Opgeblazen eigenwaarde: wat probeer je te verbergen?

Een paar dagen geleden stond ik te wachten bij de kassa in de supermarkt. De klant die vlak voor mij was, begon allerlei dingen over zichzelf aan de kassière te vertellen; zonder reden, zonder daarom gevraagd te worden en zonder haar te kennen: zijn succes, zijn goede eigenschappen, hoe perfect hij wel niet was… “Ik heb mijn diploma cum laude gehaald, mijn dochter werkt aan haar doctoraat, ik ben nu een manager bij een groot bedrijf…”

De arme kassière keek hem aan en knikte. Wat kon ze anders doen? Maar de man bleef maar praten en praten over zichzelf, overdrijven, alsof hij hoopte op een soort van erkenning of goedkeuring van haar.

Dit trok echt mijn aandacht en ik dacht: “Waarom zou hij deze behoefte aan erkenning hebben, van iemand die hij helemaal niet kent?” Ik twijfel er niet aan dat deze man al die dingen in zijn leven had en dat hij geweldig is, maar waarom had hij zo’n behoefte om erop te wijzen, zodat iedereen het weet?

Hoewel we misschien denken dat deze man een goed, gezond gevoel van eigenwaarde heeft, omdat dit lijkt te zijn wat hij wil dat we zien, is niets minder waar: zijn gedrag reflecteert juist het tegenovergestelde.

Mensen met een goed, optimaal gevoel van eigenwaarde voelen zich zeker van zichzelf en dat gevoel van zelfverzekerdheid is hen aangeboren. Het is niet afhankelijk van hun omgeving, noch van hun prestaties, noch van hun succes, noch van hun fysieke voorkomen. Het is waar dat deze dingen enige invloed hebben, maar op geen enkele manier bepalen ze iemands gevoel van eigenwaarde.

Daarom laat iemand die voortdurend op zoek is naar lof en goede beoordelingen van anderen zien dat ze zelf niet over deze eigenschappen beschikken. Hoogstwaarschijnlijk is er iets dat hen niet aanstaat aan zichzelf en om dat te compenseren, vertellen ze iedereen hoe geweldig zij en alles om hen heen is. Op deze manier, met deze valse herkenning, voelen ze zich veilig op de korte termijn… Het vooruitzicht van een afwijzing zou verschrikkelijk zijn!

Het probleem is dat, terwijl het gemakkelijk is om anderen voor de gek houden en ze te laten geloven dat we iemand zijn die we niet echt zijn, het niet zo gemakkelijk is om onszelf voor de gek houden.

Een opgeblazen gevoel van eigenwaarde begint in de jeugd. Kinderen die niet voldoende lof, bewondering of liefde hebben ontvangen van hun omgeving, zullen zichzelf als van weinig waarde zien. Hierdoor zullen deze kinderen een laag zelfvertrouwen ontwikkelen.

Zodra deze kinderen volwassen zijn, kunnen ze kiezen uit twee verschillende opties: ofwel ze verlangen liefde en lof van de mensen om hen heen, door onderdanig aan hun verzoeken te voldoen: afhankelijk, zonder te weten hoe ze “nee” tegen iets kunnen zeggen en met te weinig assertiviteit uit angst voor afwijzing; of ze kunnen hun identiteit en hun zelfvertrouwen overdrijven: ijdel en narcistisch, om zich op deze manier te beschermen tegen de mogelijkheid dat iemand hen pijn doet of hen vertelt dat ze hebben geknoeid of ergens in hebben gefaald.

Diep van binnen zijn dit mensen met een grote angst voor afwijzing en falen, maar ook met een angst om niet te worden erkend en geprezen door iedereen. Hun houding is een soort camouflage.

Omdat deze mensen niet in staat zijn hun fouten te erkennen, zullen ze ook niet kunnen erkennen dat zij een probleem hebben met hun eigenwaarde. Hierdoor wordt hen helpen een ingewikkelde taak: de eerste stap naar verandering is erkennen dat er een probleem is.

Het probleem blijft dan jarenlang bestaan, omdat ze zich met deze vermomming nooit openstellen voor de negatieve adviezen van anderen of toestaan dat iemand hen wijst op een fout (of ze erkennen ze niet als de hunne). En als iemand dit zou doen, zou hun houding zo vijandig en agressief zijn, dat het iemand anders zou verhinderen iets te zeggen; hierdoor blijft hun gevoel van eigenwaarde in stand op een vluchtige manier, maar diep van binnen sterven ze van de pijn.

Het spreekt voor zich dat de sociale relaties van deze mensen zeer giftig zijn, omdat anderen de neiging zullen hebben om zich op een afstand te houden, waardoor het lage gevoel van eigenwaarde van deze mensen nog verder zakt.

Helaas is de realiteit zoals hij is en of we het nou leuk vinden of niet, er zal altijd iemand zijn die ons afwijst, die ons niet mag of die niet denkt dat we aantrekkelijk zijn. Hoe eerder we beginnen deze realiteit te omarmen en te accepteren, des te eerder zullen we leren dat zelfliefde bij onszelf begint en niet bij de oordelen van anderen, waar we op geen enkele manier grip op hebben.

Het is belangrijk om te beginnen met het besef dat je een ook maar een mens bent en dat je het recht hebt om te falen en fouten te maken. Vraag om hulp als je het nodig hebt, want niemand is 100% bekwaam is in alles. Erken dat niemand wordt geboren en direct al alles weet en dat we allemaal oefening nodig hebben om te leren.

Je bent niet de beste; er zal altijd iemand zijn die beter is dan jij. Als je beter wilt zijn, moet je op een gezonde manier werken en vechten voor je doelen, zonder jezelf te vergelijken en zonder anderen te schande te maken. Je bent een uniek, weergaloos en waardevol persoon, simpelweg door te bestaan en door te zijn wie je bent. Je hebt anderen niet nodig om je daar elke dag aan te herinneren. Je weet al wie je bent. Begin van jezelf te houden en wees vrijer en minder afhankelijk.

Je hoeft niets aan niemand te bewijzen. Je bent niet het middelpunt van het universum. Mensen zijn bezig met hun eigen problemen. Werk aan wie je bent, samen met liefde en respect voor jezelf. Als je van jezelf houdt en je toont zelfverzekerdheid en nederigheid, zullen anderen je gaan bewonderen en van je gaan houden.