De effecten van geweld in huis op kinderen

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Laura Reguera.

Laatste update: 27 december, 2022

Gelukkig groeit ons bewustzijn van de talloze verschrikkelijke consequenties van geweld in huis. Experts wijzen ons op de fysieke verwondingen — en zelfs de kans op overlijden — die veel vrouwen elke dag oplopen. We weten ook dat fysieke mishandeling niet het enige is dat pijn doet.

Psychologische schade is een andere consequentie van mishandeling. Dit is ook niet enkel van toepassing op het slachtoffer. Het is belangrijk je te herinneren dat kinderen ook lijden onder geweld in huis binnen het gezin.

Zij zijn de stille getuigen van een gewelddadig, uit de hand gelopen situatie. Kinderen voelen zich uiteindelijk vaak ontzettend schuldig over wat er gebeurt. Maar hoe beïnvloedt het hen op een psychologisch niveau?

Geweld in huis: de consequenties voor hechting

Pasgeboren kinderen hebben een hele reeks basisbehoeften. Enkele hiervan zijn bescherming, ouderlijke liefde, stabiliteit en socialisatie. Als deze behoeften adequaat en regelmatig vervuld worden, leren ze vertrouwen te hebben in de liefde van hun ouders. Ze leren ook te geloven dat ze deze verdienen.

In situaties waar een ouder de ander mishandelt, worden kinderen en hun behoeftes erg kwetsbaar. Het is heel moeilijk voor een kind om zich veilig te voelen zo’n soort omgeving. Het is ook onwaarschijnlijk dat ze erop zullen vertrouwen dat hun ouders voor hun zorgen. De volwassenen zijn meestal niet emotioneel beschikbaar of in staat om hun kinderen lief te hebben zoals ze verdienen. Ze zijn alleen bronnen van negatieve gevoelens en emoties.

Ouders horen hun kinderen te voorzien van een veilige ruimte. Ze moeten een toevlucht zijn wanneer hun kinderen dat nodig hebben. Hun zonen en dochters moeten hun kunnen zien als een veilige startplek om naar buiten te treden en de wereld te verkennen.

Maar wat in feite gebeurt in situaties waar geweld in huis optreedt, is dat ze hun angsten aan hun kinderen overdragen. Kinderen zien hoe hun ouders bang worden in hun eigen huis. Ze huilen en schreeuwen en zijn ontroostbaar.

Dit heeft een behoorlijke invloed op de band tussen kinderen en hun ouders. In deze krenkende situaties vormen kinderen met name relaties met hun ouders die gebaseerd zijn op onzekerheid en vermijding. Daarbij komt ook nog kijken dat mishandelde moeders hun kinderen wellicht in een negatief licht zien en zichzelf als slechte moeders beschouwen. Soms resulteert dit in post-partumdepressie.

Hoe beïnvloedt geweld in huis de ontwikkeling van een kind?

Geweld in huis verhindert niet alleen maar de ontwikkeling van een veilige hechting tussen ouder en kind (welke cruciaal is voor het welzijn van het kind). Het kent ook zijn consequenties voor de normale psychologische ontwikkeling van het kind. Je kunt je misschien wel voorstellen dat vroegtijdige  blootstelling aan mishandeling van grote invloed is op hun sociale en emotionele welzijn.

Ook kunnen ze problemen ontwikkelen met het herkennen en onder controle houden van hun emoties. Kinderen voelen zich vaak verantwoordelijk voor de situatie waarin ze zitten. Ze kunnen ook angst(stoornissen) ontwikkelen, ook al snappen ze zelf niet wat ze voelen en waarom. Vervolgens proberen ze de negatieve emoties te onderdrukken, waardoor deze uiteindelijk in een chronisch probleem veranderen.

Deskundigen hebben ook significante problemen rondom zelfvertrouwen en het zelfbeeld van kinderen die met geweld in huis te maken krijgen, aangewezen. Mogelijk zijn er ook gedrags- en socialisatieproblemen. Ze vinden het wellicht moeilijk om zichzelf te spiegelen aan hun leeftijdsgenoten en andere volwassenen.

Geweld in huis en posttraumatische stressstoornis bij kinderen

Kinderen die blootgesteld zijn aan mishandeling bin het gezin kunnen later te maken krijgen met een posttraumatische stressstoornis. Ook al is het kind in dit geval niet het directe slachtoffer, zijn ze dat wel indirect. Je vraagt je misschien af hoe PTSS uitziet bij kinderen. Net zoals veel andere gezondheidsproblemen — zowel fysiek als mentaal — zijn de symptomen niet geheel hetzelfde. De ziektes komen op verschillende manieren tot manifestatie bij volwassenen en kinderen.

Zo zien psychologen dat kinderen die blootgesteld zijn aan geweld in huis, veelal flashbacks naar de traumatische gebeurtenissen ervaren. Het gebeurt wellicht dat ze aan het spelen zijn en iets opeens herinneringen van hun ervaringen in gang zet. Ze hebben misschien nachtmerries, ervaren flashbacks of zelfs momenten van dissociatie.

Kinderen uit huizen zoals degenen die we hierboven besproken hebben, kunnen aarzelen om verantwoordelijkheden op zich te nemen. In andere woorden: ze nemen sociaal afstand. Mogelijk vergeten ze vaardigheden die ze al aangeleerd hadden, spelen ze niet zoveel als voorheen en zijn ze over het algemeen niet sociaal (meer).

Tot slot zullen kinderen die geweld in huis meekrijgen waarschijnlijk angstig worden. Hierdoor kunnen ze moeite hebben met dingen zoals in slaap vallen en taken die concentratie vergen. Ze komen misschien hyper-alert over en reageren bijzonder sterk op externe stimuli (zoals geluiden of aanrakingen).

Hulp zoeken

Concluderend kan worden gesteld dat het van vitaal belang is voor het welzijn van een kind om ervoor te zorgen dat ze in therapie gaan bij een gekwalificeerd psycholoog. Leven met indirecte mishandeling kan extreem nadelig uitpakken voor kinderen. Laten we ze helpen de hulp te vinden die zij nodig hebben om later een gezonde, gelukkige volwassene te worden.

De gebruikte foto’s zijn eigendom van Peter Forster en Elijah Henderson.