11 psychologische horrorfilms, een kijkje in de geschiedenis van dit genre
De meesten onder ons vinden het leuk om bang te zijn zolang we de situatie onder controle hebben. We vinden het leuk zolang er geen sprake is van echt gevaar. Het is meer een stoot van adrenaline dan een reële verschrikking. Horrorfilms zijn een geweldige manier om dat gevoel te ervaren.
Vreemd genoeg krijgen horrorfilms meestal geen erg goede recensies, zelfs al zijn zovele mensen fan van dit soort films. In dit artikel richten we ons specifiek op psychologische horrorfilms. We overlopen eventjes snel hun geschiedenis.
De vroege 20e eeuw
George Méliès, een pionier van de cinema heeft de eerste horrorfilm aller tijden gemaakt: Le manoir du diable (1896). Sindsdien zijn ontelbare anderen in zijn voetsporen getreden.
1. Das Cabinet des Dr. Caligari (1920)
Deze Duitse film was het hoogtepunt van het Duitse expressionisme. Vele mensen beschouwen het als de eerste volledige horrorfilm. Tegenwoordig is het een cultklassieker. De film is gebaseerd op enkele waargebeurde moordzaken die zich in Hamburg voorgedaan hebben.
In de film plegen een zonderling personage en zijn vreemde slaaf de moorden. De expressionistische scenes en decors verdienen bovendien absoluut speciale aandacht. In 1931 heeft Duitsland ons in dezelfde lijn nog een andere horrorklassieker gegeven: M, geregisseerd door Fritz Lang.
2. Freaks (1930)
Deze film speelt zich af tijdens een show van freaks. In het begin van de 20e eeuw gebruikte men mensen met misvormingen als attracties. Het plot van het verhaal gaat over wraak en moord. Wat deze film vooral interessant maakt, is dat ze acteurs gecast hebben die echt misvormingen hadden.
In deze tijdsperiode waren mensen uitermate gefascineerd door monsters. Regisseurs maakten films op basis van boeken als Frankenstein (1931) en Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1920). Ze kozen acteurs als Bela Lugosi voor de rol van Dracula.
Horrorfilms in de tweede helft van de 20e eeuw
Dit was een tijd vol veranderingen. In de jaren ’60 waren psychologische horror en zwart-en-wit groots. Het zijn echter de jaren ’70 die een indrukwekkend keerpunt vormen in de geschiedenis van de horrorfilms.
3. Psycho (1960)
De jaren ’60 gaven ons films als What Ever Happened to Baby Jane? (1962) en The Birds (1963). Uiteraard kunnen we niet over horrorfilms praten zonder de meester zelf te vermelden, Alfred Hitchcock en zijn film, Psycho.
Overal noemen mensen deze film één van de beste horrorfilms aller tijden. Het afschuwelijke Bates Motel, de douchescene, samen met Norman Bates en zijn geheimzinnige moeder creëren allemaal een sfeer die de meester van de spanning waard is. Deze film is pure psychologische horror, zonder de behoefte aan enig speciaal effect of ‘ketchup’.
4. Rosemary’s Baby (1968)
Roman Polanski heeft deze film geregisseerd. In de hoofdrol zien we een jonge Mia Farrow. Het is een geweldig voorbeeld van hoe belangrijk het voor deze films is om ons in een sfeer van doodsangst en verschrikking te laten verzinken. Hier verschijnt dat gevoel telkens wanneer we Rosemary en haar vreemde buren zien.
De film was volledig baanbrekend voor zijn tijd. Ze hebben de film in The Dakota opgenomen, het gebouw waar John Lennon vermoord was. Bovendien probeerden Charles Manson en zijn ‘familie’ de film tegen te houden. Dit gebeurde korte tijd vóór de vouw van Polanski vermoord werd. Het is een eindeloos mysterieuze film die bijna iedereen sprakeloos achterlaat.
5. The Exorcist (1973)
De speciale effecten in deze film zijn uitermate simpel. Je hebt ook het groene braaksel en de littekens van Regan. Al deze elementen maken van The Exorcist een pionier van zijn tijd.
Als je hem nu voor de eerste keer ziet, dan zal het waarschijnlijk grappiger lijken dan beangstigend. De film heeft echter een belangrijke impact gehad op horrorfilms in het algemeen. Het is een klassieker die het genre volledig opnieuw uitgevonden heeft.
6. The Shining (1980)
In de jaren ’70 en ’80 vermengden vele films fictie met horror. Dat is hoe we eindigden met films als Alien (1979). Dit is ook de tijdsperiode waarin de mode om de boeken van Stephen King te verfilmen echt begon. Je had Carrie (1976) en uiteraard The Shining.
Wie kan het legendarische hotel Overlook, de kronkelende weg of het geraaskal van Jack Torrance vergeten? Dit is ongetwijfeld één van de beste films aller tijden dankzij het werk van het genie Stanley Kubrick.
De jaren ’90 en 2000
Dit is de periode waarin het overdreven gebruik van speciale effecten de magie van de horrorfilms begon te vernietigen. Er waren honderden films over paranormale dingen. Sommige films hadden zelfs meerdere sequels. De meeste van die films waren echter niet zo geweldig. Ze kregen ook geen erg goede recensies.
Deze tijdsperiode gaf ons ook Japanse films zoals The Ring (2002). We kregen toen ook veel bloedvergieten zoals in Saw (2004). Daarnaast was er ook nog een lange lijst films met bezeten kinderen en geesten. Toch zijn er enkele films uit deze periode waarin men koos voor psychologie en spanning.
7. Misery (1990)
Dit is nog een verfilming van een boek van Stephen King. Kathy Bates won er een Oscar mee voor beste actrice voor haar claustrofobische, obsessieve en met spanning gevulde hoofdrol.
Annie Wilkes is een verpleegster die volledig in de ban is van de boeken van een beroemde schrijver, Paul Sheldon. Ze raakt geobsedeerd. Uiteindelijk ontvoert ze hem. Dit is een horrorfilm die je absoluut op je lijst moet zetten. Je zal een glimp krijgen van Kathy Bates op haar verstorende best.
Al die fascinatie met Stephen King bleef hangen. Het leidde tot geweldige films als 1408 (2007). Dit is een onderschatte film. Deze film gaat terug op het soort psychologische horror waarover we het in dit artikel gehad hebben.
De sfeer in 1408 is hypnotisch en claustrofobisch. De film verdient iets meer aandacht dan hij gekregen heeft. Het lijkt bovendien ook niet dat King al uit de mode is. Vorig jaar was er nog een verfilming van It. Sommige mensen zeggen echter dat de vertolking van Tim Curry uit 1990 veel beter is.
8. The Silence of the Lambs (1991)
Hannibal Lecter is een onvergetelijk personage. Hij is een psychopaat met een hoge intelligentie en in staat om bijna iedereen te manipuleren. Anthony Hopkins speelt deze rol heel goed.
Dat geldt ook voor Jodie Foster. Het is dus geen verrassing dat beide acteurs een Oscar wonnen. Dit is een thriller die je moet zien. Het geeft je een blik in de geest van seriemoordenaars en een kijk op kannibalisme.
9. The Others (2001)
Dit is een film van de Spaanse regisseur, Alejandro Amenábar. Nicole Kidman speelt de hoofdrol in dit spannende juweeltje van de 21e eeuw. In een oud, mysterieus, afgelegen en in mist gehuld herenhuis gebeuren heel vreemde dingen. Het klinkt als nog een andere film over het paranormale. Dit is echter niet het geval bij The Others.
Alle angst is impliciet. De lichtsterkte is laag omdat de kinderen in de film gevoelig zijn voor licht. Het resultaat is een duistere, sombere sfeer waarin niets is wat het lijkt.
2010 tot nu
Vervolgens hebben we films als The Conjuring (2013), Insidious (2010), The Babadook (2014) en de reeksen Paranormal Activity. Het zijn de grootste horrorfilms van de voorbije jaren. Bijna al deze films hadden sequels en waren enorm winstgevend.
Sommige van deze films zijn heel interessant. De meeste overdrijven echter alleen maar met de make-up, de effecten en de gemakkelijke bangmakerij. Het zijn films die zich richten op de aandacht van het publiek in plaats van op een goede recensie. Uiteindelijk is het alleen maar een geforceerde vorm van horror die na een tijdje gaat vervelen.
Hier zijn twee recente films die meer overeenstemmen met de kenmerken van spanning dan met horror. Ik heb ze toch gekozen omdat ze psychologische ideeën behandelen die nog steeds veel angstaanjagender zijn dan bezeten zijn door een demon.
10. Black Swan (2010)
De acteerprestatie van Natalie Portman is in deze film echt opmerkelijk. Het is een balletfilm over eetstoornissen, schizofrenie en hallucinaties. Dankzij de fascinerende sfeer vol metaforen en allerlei soorten interpretaties zal deze film je ongetwijfeld aan het denken zetten.
11. Shutter Island (2010)
Dit is een film van één van de grootste regisseurs van de 20e en de 21e eeuw, Martin Scorcese. In de film speelt ook de fantastische Leonardo DiCaprio de hoofdrol. Beng Kingsley en Mark Ruffalo nemen de bijrollen voor hun rekening.
Het verhaal speelt zich af in de jaren ’50. Het lijkt dus op de stijl van de film noir in de beginjaren van de 20e eeuw. We bevinden ons op een eiland waar een psychiatrisch ziekenhuis is. Daar overrompelen ze ons met de verschrikking van de menselijke geest en duivelse praktijken als lobotomie.
“Wat zou het ergst zijn: leven als een monster of sterven als een goed mens?”
-Shutter Island-
Wat is Shutter Island eigenlijk? Wat gebeurt er werkelijk in het psychiatrisch ziekenhuis? Het is absoluut één van de beste recente spannende films.