Meditatie: waar je geest rust vindt

Mediteren om te ontspannen en stress los te laten is een gebruik dan met de minuut steeds populairder aan het worden is. Dit is veelal te danken aan de welbekende voordelen die het biedt voor de mentale gezondheid.

Bewuste meditatie, mindfullness of achtzaamheid is echter de vorm van meditatie die de meeste aandacht krijgt. De voordelen die deze vorm van meditatie biedt gaan namelijk veel verder dan alleen het loslaten van stress. Achtzaamheid kan niet alleen helpen om psychologische problemen te verzachten, maar kan ook lichamelijke problemen zoals hypertensie, chronische pijn, psoriasis, slapeloosheid, angst en depressie verlichten. Ook is bewezen dat deze vorm van meditatie het immuunsysteem bevordert en ons kan helpen om de gewoonte om dwangmatig te eten te vermijden.

Naast dit alles is echter ook aangetoond dat meditatie, met name bewuste meditatie of achtzaamheid, kan helpen om de hersenfunctie te verbeteren.

Meditatie en de hersenfunctie

Een nieuwe studie uitgevoerd door de Universiteit van Californië stelt dat een van de gevolgen van het focussen en heroriënteren van je geest een toename aan cerebrale connectiviteit is.

Onderzoekers vergeleken de hersenactiviteit bij vrijwilligers die acht weken lang oefeningen hadden gedaan voor stressvermindering, die volledig gebaseerd waren op achtzaamheid, met de hersenactiviteit bij mensen die deze oefeningen helemaal niet hadden gedaan.

De MRI-scans toonden aan dat er bij de mensen die de oefeningen wel hadden gedaan in meerdere delen van hun hersenen sterkere verbindingen bestonden, vooral in delen van de hersenen die verbonden zijn het aandachtsvermogen en de audio-visuele processen.

In een wat latere studie die werd uitgevoerd door het Massachusetts General Hospital, maakten onderzoekers gebruik van MRI-beelden om voor-en-na-veranderingen vast te leggen in de grijze massa van de hersenen. Deze onderzoekers ontdekten dat meditatie kan helpen om je hersenen letterlijk te hervormen, in de zin dat de hersenen aanzienlijk groeien en dat alle functies verbeteren.

De onderzoekers keken naar veranderingen in de cerebrale volume in vijf delen van de hersenen van mensen die deelnamen aan het onderzoek. Bij de mensen die meditatie beoefenden werd in vier delen van de hersenen groei waargenomen.

• In de cortex cingularis posterior werd het grootste verschil waargenomen. Dit is het deel van de hersenen waar onze verbeeldingskracht en ons gevoel van eigenwaarde zich bevinden.
• Ook ontdekten ze verschillen in de hippocampus, het deel van de hersenen dat ons leervermogen, onze cognitie, ons geheugen en onze emotionele regulering ondersteunt.
• De temporale pariëtale kwab, diee geassocieerd wordt met het vormen van perspectieven, empathie en compassie was bij deze mensen ook toegenomen.
• Tot slot werden er veranderingen waargenomen in de pons (de brug van de hersenstam), een deel van de hersenstam waar een hoop regulator-neurotransmitters worden geproduceerd.

Ook konden de onderzoekers zien dat er veranderingen hadden plaatsgevonden in de amygdala, het deel van de hersenen dat reageert wanneer we onszelf in noodsituaties bevinden. Dit deel van de hersenen is belangrijk en relevant voor angst, zenuwen en stress. Bij de mensen die wel hadden meegedaan aan het programma om stress te verminderen op basis van achtzaamheid was de amygdala duidelijk kleiner geworden. Deze verandering in de amygdala was ook verbonden aan de aanzienlijke vermindering van het stressniveau van deze mensen.

Meditatie en genetische veranderingen

Op dit moment speculeren wetenschappers over het verband tussen die cerebrale veranderingen en de gezondheidsvoordelen die geassocieerd worden met achtzaamheid of bewuste meditatie. Deze onderzoeken zijn echter een aanvulling op het alsmaar toenemende bewijs dat meditatie het lichaam fundamenteel kan veranderen en dit zelfs op genetisch niveau.

Wetenschappers bestuderen op dit moment de manier waarop ontspanningsoefeningen (zoals achtzaamheid en yoga) genetische verbintenissen kunnen transformeren bij mensen die deze oefeningen regelmatig toepassen. Ze zijn met name geïnteresseerd in het bestuderen van mogelijke veranderingen in de delen van de genen die bepalen hoe het lichaam omgaat met vrije radicalen, ontstekingsprocessen en cellulaire gezondheid.