Het echte verhaal van Roodkapje

4 minuten

Laatste update: 11 mei, 2017

De meeste verhalen die de gebroeders Grimm en Charles Perrault ons nalieten zijn afgeleid van lokale legendes en tradities uit de Middeleeuwen, waar zij bekend mee raakten op hun reizen door de dorpjes van Europa. Veel van deze legendes weerspiegelen de psychologie van die periode, de overtuigingen, de mythen…en allemaal hebben zij hun wortels in het ‘magisch realisme’. Een van de oudste en misschien wel meest opmerkelijke verhalen is toch wel dat van ‘Roodkapje’.

Volgens deskundigen is dit het verhaal dat de meeste transformaties heeft ondergaan sinds zijn oorsprong. Het doel van deze veranderingen was het ‘verzachten’ van enkele componenten zodat ook een jong publiek er rustig naar kon luisteren. Maar de waarheid is dat met elke verandering, de originele bedoeling steeds meer verloren is gegaan. Want elk verhaal bevatte een doctrine, een les die we allemaal zouden moeten opvolgen. En de les die Roodkapje ons leert is er één die het waard is om in gedachten te houden…

Charles Perrault en de gebroeders Grimm

Charles Perrault was de eerste die het sprookje van Roodkapje opschreef in 1697. Hij besloot het op te nemen in zijn verzameling van volksverhalen ook al was het een van de minst bekende verhalen onder de Europese bevolking. Bepaalde componenten waren zo gruwelijk dat hij ze veranderde om het verhaal geschikt te maken voor een jong publiek. Dit was de eerste keer dat het verhaal van het jonge meisje met haar rode kapje zijn weg naar Europa vond.

In 1812 besloten ook de gebroeders Grimm het verhaal aan hun verzameling toe te voegen. Dit deden ze door gebruik te maken van een werk van de Duitse Ludwig Tieck getiteld ‘Leven en Dood van de kleine Roodkapje’ (Leben und Tod des kleinen Rotkäppchens), dat – in tegenstelling tot het verhaal van Perrault – het personage van de jager omvat. De gebroeders Grimm verwijderde elk spoor van erotische en bloederige elementen en gaven het verhaal een gelukkig einde. Want wat is nu een kinderverhaaltje zonder het gebruikelijke gelukkige einde? Zoals je wel kunt raden, is het originele verhaal heel anders dan het verhaal dat kinderen tegenwoordig te horen krijgen. Dus, wat vertelt het oorspronkelijke verhaal ons?

Het verhaal van de echte Roodkapje

Het verhaal heeft zijn oorsprong in een geïsoleerde regio in de Alpen. Het doel van het verhaal is om ons te waarschuwen, om ons te laten zien dat sommige dingen verboden zijn voor ons als menselijk ras, als gemeenschap, en als groep. De legende kent twee hoofdpersonages, te weten een jong meisje dat op de rand staat van volwassenheid, en haar rode kapje, als symbool voor menstruatie.

Het jonge meisje krijgt een opdracht van haar familie: ze moet door het bos heen om brood en melk te brengen naar haar grootmoeder. Zoals je kunt zien lijkt het verhaal dat wij kennen tot op dit punt nog behoorlijk veel op het origineel, maar we moeten elk gebaar en elke component interpreteren. Het bos staat voor gevaar, een risicozone voor jonge mensen die zich presenteert als een beproeving, als het overgangsritueel voor een gemeenschap, waarmee wordt laten zien dat hun kinderen de volwassenheid hebben bereikt.

Het grootste risico dat dit bos omvat komt in de vorm van de wolf. Dit dier staat symbool voor het wilde en het irrationele, iets dat onze Roodkapje al weet en dat ze nu moet confronteren. Het jonge meisje slaagt erin om het bos door te komen en ze betreedt het huis van haar grootmoeder, die ze in bed aantreft omdat zij ziek is. Dit lijkt allemaal nog ontzettend veel op ons klassieke verhaal, hier bestaat geen twijfel over, maar hier komen de veranderingen…

De grootmoeder zegt tegen het meisje dat ze het brood en de melk moet houden en dat ze het vlees dat in de keuken voor haar klaarligt moet opeten. Roodkapje doet dit en hongerig als ze is verslindt ze het vlees. Hierna krijgt ze de volgende opdracht van haar grootmoeder: ze moet haar kleren uittrekken, kledingstuk voor kledingstuk, deze in de toekomst verbranden en naast haar grootmoeder in bed komen liggen. Het jonge meisje stemt toe, nieuwsgierig, maar zonder enige twijfel, zonder na te denken over hoe vreemd de situatie eigenlijk is. Zodra ze in het bed van haar grootmoeder kruipt, ontdekt Roodkapje dat het niet haar grootmoeder, maar de wolf is die daar ligt, die begint te schaterlachen en haar ervan op de hoogte stelt dat het vlees dat ze net heeft opgegeten het vlees van haar grootmoeder was. Ze heeft dan ook een verschrikkelijke zonde begaan, kannibalisme. Vervolgens verslindt de wolf Roodkapje.

De symboliek is onuitgesproken aanwezig in elk personage: In de wolf die de seksuele en gewelddadige wereld voor moet stellen. In de oude vrouw die verslonden wordt door het jonge meisje, wat symbool staat voor het oude dat vervangen wordt door het nieuwe. En in Roodkapje, die laat zien hoe dwaas en naïef het nieuwe kan zijn door een van de grootste heiligschennissen te plegen die een mens kan plegen: kannibalisme.

Zoals je kunt zien heeft een van de de meest klassieke en geliefde verhalen uit onze kindertijd in werkelijkheid een zeer donkere kant.