Reactieve depressie: wanneer de gebeurtenissen ons overweldigen
Een sterfgeval, een scheiding, stress op het werk, een aanhoudend gezinsdrama… Een reactieve depressie kan uit verschillende oorzaken voortkomen. De kenmerken van deze aandoening zijn depressie, wanhoop en prikkelbaarheid. Deze vorm van depressie treedt altijd op als een reactie op één of meerdere heel specifieke externe gebeurtenissen. Want op elk moment kunnen die ons overweldigen.
We weten allemaal dat het niet altijd gemakkelijk is om de oorzaak van een depressie vast te stellen. Want fysiologische, persoonlijke en omgevingsproblemen kunnen soms een heel ingewikkeld web weven dat we moeilijk kunnen ontrafelen. Maar we mogen met zekerheid zeggen dat er in vele gevallen een redelijk duidelijk oorzaak is. De patiënt kan de stress die optreedt niet aan. Dat leidt tot een reeks psychologische processen die uitputtend en verlammend zijn.
Een situationele of reactieve depressie is in het klinische veld de stemmingsstoornis die het meeste voorkomt. Deze aandoening begrijpen kan ons in zekere zin bewust laten worden van een eenvoudig feit binnenin onszelf. We zijn allemaal vatbaar voor deze aandoening.
Naast de fysiologische oorzaken zijn er altijd dingen die we niet altijd onder controle hebben. Vicente Aleixandre zei het in één van zijn gedichten. “omdat het leven moeilijk is, zo moeilijk dat het niet genoeg is om op een agressieve manier verder te roeien. Soms lopen we vast.”
Wat is een reactieve depressie en wat zijn de symptomen?
Er is een duidelijk feit dat de meesten onder ons al meer dan eens vastgesteld hebben. Wanneer het leven ons op één of andere manier raakt (een diefstal, je baan verliezen, ontrouw van je partner…), dan ondergaan we de effecten niet allemaal op dezelfde manier. Sommigen hebben, om wat voor reden dan ook, betere hulpbronnen, een grotere psychologische flexibiliteit of een sterkere, weerbaardere geest.
Aan de andere kant ervaren sommige mensen de klap even hard als wanneer iemand een voorwerp naar de voorruit van een auto gooit. Maar het kan weken duren vóór de symptomen van een reactieve depressie zich beginnen te vertonen.
De symptomen van een reactieve depressie
We wijzen er zo vaak op dat geen enkele psychologische stoornis bij elke patiënt een exacte symptomatologie vertoont. Bovendien is er soms sprake van een heel heterogeen en ingewikkeld klinisch beeld. In het geval van een reactieve depressie moeten we ook nog een ander aspect vermelden. Het is nauw verbonden met de persoonlijkheid van de patiënt. Maar meestal zijn sommige van de volgende typische symptomen duidelijk:
- Bij alle patiënten is het gevoel van verdriet en verslagenheid een veelvoorkomend symptoom. Deze emotionele toestand treedt op na de gebeurtenis die de patiënt beschouwt als datgene wat zijn toestand uitlokt.
- De patiënt verliest interesse in alle activiteiten. Er is ook een gebrek aan genot, motivatie of het vermogen om de dagelijkse taken uit te voeren.
- Ze ervaren een volledig verlies van energie. Zelfs eenvoudig opstaan ‘s ochtends vraagt een grote inspanning.
- Ze voelen zich schuldig en hebben extreme negatieve gedachten.
- De focus ligt alleen op de negatieve aspecten van alles dat hen omringt.
- Er is nog een feit dat specialisten helpt om een onderscheid te maken tussen een endogene en een reactieve depressie. Bij de laatste vorm is er geen sprake van overdreven lichamelijke symptomen. Patiënten vertonen dus geen buitensporige spierpijn, hoofdpijn of gewichtsverlies. Ze hebben wel last van slapeloosheid of hypersomnie.
Welke factoren maken ons vatbaar voor een reactieve depressie?
Er lopen meerdere onderzoeken die ons meer inzicht verschaffen in de anatomie van deze vorm van depressie. Neuropsychiaters zoals Jin Mizushima, leggen uit dat de persoonlijkheid een beslissende factor is. Maar ze stellen ook dat er nog andere bepalende factoren zijn. We zullen nu enkele van die aspecten bekijken.
- Mensen die voortdurend blootgesteld worden aan stressvolle situaties, lopen meer kans om deze aandoening te ontwikkelen.
- Dat is ook zo voor perfectionisten of personen die veel van zichzelf eisen.
- Bij een endogene depressie is er meestal een genetische factor. Maar bij een reactieve depressie wegen andere factoren zwaarder, zoals bijvoorbeeld een laag zelfvertrouwen en een levensstijl die zich op externe dingen focust. Alles wat er gebeurt, succes of mislukking, hangt dan af van externe gebeurtenissen.
De behandeling van een reactieve depressie
We hebben het in het begin van dit artikel al gesteld. Een reactieve depressie is één van de stoornissen die bij de bevolking het meest voorkomt. Meestal treft het jonge vrouwen. Maar hoewel het zoveel voorkomt, kunnen we toch zeggen dat deze vorm van depressie de beste prognose heeft van alle soorten depressie. Met de professionele hulp van een therapeut die werkt vanuit de cognitieve gedragstherapie, zal men in het algemeen de beste resultaten behalen.
Het is fundamenteel dat je een psycholoog raadpleegt. Want zo kan je beginnen met de stressvolle gebeurtenissen aan te pakken die tot de aandoening van de patiënt geleid hebben. Men zal de confrontatie met die problemen aangaan en de opstapeling van emoties sturen. Daarnaast bevordert men een geschikte cognitieve herstructurering die positiever gedrag kan laten ontstaan. Dit is ongetwijfeld één van de beste benaderingen.
Bovendien mogen we ook het farmacologische aspect niet negeren. Want er zijn ook antidepressiva die verlichting kunnen bieden, zoals SSRI’s, ISRN’s of tricyclische medicatie.