De vijf persoonlijkheidstypes volgens Erich Fromm

De vijf persoonlijkheidstypes volgens Erich Fromm zijn gebaseerd op het principe van de productiviteit. Volgens de beroemde psychoanalist is slechts één type mensen in staat om in zijn eigen vrijheid te investeren. Slechts één type heeft het vermogen om zijn emotionele en persoonlijke onafhankelijkheid te veroveren. De rest vertegenwoordigt een meer egoïstisch, materialistisch en onproductief deel van de maatschappij.

Theorieën over de persoonlijkheid zijn er in overvloed. We hebben de persoonlijkheidstheorieën van Jung, Carl Rogers, Cattell, Eysenk of de grote vijf van Costa en McCrae. In al deze verschillende theorieën merken we ook een zeker conflict. Betekent dit dat de gedragswetenschap er nog niet in geslaagd is om tot een gemeenschappelijke definitie te komen van het karakter en van de kenmerken van de menselijke persoonlijkheid?

Elke stroming, denkschool en auteur benadrukt de eigen specifieke omschrijving van de persoonlijkheid vanuit de eigen theoretische modellen. Ook Erich Fromm heeft een typologie ontwikkeld. Hij is vanuit een interessante benadering gestart die hij baseerde op de humanistische filosofie. Of we er nu al of niet geloof aan hechten, het is ook vandaag nog echt nuttig.

Deze sociale psycholoog en auteur van The Art of Loving en The Fear of Freedom was vooral van één ding overtuigd. Volgens hem heeft de mens een enorme verantwoordelijkheid om ware autonomie te verwerven. Mensen moeten ook investeren in hun eigen onafhankelijkheid terwijl ze tegelijkertijd de onafhankelijkheid van anderen respecteren. Volgens Erich Fromm is het bereiken van deze autonomie synoniem met productiviteit.

De persoonlijkheidstypes volgens Erich Fromm

De Theorie van de Persoonlijkheid van Erich Fromm is gebaseerd op twee primaire behoeften: de behoefte aan vrijheid, zoals we al weten, en de behoefte om ergens bij te horen. Wanneer we zijn werk lezen, is er dus iets dat meestal onze aandacht trekt. Fromm was een neo-Freudiaanse psychoanalyticus die een negatieve kijk op het menselijke wezen had. Hij beschouwde de mens als te passief en alleen gemotiveerd door zijn behoefte om te consumeren.

In veel van zijn werken moedigt hij ons dus aan om onze eigen persoonlijke ontwikkeling te bevorderen. Hij zegt dat we onze afhankelijkheid van externe factoren, materiële dingen of de behoefte aan succes en herkenning aan de kant moeten zetten. We moeten gewoon investeren in kwaliteiten zoals liefde, respect, creativiteit of nederigheid.

Het menselijke karakter en de persoonlijkheid zijn diep geworteld en moeilijk te veranderen. En toch beweert Fromm dat het voldoende is als we slechts een beetje meer bewust worden van onze neigingen en houdingen. We moeten dit voldoende beseffen zodat we in staat zijn om onszelf in te zetten en te veranderen. Laat we nu eens kijken wat deze vijf persoonlijkheidstypes volgens Erich Fromm zijn.

1. Persoonlijkheidstypes volgens Erich Fromm: de ontvankelijke persoonlijkheid

Kenmerkend voor het ontvankelijke type is de voortdurende behoefte om goedkeuring en erkenning van anderen te krijgen. De meest opvallende eigenschap van dit persoonlijkheidstype is dat ze de steun die ze krijgen, meestal niet teruggeven. Er is geen enkele input in het leven van de andere persoon en ze proberen ook geen hulp te bieden.

Ze hebben meestal ook beperkte sociale vaardigheden en nemen moeilijk beslissingen. Bovendien onderschatten ze duidelijk hun eigen vermogen.

2. Persoonlijkheidstypes volgens Erich Fromm: de uitbuiter

Erich Fromm gelooft dat van de vijf persoonlijkheidstypes, dit één van de types is die het meest voorkomen. Het verwijst naar die persoonlijkheidsprofielen die zich uit zuiver eigenbelang binden met anderen en relaties opbouwen. Ze doen dit voor hun eigen voordeel en, zoals Fromm het uitdrukt, “uit commercieel belang”.

Het uitbuitende type is bereid te liegen en te manipuleren om te krijgen wat hij wil. Hij slaagt er ook in zijn interesse te richten op mensen met een laag zelfvertrouwen zodat hij hen kunnen uitbuiten.

3. De persoonlijkheidstypes volgens Erich Fromm: de hamsteraar

Het persoonlijkheidstype van de verzamelaar of de hamsteraar verwijst naar de mensen die maar één doel hebben: goederen bewaren. Hun enige wens, die zij als een behoefte beschouwen, is bezitten en steeds meer dingen verzamelen.

Hoe meer ze hebben, hoe veiliger ze zich voelen. Ze voelen zich sterker en geloven dat ze op die manier een grotere persoonlijke voldoening verworven hebben. Maar we willen opmerken dat deze ongezonde gehechtheid aan materiële dingen nooit bevredigd wordt. Altijd missen ze iets. Hun geluk is nooit compleet. Maar het ergste is dat wanneer nieuwe dingen op de markt gelanceerd worden, hun eerste impuls is dat ze die moeten hebben.

4. De persoonlijkheidstypes volgens Erich Fromm: het verkoperstype

Erich Fromm houdt vol dat van al deze persoonlijkheidstypes, dit type om duidelijke redenen het meest heersende type is in werkomgevingen. Dit zijn mensen die relaties met anderen opbouwen om er een financieel voordeel uit te halen. Het zijn contacten die gebaseerd zijn op duidelijke financiële of commerciële doelstellingen.

Wat aanvankelijk misschien redelijk normaal of verwacht lijkt, is eigenlijk wat schade toebrengt aan het meest onwrikbare principe van menselijke vrijheid dat Fromm verdedigt. Wat is de reden? Deze commerciële contacten proberen verschillen in sociale status te creëren. Sommigen zullen prestige en macht verwerven terwijl anderen ten dienste staan van die eerste groep.

5. De persoonlijkheidstypes volgens Erich Fromm: het productieve type

De persoonlijkheidstypes die we tot nu toe besproken hebben, vertegenwoordigen volgens Erich Fromm alles wat ‘onproductief’ is. Want deze persoonlijkheidsprofielen investeren niet in hun eigen persoonlijke vrijheid en autonomie en zelfs nog minder in die van anderen. Maar alles is nog niet verloren. We gaan jou niet achterlaten met een pessimistische kijk op de mens. Want er is gelukkig een vijfde persoonlijkheidstype waarin onze hoop ligt en waar we onze persoonlijke doelstellingen vinden.

• Het productieve type is een persoon die al zijn inspanning en interesse richt op iemand zijn die zich inzet voor anderen. Wat betekent dit? Het zijn eigenlijk individuen die in staat zijn om liefhebbende, verrijkende en betekenisvolle relaties met hun gelijken te hebben.
• Bovendien hebben ze een erg gezonde manier van omgaan met negatieve emoties en met druk of pogingen van anderen om hen onder controle te houden.

Erich Fromm nodigt ons uit om nogmaals na te denken over een idee dat we zo vaak gezien hebben op het gebied van de persoonlijke groei. Dit idee oppert dat alleen hij die investeert in zijn eigen psychologische waarde, zelfvertrouwen en onafhankelijkheid, in staat is om dezelfde dingen bij anderen te bevorderen. Alleen die persoon zal de fundamenten kunnen leggen voor een menselijkere en meer hoopvolle samenleving.

Zoals we zien heeft deze visie van Erich Fromm op de menselijke persoonlijkheid een duidelijk sociaal element dat een bron van echte motivatie kan zijn. Zijn doel is veranderingen te laten ontstaan die onze persoonlijke groei stimuleren. Laten we proberen om die in de praktijk om te zetten.