De insula is de bron van onze emoties en van empathie
De insula is een gebied in de hersenen dat even mysterieus als cruciaal is om het menselijk gedrag te begrijpen. Sommigen zeggen dat zich daar ons “geweten” bevindt. Momenteel kunnen neurologen alleen zeggen dat deze structuur eerder werkt als de bron van onze emoties. Op die plaats leven onze empathie en onze intuïtie.
De neurowetenschap is een fascinerende discipline die nooit ophoudt met ons te verbazen. Enkele jaren geleden heeft men ontdekt dat sommige mensen van de ene op de andere dag in staat waren om te stoppen met roken en zonder ontwenningsproblemen. Waarom? Toen ze een MRI lieten maken, stelden de onderzoekers een klein letsel in de insula vast.
Ze ontdekten ook dat alexithymie verbonden is met een probleem in precies dezelfde hersenzone. Alexithymie is wanneer een persoon het behoorlijk moeilijk heeft om empathie te voelen voor de emoties van anderen. Ze hebben eigenlijk problemen om hun emoties te herkennen en een gevoel uit te drukken in woorden. En het blijkt dat dit probleem nauw verbonden is met dit bijzondere plekje.
De insula is inderdaad net een magische fontein die elke hersenstructuur met gevoelens en emoties overspoelt. Die laten ons op hun beurt op een positieve of een negatieve manier reageren. Want het is de insula die ons gevoelens verschaft als afkeer, trots en begeerte. Het is ook de structuur die ons helpt om mensen te begrijpen en zelfs om ons op een emotionele manier op muziek te laten reageren…
De insula, een multifunctionele structuur en de bron van onze emoties
De insula is een klein gebied van de hersencortex dat zich binnenin een laterale gleuf bevindt. Om het te bereiken zou je in de diepe kloof moeten duiken die de frontale en de pariëtale hersenkwab scheidt van de temporale kwab.
Interessant om weten is dat, zouden we ons nog steeds in de jaren ’80 bevinden, dan zouden we alleen kunnen zeggen, dat het een donker gebied van de hersenen is. We zouden alleen maar kunnen vermelden dat het een structuur is met onbekende functies. Jarenlang is deze zone het onderwerp geweest van honderden hypothesen.
Maar in de jaren ’90 kon men er wat meer licht op werpen. Dankzij de vooruitgang in analytische en diagnostische technieken is dit theoretische plekje niet langer duister. Want men heeft verbazingwekkende ontdekkingen gedaan. Meerdere studies werden uitgevoerd op patiënten met hersenschade in de insula. Ze hebben aangetoond dat de insula bij vele van onze dagelijkse activiteiten eigenlijk een erg grote rol speelt. Het is ook de bron van onze emoties.
Als we nu aan wetenschappers vragen welke processen dit gebied uitvoert, dan kunnen ze een volledig en interessant antwoord geven. De insula is als het ware de bron van onze emoties en is bij zovele dingen betrokken: pijn, liefde, emoties, begeertes, verslaving, genieten van muziek, beslissingen nemen, wijn proeven en het geweten. Ongelooflijk toch?
De insula, de hoeksteen van ons bewustzijn
Neuropsychologen vertellen ons dat we heel voorzichtig moeten zijn wanneer we een functie die zo enorm en belangrijk is als het bewustzijn, toeschrijven aan een gebied van de hersenen. Maar de insula is bij een groot deel van ons sociaal en emotioneel gedrag betrokken. Het is dus niet moeilijk om tot de hypothese te komen, dat de insula essentieel is voor ons bewustzijn en de bron van onze emoties.
Ten eerste heeft dit te maken met het feit dat het een aantrekkelijke term is. De tweede reden is dat het ingewikkeld is om met volledige nauwkeurigheid te omschrijven welke taken, functies en processen de insula uitvoert.
Een kanttekening is toch het vermelden waard. Want men heeft nog iets anders aangetoond. Mensen met een ernstige beschadiging van de insula zijn volledig losgekoppeld van hun omgeving en zelfs van zichzelf. Kenmerkend voor deze personen is een diepe apathie en een gebrek aan empathie. Ze zijn niet in staat om van enig aspect in het leven te genieten. Ze kunnen zelfs geen afkeer ervaren. Dit wil zeggen dat ze zelfs geen onderscheid zouden kunnen maken tussen vers en bedorven voedsel.
De insula speelt in op je zelfbeeld
Wetenschappers vertellen ons dat de insula de plaats is waar ons wezen samenkomt. Het is met andere woorden de plaats waar jij je bewust wordt van je lichaam en je geest. Maar om het beter te begrijpen willen we één ding ophelderen. Geen enkele hersenstructuur werkt onafhankelijk.
De fout die we misschien vaak maken, is zeggen dat een bepaalde persoon zijn rechterhersenhelft gebruikt omdat hij of zij erg creatief is. Maar dan vergeten we dat de hersenen “een geheel” zijn. Elk deel van de hersenen is verbonden met alle andere delen. Dit orgaan werkt in een volmaakte harmonie.
Hetzelfde gebeurt met de insula. Het is op een fysiologische manier verbonden met het lichaam. Het speelt een rol in je reukvermogen en laat subjectieve gevoelens ontstaan. De insula is betrokken bij het hongergevoel en ontvangt zelfs informatie van de huidreceptoren en van andere organen. Deze structuur helpt ons te reageren wanneer we het warm of koud hebben, of wanneer iets steekt of jeukt. Het is het instinct dat ons dingen zegt als “maak dat je hier wegkomt. Je hebt frisse lucht nodig om je geest te verhelderen..”
De insula van dieren
Ook dieren bezitten deze verbazingwekkende structuur in hun hersenen. Ze hebben dus ook dat lichamelijke en emotionele bewustzijn. Wanneer een kat, een hond, een Tasmaanse duivel of een maki het warm heeft, dan zal hij op zoek gaan naar schaduw. Een dier zal ook het verse voedsel en niet het rotte kiezen, wanneer hij eten vindt. Wanneer een dier een ander dier tegenkomt dan zal zijn intuïtie hem vertellen of het andere dier goede of slechte bedoelingen heeft. Instinctief zal het dier weten of hij op het punt staat een prooi te worden, of dat het een dier is waarmee het zich sociaal kan verbinden. Volgens neurobiologen hebben menselijke wezens, grote primaten, walvissen en olifanten veel ingewikkeldere en geavanceerdere insulae.
De insula en verslaving
De insula zelf kan opgesplitst worden in verschillende zones. De frontale insula is bijvoorbeeld verbonden met onze emoties. Dat is de reden dat we de insula de bron van onze emoties kunnen noemen: liefde en haat, dankbaarheid en wrok, schaamte en wantrouwen, empathie en minachting. Tussen de frontale zone en de cortex singularis anterior bevindt zich een bepaald punt. Op dit punt bevinden zich de processen die we met verslavingen associëren.
Wanneer een persoon probeert om te stoppen met roken, dan verhogen bepaalde prikkels het verlangen en de ontwenningssymptomen. Bepaalde geuren, sociale situaties en scenario’s maken de angst die heimelijk de insula bestuurt, intenser. Dit gebeurt allemaal omdat de insula nauw verbonden is met het limbisch systeem.
Vele onderzoeken tonen aan hoe deze kleine structuur inspeelt op verslavingsgedrag. Het heeft te maken met wat we kennen als het fenomeen van “hunkeren” of een intens verlangen om te gebruiken.
We willen hiermee besluiten. De insula kan ons als mensen helpen om het beste te zijn wat we kunnen zijn. Het verschaft ons empathie en positieve gevoelens. Maar het kan ook onze negatieve, verslavende kant tevoorschijn halen. Misschien zal men binnenkort nieuwe ontdekkingen doen over dit complexe plekje in de hersenen dat ons menselijk maakt.
Nog een laatste gedachte. Wanneer je van muziek of van een glas wijn geniet, onthou dan wat jou toelaat van deze genoegens te genieten. Bedank jouw insula.