Therapie-resistente depressie

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Therapie-resistente depressie (TRD) is het type depressie dat niet op gewone medicatie lijkt te reageren. Deze mensen proberen een verscheidenheid aan voorgeschreven medicatie en verschillende soorten therapie zonder enige verbetering te zien. Maar uit ervaring weten we dat ze vroeg of laat een behandeling zullen vinden die hen positieve resultaten verschaft.

Deze omschrijving van TRD zorgt nog steeds voor veel onenigheid. Volgens het NICE (National Institute for Health and Care Excellence) is het eerder een willekeurige vorm van diagnosticeren. Men stelt dan bij iemand de diagnose therapie-resistente depressie nadat ze twee soorten antidepressiva geprobeerd hebben en de gewenste veranderingen niet zien.

Organisaties als The British Association for Psychopharmacology stellen dat we deze diagnose kunnen toepassen in gevallen waarbij de patiënt verschillende combinaties van medicatie geprobeerd heeft zonder enige verandering. Tot nu toe hebben deskundigen geen overeenstemming bereikt. Maar wat we met zekerheid kunnen zeggen, is dat bijna 30% van de patiënten die de diagnose depressiestoornis krijgen, geen verbetering ervaren.

In deze gevallen voelen vele deskundigen zich gedwongen om hun diagnose opnieuw te evalueren. Het feit is dat er soms sprake is van onderliggende stoornissen die nog niet herkend zijn. Laten we deze kwestie eens nader bekijken.

Therapie-resistente depressie: wanneer medicatie faalt

We moeten van bij het begin één ding verduidelijken: depressie kan behandeld worden. Wat ook het type depressie is, deze stoornis is veelzijdig. De therapie zal dus ook veelzijdig zijn. Dit betekent dat de behandeling medicatie, psychotherapie, socialisatie, enzovoort kan omvatten.

Dit geldt dus ook voor de therapie-resistente depressie. Maar in deze gevallen moeten we consequent en volhardend zijn om de juiste behandeling te vinden. Want alleen dan zal de patiënt (die verschrikkelijk lijdt) de verbetering ervaren die hij nodig heeft.

Anderzijds mogen we ook niet vergeten dat het bewezen is dat antidepressiva doeltreffend zijn. Uiteraard zijn er enkele kanttekeningen. Patiënten moeten bijvoorbeeld gedurende minimum zes weken de geschikte dosis innemen vóór ze verbetering zien.

Maar wanneer er geen verbetering is en de patiënt blijft zich slecht voelen, dan kan dit verwoestend zijn. Het kan zelfs nog erger zijn wanneer hij het vertrouwen in zijn arts verliest en zich sceptisch begint te voelen over het proberen van nieuwe behandelingen.

Omgaan met therapie-resistente depressie is in elk geval geen eenvoudig proces. Dat betekent dus dat de behandeling een stevig engagement vereist van de kant van de patiënt. Bovendien is ook de steun van de familie essentieel.

Wanneer de behandeling niet werkt

Stel dat de patiënt al twee soorten antidepressiva geprobeerd heeft maar zonder succes. Dan is dit het eerste wat de arts moet doen vóór hij een behandelingsplan opmaakt:

• Ga eerst na of de patiënt zijn behandeling opgevolgd heeft (de voorgeschreven dosis en de hoeveelheid tijd).
• Check ook of de patiënt nog andere soorten medicatie (met of zonder voorschrift, en met inbegrip van “natuurlijke” medicatie) inneemt die de doeltreffendheid van de medicatie kunnen verstoren.
• Overweeg ook andere mogelijke gezondheidsproblemen, zoals cardiovasculaire, neurologische of hormonale aandoeningen.
• Evalueer of de patiënt de juiste diagnose gekregen heeft. Want de reden dat een depressiestoornis resistent is voor behandeling, is vaak dat de patiënt nog andere stoornissen heeft. Dat kan een bipolaire stoornis, een borderline persoonlijkheidsstoornis, enzovoort zijn.

Het laatste punt maar niet minder belangrijk is dat je zeker moet zijn dat de patiënt zich volledig bewust is van zijn ziekte en gemotiveerd om veranderingen door te voeren. We weten al dat chemische bestanddelen doeltreffend en onmisbaar zijn in de behandeling van depressie. Maar we hebben ook een zekere mate van engagement vanwege de patiënt nodig om het therapeutisch proces optimaal te laten verlopen.

Strategieën die een persoon met een therapie-resistente depressie helpen

Eén ding is nu heel duidelijk. Een individu lijdt aan een therapie-resistente depressie wanneer hij niet reageert op een behandeling met medicatie. Maar wat met de psychotherapeutische benadering?

Is dit niet nuttig in deze gevallen? Eigenlijk bestaat er geen enkel sluitend onderzoek over dit onderwerp. We weten alleen wat er gebeurt wanneer een persoon met een depressiestoornis geen verbetering merkt met antidepressiva. Deze persoon zal vaak ook geen positieve effecten behalen door middel van therapie.

Je moet ook onthouden dat dit type depressie een ernstige stoornis van de gemoedstoestand is. Het vereist dus psychoactieve medicijnen. Wanneer deze dan niet werken, doen gezondheidsdeskundigen meestal het volgende:

• De dosis veranderen.
• Overschakelen naar een andere soort antidepressiva.
• Verschillende soorten antidepressiva combineren.
• De doeltreffendheid van de antidepressiva verbeteren door ook andere medicijnen te laten gebruiken, zoals:
  • Antipsychotica.
  • Lithium.
  • Anti-epileptica.
  • Tri-joodthyronine.
  • Pindolol.
  • Zink.
  • Benzodiazepinen.

Twee technieken voor therapie-resistente depressie

Tot voor kort bevatte de behandeling voor TRD soms electroconvulsietherapie die altijd een controversiële behandeling blijft. Maar in de voorbije jaren zijn toch twee interessante therapieën op de voorgrond getreden:

• Transcraniële magnetische stimulatie (TMS) is een niet-ingrijpende en pijnloze stimulatie van de hersenschors. Op een gecontroleerde manier beïnvloedt het de normale hersenactiviteit. Dankzij deze “neuromodulatie” is de kans groter dat de medicijnen effect zullen hebben. Het individu zal ook ontvankelijker zijn voor psychologische therapie.
• Een andere interessante therapie is de stimulatie van de nervus vagus. Verschillende studies tonen aan dat stimulatie van de nervus vagus gunstig kan zijn om een depressiestoornis te behandelen. Bij deze methode stimuleert een klein elektrisch toestel de zenuw die in contact staat met de hersenen. Dit helpt om de patiënt rustiger te maken en stress, angstgevoelens en negatieve gedachten te verminderen.

Wat moet ik doen als ik aan een therapie-resistente depressie lijdt?

• Als de behandeling niet onmiddellijk werkt, geef dan niet op.
• Zie in dat je arts wellicht je dosis moet veranderen, een ander medicijn voorschrijven of de combinatie van verschillende medicijnen proberen. Wees geduldig en vertrouw op je arts en het proces.
• Onthoud dat elk geval van depressie anders is. Je arts moet een behandeling vinden die het best voor jou werkt. Probeer dus met met hem of haar samen te werken.
• Als je andere medicatie neemt, laat dit dan zeker je arts weten.
• Tot slot moet je je gezondheid beschermen en proberen om een gezonde levensstijl te behouden. Soms kunnen een slecht voedingspatroon of een verslaving de behandeling in de weg staan.

Onthoud tenslotte ook dat hoewel ons lichaam en onze geest ingewikkeld zijn, dit niet betekent dat je het recht niet hebt om je goed te voelen. Je hebt het recht om vrij te zijn van je depressie. Wees niet bang om het advies van gekwalificeerde beroepskrachten te volgen. Uiteindelijk zullen zij de juiste combinatie vinden die voor jou zal werken.