Het positieve doel van verdriet

Het overkomt me vaak. Ik ben verdrietig zonder dat ik eigenlijk weet waarom. Er zijn van die dagen wanneer verdriet je omhult en je gevangen houdt. Binnenin jou voel je dan een onverklaarbare woede. Het is een woede die gepaard gaat met apathie en ontmoediging. Het ontsiert mijn dag en de doelstellingen die ik mezelf vooropgesteld heb. Wat is het doel van verdriet, vraag ik mij dan af.

Misschien ken je dit gevoel. Bovendien zouden de meesten van ons alles geven opdat die grijze dagen nooit meer aan de horizon zouden verschijnen. We willen het verdriet zo graag voor altijd uit ons leven laten verdwijnen. Net als we een borstel gebruiken om een eind te maken aan dat vervelende stof in onze huizen.

Positieve en negatieve emoties

Als jij je zo voelt, dan komt dat omdat we sinds onze kindertijd geleerd hebben dat er positieve en negatieve emoties zijn. Men heeft ons verteld dat we de laatste groep – bijvoorbeeld woede, razernij of verdriet – moeten verbergen of vermijden. Of wat nog erger is, dat we ze moeten opnemen in een soort ongezonde pedagogische aanpak. Deze gewoonte zorgt er alleen voor dat het ons ziek maakt. We hebben ook de belofte gekregen dat als we net doen alsof alles oké is, we goed zullen overkomen bij iedereen rond ons.

Maar de dingen zijn zeker niet oké. Als er dagen zijn dat ik mij verdrietig en kwaad voel, dan moet daar een reden voor zijn. Want alle emoties hebben een doel. Die biologische elementen die onze hersenen op een chemische manieren besturen, hebben een erg duidelijke functie. Want ze helpen ons om ons aan te passen en in om ieder scenario waarmee we dagelijks geconfronteerd worden te overleven. Maar wat is dan het doel van verdriet?

Verdriet waarschuwt ons bijvoorbeeld dat er iets mis is. Het zegt ons dat we moeten stoppen, vertragen en de situatie ontleden zodat we beslissingen kunnen nemen. Er is dus niet zoiets als een negatieve emotie. Alle emoties vervullen een doel. We moeten dit doel ontdekken en meenemen. Laten we dus wat dieper ingaan op dit onderwerp…

Ik ben verdrietig en kwaad. Wat is er mis met mij?

De meeste psychologen merken dat hun patiënten oprecht verrast zijn als ze de diagnose depressie krijgen. Want ze zijn vaak overtuigd dat wat ze de laatste paar maanden hadden gewoon verdriet was.

Anderzijds zijn er mensen die naar een therapeut of naar hun arts gaan en een behandeling voor depressie vragen. Maar die mensen ervaren in werkelijkheid een duidelijk gebrek aan draagkracht om emoties zoals verdriet, woede of frustratie te aanvaarden. Deze gebeurtenissen zorgen ongetwijfeld voor een echt probleem. Dit herinnert er ons dus aan hoe belangrijk het is om meer te leren over wat emoties zijn.

Wat we niet kunnen ontkennen, is dat sommige mensen gewoon niet in staat zijn om verdriet te dragen. En toch kan deze emotie echt nodig zijn voor onze persoonlijke ontwikkeling en voor ons vermogen om dagelijks te verbeteren. Maar het wordt meestal niet goed aanvaard of begrepen. Wat we dus nodig hebben, is het verschil leren kennen tussen verdriet en depressie. We moeten ook de praktische nut van verdriet leren kennen.

De kenmerken en het doel van verdriet

We beginnen met de omschrijving van verdriet. In de eerste plaats moeten we beseffen dat het een normale emotie is. We moeten het verdragen en dieper op zoek gaan naar zijn oorzaken. Bovendien is er een tweede punt dat we moeten onthouden. Verdriet, net als woede, heeft altijd een oorzaak, een motief. Dit is iets wat bij een depressie vaak niet optreedt.

• Verdriet is ook een erg actieve, levendige emotie. Misschien verrast dit ons. Maar het doel van verdriet is eigenlijk helpen om ons sterk, levendig en moedig te voelen in confrontatie met de tegenslagen in het leven. Het dwingt ons te stoppen en te focussen. Het is dus normaal dat we ons vermoeider, trager en minder ontvankelijk voelen voor alles om ons heen.
• Op dezelfde manier als woede dwingt verdriet ons om onszelf eventjes van de buitenwereld af te zonderen. We moeten in onszelf kijken zodat we weten wat er gebeurt en wat ons stoort, kwetst en kwaad maakt.

Wat als wat ik heb inderdaad een depressie is?

We kunnen niet uitsluiten dat we misschien inderdaad een depressie hebben. Om dit uit te zoeken moeten we de symptomen en de kenmerken kennen van deze psychologische afgrond. Voordat we een raadspelletje gaan spelen wanneer we ons zo voelen, is het om die reden nooit slecht om een deskundige te raadplegen.

Maar laten we rekening houden met enkele basiskenmerken. Ze zullen ons helpen om een onderscheid te maken met eenvoudig verdriet.

• Verdriet is een normale en doelmatige emotie. Maar depressie is totaal niet doeltreffend. Het beïnvloedt alle gebieden van ons leven.
• Om een depressie te ontwikkelen is het niet altijd nodig dat er iets “gebeurd” is. Vaak is er geen sprake van een of andere oorzaak. Er zijn zelfs patiënten die een schijnbaar volmaakt leven hebben en het desondanks niet kunnen helpen dat ze zich wanhopig depressief voelen.
• Het gevoel van uitputting, ongemak en negativiteit is constant. Het is bijna chronisch.
• Het leven is voor jou niet langer interessant. Je beleeft nergens nog plezier aan.
• Slaapproblemen treden op – slapeloosheid of juist buitensporig veel slapen.
• Negatieve gedachten blijven aanhouden. Maar er is ook een gevoel van schuld.
• Ook zelfmoordgedachten kunnen optreden.

Telkens als we een nieuwe dag tegemoet gaan met het gevoel dat we verdrietig zijn en niet weten waarom, dan dragen we een duidelijke verantwoordelijkheid tegenover onszelf.  Want het doel van verdriet is dat het ons aanspoort om tijd en aandacht aan onszelf te besteden. Bovendien moeten we begrijpen dat alle emoties een doel hebben. Als we dat doel niet kunnen vinden, als we ons hulpeloos voelen en bang voor de verantwoordelijkheid, dan moeten we hulp vragen aan een specialist. Zo proberen we deze gevaarlijke duisternis in ons leven uit te roeien.