricus inferior en superior. Deze sturen signalen vanaf de baarmoeder (bij vrouwen) en de prostaat (bij mannen).
- Pudendum. Dit omvat de externe genitaliën, met name bij vrouwen.
- Nervus vagus. Deze stuurt signalen vanaf de vagina, de baarmoedermond en de baarmoeder.
Het genotcentrum van het brein
Wanneer de opwindingsfase begint, stuurt je brein een signaal waardoor meer bloed naar je seksuele organen gestuurd wordt. Dit is een reflectie van seksuele, fysieke en psychologische stimulatie. Dit wordt gestimuleerd door het zogeheten parasympathisch zenuwstelsel, welke het spijsverteringssysteem tot rust brengt. Denk aan het ‘rest and digest’- (‘rust en verteer’) principe. Daarom is het belangrijk dat je eerst rustig bent als je seks hebt.
Het aantal hartslagen per minuut zal iets omhoog gaan bij zowel mannen als vrouwen. In dit geval — inmiddels tijdens de plateaufase — is er steeds meer gaande in het sympathische zenuwstelsel. Dit brengt veel belangrijke fysiologische veranderingen teweeg die bij beide geslachten ongeveer gelijk oplopen.
Inmiddels sturen de zenuwen in je genitaliën aangename signalen naar het genotcentrum in je hersenen, zoals we al eerder besproken hebben. Dit wordt ook wel het beloningssysteem genoemd. Dit systeem onderscheid belonend en motiverend gedrag en stimuli van alles dat niet binnen die categorieën valt. Als de stimulatie wordt voortgezet, zullen nog meer structuren binnen het brein geactiveerd worden.
Hier volgen een paar van deze structuren: de amygdala, die een rol speelt bij emotionele regulatie; de nucleus accumbens, die het dopamineniveau in je hersenen reguleert; het cerebellum, dat controle uitoefent over je spieren; de hypofyse, die endorfines en oxytocine reguleert.
Activatie van andere hersengebieden
Het hele proces is echter niet alleen afhankelijk van het beloningssysteem van je hersenen. Onderzoekers hebben met behulp van MRI-scans kunnen zien welke delen van de hersenen tijdens een orgasme worden geactiveerd. Met dank aan dit onderzoek — dat 30 jaar heeft geduurd! — hebben ze het een en ander kunnen ontdekken. Hersenactiviteit is bijvoorbeeld vergelijkbaar tussen mannen en vrouwen en er zit weinig verschil tussen hun seksuele reacties op orgasmes.
In beide gevallen wordt de werking van de laterale orbitofrontale cortex als het ware gedempt. Dit is het deel van het brein dat over redenering en controle gaat. Dat wordt in principe tijdens een orgasme eventjes compleet stilgelegd.
Maar bij vrouwen worden meer regionen stilgelegd tijdens een orgasme dan bij mannen. Misschien is het daarom zo dat het intense genot bij vrouwen langer duurt. Bij vrouwen wordt ook nog eens het zogenaamde periaqueductaal grijs geactiveerd, waardoor onze vecht-of-vluchtreactie aangewakkerd wordt. Ook wordt in verschillende gebieden de hersenschors geactiveerd die geassocieerd wordt met pijn. Dit suggereert dat er een relatie bestaat tussen het ervaren van pijn en het ervaren van genot.
Bovendien heeft er ook nog een studie plaatsgevonden waar men het precieze onderdeel van onze hersenen heeft ontdekt dat controle heeft over onze orgasmes. Dit onderdeel is de grijze materie van de dorsolaterale pons, wat in onze hersenstam ligt. De onderzoekers concludeerden dat dit de regio is die verantwoordelijk is voor ejaculatie en het orgasme en niet discrimineert tussen geslachten. Interessant, toch?