Lezen en de hersenen: weet jij wat lezen kan doen voor je hersenen?
Sommige dingen hebben de kracht om positieve veranderingen in je hersenen te veroorzaken. Een daarvan is lezen. Lezen doet echt een aantal fascinerende dingen met je hersenen. Wat weten we over lezen en de hersenen? Hoewel niet elk boek deze kracht heeft, tonen verschillende studies aan dat het lezen van verhalen over personages, echt of fictief, misschien wel een van de meest transformerende activiteiten is die je kunt uitvoeren.
In de huidige wereld vragen veel mensen zich af waar literatuur überhaupt goed voor is. Ze zeggen dat je dezelfde voordelen kunt halen uit het kijken van een film, en dan nog makkelijker. Een boek en alle woorden die erin staan, moeten het opnemen tegen speciale effecten. Niet iedereen bereikt tijdens het lezen het punt waarop hij het gevoel heeft dat hij zelf in het verhaal zit. Daarom zien sommigen het verhaal liever op een scherm.
“De kunst van het lezen is in grote mate de kunst om het leven in boeken te herontdekken en om het leven dankzij hen nog beter te begrijpen.”
-André Maurois-
Het is echter duidelijk dat lezen een heel andere ervaring biedt dan naar een film kijken. Allereerst vereist lezen meer concentratie, abstractie en verbeeldingskracht. Ten tweede zijn de veranderingen die het veroorzaakt in de hersenen veel intenser en langduriger. Laten we eens kijken wat experts erover te zeggen hebben…
Lezen en de hersenen: veranderingen in perceptie
Je perceptie van de wereld verandert wanneer je leest. Volgens Keith Oatley, hoogleraar cognitieve psychologie aan de Universiteit van Toronto, is het lezen van een goed beschreven passage gelijk aan het zien van dezelfde scene in een film.
Je geest maakt gebruik van onthouden objecten die lijken op de objecten die in de passage worden omschreven. Het is net zoiets als een mentale foto maken. Er zijn daarom meerdere processen tegelijkertijd aan het werk. Deze processen omvatten geheugen, perceptie en creativiteit.
Na het lezen van verschillende passages met gedetailleerde beschrijvingen, kunnen we vervolgens een album van scènes maken. Het album is uniek voor elk individu en niet overdraagbaar. Je geest coördineert al deze elementen, waarbij het associaties maakt tussen wat je leest en wat je weet. Dit produceert veranderingen in je hersenen in termen van perceptie en intelligentie.
Lezen en de hersenen: lezen is hetzelfde als ervaren
Onderzoeker Raymond Mar, psycholoog aan de Universiteit van York, ging nog verder. Volgens zijn studies over dit onderwerp lijkt alles erop te wijzen dat de hersenen geen goed onderscheid maken tussen de dingen die je hebt ervaren en de dingen waarover je hebt gelezen. Iets soortgelijks gebeurt er wanneer je naar een film kijkt, maar met lezen is het een intiemere en intensere ervaring. Het veroorzaakt veel grotere veranderingen in de hersenen.
Onze hersenen gedragen zich op dezelfde manier wanneer we ons een verhaal voorstellen als wanneer we het echt ervaren. Dr. Mar stelt dat wanneer iemand leest over iets wat een bepaald personage doet, de hersengebieden die nodig zijn om deze handeling uit te voeren, ook in onze hersenen worden geactiveerd. Met andere woorden, we ervaren het lezen van een verhaal alsof we zelf het personage zijn.
Deze veranderingen die in de hersenen worden geproduceerd, zijn zelfs gelokaliseerd door middel van neuroimaging. Wanneer een personage bijvoorbeeld loopt, worden de gebieden van de motorfunctie die geassocieerd zijn met lopen geactiveerd in de hersenen.
We ervaren letterlijk wat we lezen, en dit is allemaal te wijten aan een bepaald type neuron: spiegelneuronen. Ja, dezelfde neuronen die ons bijvoorbeeld een geeuw doen na-apen wanneer we iemand anders zien gapen. De neuronen die een baby laten glimlachen als iemand naar hem glimlacht.
Lezen en de hersenen … en empathie
Onderzoekers hebben veel aandacht besteed aan de veranderingen die lezen in de hersenen veroorzaakt met betrekking tot empathie. Om te beginnen hebben ze ontdekt dat de delen van de hersenen die gebruikt worden om de handelingen van bepaalde personages te lezen en te begrijpen, dezelfde zijn als de delen die gebruikt worden om andere mensen te begrijpen. Uiteindelijk is het onderliggende proces van beide ervaringen een communicatieproces.
Aan de ene kant ervaren we wat het personage doet alsof we zelf degenen zijn die het doen. Aan de andere kant verbeteren we ook ons vermogen om anderen te begrijpen en situaties en emoties te verbinden. Samenvattend: lezen is een manier om empathie te oefenen en te voeden. Op de een of andere manier veranderen we onze zienswijze wanneer we een verhaal lezen.
Dr. Mars geeft daar een duidelijk voorbeeld van. Hij noemt het voorbeeld van een personage met een handicap. Als de ervaringen van het personage in voldoende detail worden verteld, zullen we op een gegeven moment begrijpen hoe hij zich werkelijk voelt. Dit is zelfs zo als we zelf helemaal geen handicap hebben. Met andere woorden, we leren om onszelf werkelijk in een ander te verplaatsen.
Dit zijn slechts enkele van de voordelen die lezen kan bieden. Er worden tientallen veranderingen in de hersenen veroorzaakt wanneer we even rustig gaan zitten om een boek te lezen en ons laten meeslepen door het verhaal. Een goed boek transformeert ons. Het helpt ons om te groeien, contact te maken met de rest van de mensheid en zelfs om slimmer worden.