Scheidingsangst: waarom hechting goed is voor kinderen

Angststoornissen zijn breed en er zijn verschillende typen te onderscheiden. Een daarvan is de verlatingsangststoornis, die zich meestal ontwikkelt als gevolg van verwondingen uit de kindertijd.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Laatste update: 04 december, 2023

Scheidingsangst kan elk kind overkomen en is in staat om hun dagelijkse leven sterk te beïnvloeden. We kunnen allemaal bedenken wat voor problemen angst creëert bij volwassenen, toch? Niet alleen voor de geestelijke gezondheid, maar ook op lichamelijk niveau.

En zijn we het er niet allemaal over eens dat kinderen veel minder goed in staat zijn om hun emoties te reguleren?

De waarheid is, helaas, dat kinderen vast kunnen komen te zitten in bepaalde emotionele staten van zijn die hun jeugd veranderen in een droevige tijd. Maar er kan zich ook precies het tegenovergestelde voordoen.

Een van de waarheden die kinderen zich eigen moeten maken, is dat de mensen die belangrijk voor hen zijn, hen niet voor altijd zullen verlaten als ze even weggaan.

Wat is scheidingsangst?

Scheidingsangst is de angst die kinderen voelen wanneer ze gescheiden worden van hun ouders of de mensen aan wie ze het meest gehecht zijn. Het is normaal dat deze emotie zich voordoet bij kinderen die nog zeer jong zijn, maar het is ook normaal dat de emotie vrij snel weer verdwijnt.

En dit komt doordat ze deze tijdelijke scheidingen als normaal gaan zien wanneer ze merken dat hun ouders eigenlijk elke keer dat ze weggaan ook weer terugkomen. Ze ervaren het niet meer als verlating, alleen een tijdelijke afwezigheid. Dus wanneer wordt het een probleem?

Scheidingsangst wordt schadelijk wanneer de angst erg intens is of wanneer de scheiding niet genormaliseerd is. Uiteindelijk kan het een pathologie worden: separatieangststoornis.

Diagnostische criteria voor scheidingssangst

Om vast te kunnen stellen dat het gaat om scheidingsangst, moet het kind tekenen van minstens drie van deze symptomen vertonen:

• Overmatig en chronisch ongemak wanneer het wordt gescheiden van zijn huis of de mensen waar hij het meest aan gehecht is.
• Weigeren om ergens anders te slapen dan thuis of ergens waar het niet in de buurt is van iemand waar hij erg aan gehecht is.
• Wanneer het kind zich overdreven of voortdurend zorgen maakt over de mogelijkheid om de mensen te verliezen waaraan hij het meest gehecht is. Of de angst dat deze mensen iets zal overkomen, zoals ziekte, verwonding, een natuurramp of de dood.
• Het kind maakt zich overdreven en voortdurend zorgen over de mogelijkheid dat iets hem zal scheiden van een persoon waaraan hij gehecht is. (Zoals verdwalen, worden ontvoerd, een ongeluk krijgen of ziek worden.)
• Constant weigeren om de deur uit te gaan, of het nu ver van huis is, naar school, werk of een andere plaats. Allemaal vanuit de angst voor scheiding.
• Voortdurend of overdreven bang zijn om alleen te zijn of zonder de mensen aan wie het het meest gehecht is, thuis of elders.
• Terugkerende nachtmerries over scheiding.
• Terugkerende klachten over lichamelijke symptomen wanneer het een scheiding ervaart of voelt aankomen. Voorbeelden zijn hoofdpijn, buikpijn, misselijkheid en braken.

Bovendien moeten de angst en vermijding constant zijn en minstens vier weken of langer duren. Daarom kan het het leven van kinderen enorm beïnvloeden.

Het resulteert in enorm ongemak voor de kinderen die het ervaren. Eigenlijk zijn het niet alleen de kinderen die lijden. Ook de volwassenen lijden wanneer ze zien dat hun kind ergens zoveel moeite mee heeft.

Wat zijn de oorzaken van scheidingsangst?

Scheidingsangst kan sociaal isolement, slechte academische prestaties en andere psychologische en emotionele problemen veroorzaken. Maar dat is nog niet alles.

Er is ook vastgesteld dat het slaapproblemen en conflicten tussen familieleden kan veroorzaken. Daarom is het belangrijk om te weten welke factoren een rol spelen bij kinderen die problemen ontwikkelen met scheiding.

Om te beginnen is het schadelijk voor kinderen om constant bij hun ouders te zijn. Dat betekent niet dat ouders geen tijd met hun kinderen moeten doorbrengen. Het betekent echter wel dat er momenten moeten zijn waarop het kind en de ouders van het kind niet samen zijn. Waarom?

Omdat als er nooit sprake is van momenten waarop de ouders en het kind niet samen zijn, het kind hier ook niet aan gewend kan raken. En dan zal het waarschijnlijk overdreven reageren wanneer de scheiding onvermijdelijk is.

Om het anders te zeggen, een kind zal alleen problemen met scheiding ontwikkelen als het veel kansen krijgt om er problemen mee te ontwikkelen. Meestal is het het beste om te beginnen met korte afwezigheden en deze vervolgens uit te breiden.

Ook kunnen onverwachte of traumatische situaties de angst van het kind beïnvloeden of ervoor zorgen dat hij emotioneel achteruitgaat. Bijvoorbeeld naar school gaan, naar het ziekenhuis gaan of de dood van een familielid.

Hoe ouders kunnen helpen

Tot slot zijn er helaas ook ouders die het afhankelijke gedrag van hun kinderen onbewust versterken. Dit doen ze door het moment van scheiding nog enger te maken. In dit artikel hebben we het over scheidingsangst bij kinderen, maar er zijn ook ouders die hun eigen angst voor scheiding overbrengen op hun kinderen.

Hierdoor zullen deze kinderen niet erg onafhankelijk zijn. Waarschijnlijk zullen ze te veel vertrouwen op het contact en de bescherming van hun ouders. Daarom is het ook zo belangrijk dat de mensen aan wie ze gehecht zijn hen beetje bij beetje aanmoedigen om onafhankelijk te zijn.

Als je dat kunt doen, doe je er alles aan om ervoor te zorgen dat je kinderen niet overmand worden door angst wanneer je hun tijdelijk alleen laat.

Afbeeldingen met dank aan Chinh Le Duc, Dmitry Ratushny en Viktor Jakovlev.