Hoe kunnen we onze persoonlijkheid veranderen?
Hoe vaak horen we iemand uitleggen dat ze niet kunnen veranderen omdat ‘dat is wie ze zijn’? Hoe vaak heb je het gevoel dat je niet anders kunt handelen omdat je bepaalde neigingen hebt? In beide gevallen hebben we het over persoonlijkheid: de reeks eigenschappen die ons definiëren en ons uniek maken. Maar… in welke mate kunnen we onze persoonlijkheid veranderen?
Persoonlijkheid is niet iets dat volledig wordt gedefinieerd door onze genen. Om die reden kunnen we ingrijpen en wijzigingen aanbrengen. Laten we een klein experiment uitvoeren en terugkijken naar je verleden. Je zult je realiseren dat je delen van je persoonlijkheid hebt behouden en andere niet. Misschien ben je nu vriendelijker of directer, ordelijker of chaotischer, melancholischer of levendiger, etc.
Dit is zo’n belangrijk concept in de psychologie. In dit artikel zullen we praten over wat persoonlijkheid is en hoe we veranderingen daarin bewust kunnen beïnvloeden.
Wat is persoonlijkheid?
Er zijn verschillende definities van persoonlijkheid, te veel in de werkelijkheid. De meesten zijn het er echter over eens dat de persoonlijkheid een psychologische constructie is die verwijst naar de groep eigenschappen (psychische kenmerken) die een individu heeft en die hun neigingen van gedrag, gedachte en emotie bepalen.
Binnen alle persoonlijkeidskenmerken die bestaan, kunnen we twee typen vinden: temperamenteigenschappen en karaktertrekken. Temperament is een vorm van gedrag die een grotere genetische en biologische lading heeft (we zijn geboren met deze kenmerken). Karaktertrekken zijn het resultaat van de interactie tussen de persoon en de omgeving.
Kortom, binnen de groep van temperamenteigenschappen vinden we enkele die fundamenteel en universeel zijn, zoals: zoeken naar nieuwe dingen, vermijden van pijn, beloningsafhankelijkheid en volharding. En aan de andere kant, in de groep van karaktertrekken zijn zelfsturing (vertrouwen en het vermogen om gedrag te richten op doelen die waardevol voor ons zijn), samenwerking en transcendentie (de smaak voor het esthetische en spirituele).
Al deze eigenschappen, zowel temperament als karakter, vormen persoonlijkheid en onderscheiden ons van anderen. Met andere woorden, alle mensen hebben deze eigenschappen en we differentiëren ons volgens de mate waarin we de ene eigenschap boven de andere vertonen. In de psychologie zeggen we technisch gezien niet dat iemand niet impulsief is of dat hij volhardend is. We zeggen eerder dat iemand een zeer lage impulsiviteit heeft of een zeer hoge volharding heeft, omdat deze eigenschappen op een schaal liggen.
“We hebben allemaal zowel licht als donker in ons. Het gaat erom op welke manier we kiezen om te handelen. Dat is wie we echt zijn.’
– J.K. Rowling –
Kunnen we onze persoonlijkheid veranderen?
Het antwoord is heel duidelijk: ja, we kunnen onze persoonlijkheid veranderen. We kunnen ook de richting en mate beïnvloeden waarin we willen dat de transformatie plaatsvindt. Hoewel een deel van onze persoonlijkheid wordt geërfd, is het geen definitief onderdeel van onze genen, zoals in het geval van sommige syndromen (bijvoorbeeld: het fragiele-X-syndroom of het syndroom van Down). En persoonlijkheid is één van de filters die we gebruiken om ons te verhouden met de wereld. De wereld is een veranderende omgeving, dus een systeem dat het vermogen moet hebben om te veranderen.
Redenen waarom het misschien moeilijk is om te veranderen
Karaktertrekken zijn gemakkelijker te veranderen. Ze hebben minder genetische invloed en we ontwikkelen ze (voornamelijk) door interactie met de omgeving. Wanneer we op zoek zijn naar een verandering van temperamenteigenschappen, zoals impulsiviteit, is de persoon tijdens de therapie meestal beter bestand tegen verandering. Met doorzettingsvermogen en toewijding kunnen we in veel gevallen echter positieve resultaten behalen.
Zelfs voor oudere mensen is het veranderen van hun persoonlijkheid mogelijk. Wat meestal gebeurt, is dat hoe ouder de persoon, hoe meer weerstand hij heeft om te veranderen. Dit zou een verandering van een manier van zijn betekenen, de manier waarop we onszelf identificeren en herkennen. Dit staat al jaren op een laag pitje.
Om deze reden vermijdt de persoon vaak het veranderen van sommige kenmerken van zijn persoonlijkheid. Ook gebruikt hij excuses zoals zijn leeftijd of zegt hij: “Ik ben zo en ik ben mijn hele leven zo geweest.” Maar dit zijn uitvluchten! Onze persoonlijkheid veranderen is mogelijk, ongeacht onze leeftijd, en wij zijn de enigen die grenzen aan deze veranderingen stellen. Dat gezegd hebbende, nu is de grote vraag: hoe kunnen we onze persoonlijkheid veranderen?
Hoe kunnen we onze persoonlijkheid veranderen?
Om veranderingen in persoonlijkheid waar te nemen, is diepgaand en constant psychologisch werk noodzakelijk. In de eerste plaats is het essentieel dat de persoon echt wil veranderen. En in de tweede plaats moeten kleine dagelijkse veranderingen op korte termijn worden vastgesteld.
Veranderingen die blijvend en positief zijn, zijn ontwikkelingen die al jaren evolueren. Als je van plan bent je persoonlijkheid van de ene op de andere dag te veranderen omdat je manier van zijn je problemen bezorgt, moet ik helaas zeggen dat je missie al mislukt is, alleen vanwege je aanpak. Je gaat ‘op je gezicht vallen’. Aan de andere kant, als je in staat bent om in zo’n korte tijd te veranderen (soms gebeuren er wonderen), is het meest waarschijnlijke dat je snel terug zult gaan naar de manier waarop je was.
Denk eraan: je hebt tijd nodig om je psychologische systeem te herstructureren en op een andere manier te leren functioneren. Je moet identificeren welke eigenschappen je wilt veranderen en welke dagelijks gedrag deze eigenschappen weerspiegelen. We raden je aan een lijst te maken met alles wat je wilt wijzigen en aan de slag te gaan met die transformaties die minder centraal in je staan of waarvan je denkt dat die minder moeilijk voor je zullen zijn. Meestal wordt de een geassocieerd met de ander.
“Identiteit is voor mij een deel van het drama. Wie ben ik, waarom gedraag ik me op deze manier en ben ik me daarvan bewust?”
– Matthew Weiner –
Hoe kan je de verandering meten?
Om onze persoonlijkheid te veranderen, moeten we de verandering objectief evalueren. Dat wil zeggen, naast het identificeren van de kenmerken die je wilt veranderen, is het goed om enkele referenties te hebben voor het ‘meten’ van die veranderingen. Als de eigenschap die je wilt veranderen bijvoorbeeld impulsiviteit is, moet je weten hoe je je kan realiseren dat je minder impulsief bent. En een mogelijke ‘maat’ hiervan is dat wanneer je boos wordt, je tot 10 kunt tellen voordat je reageert.
Als we persoonlijkheidskenmerken hebben die we niet leuk vinden of problemen veroorzaken, is het een goed idee om met een psycholoog of therapeut te praten. Ook als je twijfels hebt over dit artikel, moet het een therapeut zijn die, rekening houdend met persoonlijke kenmerken, specifiek kan uitleggen hoe je je persoonlijkheid kunt veranderen.